İkinci başlık balık dışındakiler

İKİNCİ BAŞLIK BALIK DIŞINDAKİLER

95. Mükellef-Mevzu Ve Matrah [1080]

a) Hz. Ömer, son görüşünde İbn Abb'as, el-Hasenu'1-Basrî, Zuhrî, Ömer b. Abdilaziz ve Zeydiye Mezhebine göre, balık dışındaki inci, mercan vb. deniz ve su ürünleri zekâta tâbidir.

b) Ebu Yusuf’a göre, denizden çıkarılan bütün eşya, zekâta tâbi' kılınır.

Yusuf Kardavî de, bu son görüşü benimseyerek, bütün deniz ve su ürünlerinin zekâta tâbi tutulması gerektiğini savunur.

Ancak biz, Mahmud Ahmed'in sanayi ürünleri ve ticaret malları konusundaki düşünce ve endişeleri gibi, deniz ve su ürünlerinde de aynı hükümlerin geçerli olabileceği kanaatini taşımaktayız. [1081]

Osman Huseyn Abdullah'ın hazırladığı zekât kanunu tasarısına (m. 16/2) göre, altın nisabı esas alınır.

c) Hanefî Mezhebi, Maliki ve Hanbelî Mezhebleri, Zeydiye Mezhebi, el-Hasan b. Salih, ilk görüşünde İbn Abbas ve Ebu Ubeyd'e göre -deniz dibinde olmaları dolayısıyla fetih konusu olamayacaklarından- bu gibi mallar, zekâta tâbi değildir. Bunlara göre, denizden çıkarılan madenlerden % 20 oranında vergi alınmasına dair bir delil yoktur.

Denizden çıkarılan madenlerin, karadan çıkarılan madenlere kıyas edilmesi, kıyas ma'al-farık'tır. Karadan çıkarılan madenlerden % 20 vergi alınmasının sebebi, ganimet oldukları içindir. Denizden çıkarılan madenler ise ganimet olmazlar. [1082]

96. Tarife Ve Ödeme [1083]

a) İbn Abbas, Ömer b. Abdilaziz, el-Hasenu'1-Basrî, Zuhrî ve Ebu Yusuf’a göre, bunlarda zekâtın oranı % 20'dir. Mısır Zekât Kanunu Tasarısı da bu oranı benimsemiştir. Ebu Yusuf, bu oranı, her deniz ürünü için geçerli kabul eder.

b) Hz. Ömer'den % 20 ve % 10 oranları nakledilir; ilki için o sahabe ile istişarede bulunmuştur.

1948 tarihli Mısır Zekât Kanunu tasarısı (m. 4), deniz, göl ve ırmaklardan çıkarılan canlı varlık ve incileri de, % 20 oranında zekâta tâbi tutar.

c) Ahmed b. Hanbel'e göre, ticaret mallarında olduğu gibi, bunlarda da oran % 2.5'tur.

Osman Huseyn Abdullah'ın hazırladığı tasarıya (m. 16/3) göre, deniz ve su ürünlerinde zekât oranı % 2.5'tur.

d) Yusuf Kardavî'ye göre bu işle uğraşanlarla mütehassısların görüşüne uygun olarak, emek ve ürüne göre esnek bir oran tespit edilebilir. Nitekim, Hz. Ömer bu şekilde hareket etmiştir.

Bizce, deniz ve su ürünlerinin zekât statüsü, ülkedeki durum göz önüne alınarak gerçekçi bir şekilde belirlenmeli, esnek bir yol izlenmelidir.

BEŞİNCİ AYIRIM ÜCRETLER VE SERBEST MESLEK KAZANÇLARI

97. Mükellef

Genel anlamda, insanların gerek bedenen, gerek fikren başkasının hizmetinde çalışmalarının karşılığı olarak aldıkları bedele ücret denir. Ücret, ya para veya ayn (mal, eşya, menfaat sağlamak) şeklinde ödenir. Bir işverene tâbi olmaksızın kişilerin kendi uzmanlıklarıyla ilgili işlerinden elde edilen kazançları da Serbest Meslek Kazancı adını alır.

Mükelleflerin zekâta tâbi tutulabilmesi için gerekli genel şartlar, [1084] ücret ve serbest meslek kazançlarının zekâtında da aynen aranır.

[1080] Ahraed b. Hanbel, Mesâil, s. 164, no: 619; Bilmen, HFK, c. IV, s. 103-104: Cezîrî, Fame, c. I, s. 613; Ebu Yusuf, Kitabu'l-Harac, s. 123; İbn Kudame, Mugnî, c. II, s. 27; Kardayî, FZ, c. I, s. 452-455; Kâsânî, BS, c. II. ş. 68; Maverdi, age, s. 120; Mergınânî, age, c. I, s. 109; Debusî, age, c. I, v. 135-a; Sıddıki, age, s. 134; Serahsî, age, c. II, s. 213; Şeybanî, Asl, c. II, s. 113; Tabbara, age, s. 339; Tahâvî, age, s. 49; Zeydan, İslâm Hukukuna Giriş, s. 384.

[1081] Bkz. yukarıda 57 1 2 2 ve aşağıda 103 12 1.

[1082] Hıraşi, age, c. II, s. 212; Kâsânî, BS, c. II, s. 68; Makdisî, eş-Şerhu'l-Kebîr, c. II, s. 585; Merdavi, İnsaf, c. 3, s. 122-123.

[1083] Ebu Yusuf, age, s. 123; Ebu Zehre-Şekerci, age, s. 27-28; Kardavî, FZ, c. I, s. 453-455; Şeybanî, Asl, c. II, s. 113.

[1084] Bkz. yukarıda 17.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın