Yıkanabilmesi İçin Gerekli Organların Bulunması

V. Yıkanabilmesi İçin Gerekli Organların Bulunması:

Ölümden sonra yıkanabilmesi için bulunması şart olan organlar, cenaze namazının kılınması için de şarttır. Hatırlanırsa, Cumhur’a göre, çoğunluğu bulununca, namaz kılınır.

Cenaze namazında, cemaat şart değildir. Bu sebeple, yalnız bir müslüman erkek veya kadının kilmasıyla da bu fariza yerine getirilmiş olur. Kadınların cenaze namazını cemaatle de kılmaları caizdir, ancak tek tek kılmaları müstehaptır.

Rükünleri:

Niyet: [486]

Hanefî ve Hanbelî Mezheplerine göre niyet cenaze namazının şartı, Şafiî, Malikî ve Caferi Mezheplerine göre, rüknüdür:

(a) Hanefî Mezhebine göre, cenaze namazının kılınmasında mutlak olarak niyet yapılır. Bazı hukukçulara göre, erkek, kadın ve çocuk olduğunu belirtmek, hatta bilinmeyince imamın namazını kıldığı cenaze için niyet etmek gerekir. Bazılarına göre ise, ölüye duaya da niyet edilmesi gerekir.

(b) Şafiî Mezhebine göre, cenaze namazına, farz namaz edasına niyet şarttır. Ölünün cinsiyetini belirtmek gerekmez, ancak niyet eder, aksi çıkarsa namaz sahih olmaz.

(c) Malikî ve Hanbelî Mezheplerine göre, ölüye namaz kılma maksadını taşımak yeterlidir, cinsiyetini bilmek gerekmez, niyet eder, aksi çıkarsa namaz sahihtir.

(d) Caferi Mezhebine göre, kurbet niyeti yarılır, belirsizliği giderecek şekilde ölü belirtilir.

Tekbirler: [487]

(a) Cumhur’a göre, cenaze namazının ihram tekbiriyle birlikte dört tekbiri bulunur. Her tekbir, bir rekât kabul edilir, bu sebeple tekbir sayısının beş olması -beş rekâtli namaz olmadığından- mümkün değildir.

(b) İbn Ebi Leyla, Cabir b. Zeyd -bir nakilde- Ebu Yusuf’a, Zeydiye’den Hâdeviye koluna ve Caferi Mezhebine göre cenaze namazında beş tekbir bulunur: İbn Ebi Leyla, birinci tekbirin iftitah, ondan sonraki dört tekbirin de dört rekât için olacağını belirtir. Rafızîler Hz. Ali’nin ehli beyt cenazelerini beş, diğerlerini dört tekbirle kıldırdığını ileri sürerse de, -Kâsânî’nin belirttiği gibi- doğrusu hepsini dört tekbirle kıldırdığıdır.

(c) Caferi Mezhebine göre, birinci tekbirden sonra kelimei şehadet, ikinciden sonra Rasulullah’a salât, üçüncüden sonra mü’minlere dua, dördüncüden sonra ölüye dua okunur, beşinciden sonra namazdan ayrılınır.

ibn Rüşd, başlangıçta tekbir sayısında üçten yediye kadar sayılar ileri sürüldüğünü; Kâsânî ise Hz. Peygamber’in bu konudaki uygulamasının dört, beş, yedi, dokuz ve daha fazla olduğu rivayetlerinin bulunduğunu, ancak son uygulamanın dört tekbir olduğunu belirtir.

İlk tekbirde ellerin kaldırılacağı icmâ ile sabittir. Bunun dışındaki tekbirlerde ellerin kaldırılması bazılarına göre (meselâ Şafiî Mezhebi, Ahmed ve Belh’li hanefî hukukçuların çoğunluğu bu görüştedir, Nusayr b. Yahya ise her iki görüşü de uygulamaktadır) gerekirken, diğerlerine göre gerekmez. Hadisler ve tatbikatın desteklediği görüşe göre, eller ilk tekbirde kaldırılır. [488]

Kıyam: [489]

Cenaze namazının baştan sona kadar ayakta kılınması rükündür, ancak, bir mazeret sebebiyle, başka şekilde de kılınabilir.

Ölüye Dua: [490]

Ölüye dua etmek, ÜM’e göre cenaze namazının bir rüknüdür; Hanefî Mezhebine göre, sünnettir:

(a) Hanefî Mezhebine göre, dua, üçüncü tekbirden sonra okunur, belli sözleri yoktur, Matlub olan âhiretle ilgili olanıdır. Hz. Peygamber’den nakledilen duayı okumak ahsendir.

(b) Şafiî Mezhebine göre, dua üçüncü tekbirden sonra okunur, ölü için hayır isteme sözlerini içine ahr. Mü’minlere umumî dua -çocuk olmayınca- yeterli olmaz. Duada matlub olan, mağfiret ve rahmet gibi uhrevî olmasıdır. Belli sözleri yoktur, ancak efdal olan seleften menkul duayı okumaksa da, bu dua zaruret halinde kısaltılabilir.

(c) Malikî Mezhebi içindeki mutemed görüşe göre, her tekbirden sonra dua okumak gerekir. Duanın en azı, “Allahummeğfir Leh,” en güzeli de me’sur duayı okumaktır.

(d) Hanbelî Mezhebine göre, dua, üçüncü tekbirden sonra okunur, dördüncüden sonra da okunabilir. Enazı, Malikî Mezhebinde olduğu gibidir, sünnet olanı me’sur duayı okumaktır.

Salavât Okumak: [491]

(a) Şafiî ve Hanbelî Mezheplerine göre, ikinci tekbirden sonra salavât okumak rükündür.

(b) Hanefî Mezhebine göre, salât okumak rükün değil, mesnundur.

(c) Malikî Mezhebine göre, her tekbirden sonra ve fakat duaya başlamazdan önce salavât okunması menduptur.

Fatiha Okumak: [492]

(a) Hanefî Mezhebine Ve Zeyd b. Alî Sevrî’ye göre, Fatihayı tilâvet niyetiyle okumak tahrimen mekruhtur, ancak dua niyetiyle okunabilir.

(h) Şafiî ve Hanbelî Mezhebleri ile Davud ez-Zahirî’ye göre, Fatiha okumak cenaze namazının bir rüknüdür:

(1) Şafiî Mezhebine göre, Fatiha’yı birinci tekbirden ve senadan sonra okumak efdaldir. Herhangi bir tekbirden sonra da okunabilir; hangi tekbirden sonra başlanırsa başlansın mutlaka tamamlanır, tehiri ve kesilmesi caiz olmayıp, kesilirse namaz bozulur.

(2) Hanbelî Mezhebine göre, Fatiha’nın birinci tekbirden sonra okunması vaciptir.

(c) Malikî Mezhebine göre, cenaze namazında Fatiha okumak tenzihen mekruhtur.

Hadisler ikinci görüşü desteklemektedir. [493]

Selâm: [494]

ÜM’e göre, selâm, cenaze namazının rüknüdür; Hanefî Mezhebine göre, ise rüknü değil, vacibidir:

(a) Hanefî ve Şafiî Mezheplerine göre, her iki tarafa da selâm verilir.

(b) Malikî ve Hanbelî Mezheplerine göre, yalnızca sağ tarafa selâm vermek gerekir.

Selâmın açık mı, gizli mi verileceği de ihtilaflıdır.

[484] İbn Rüşd, BM, c. I, s. 192; Kâsânî, BS, c. I, s. 192; İbn Kudâme, age, c. II, s. 512-513; Cezîrî, Fame, c. I, s. 522; Karaman, age, s. 85-86.

[485] Şeybânî, Asl, c. I, s. 385; Serahsî, age, c. II, s. 69; Mergınânî, Hidâye, c. I, s. 92.

[486] Bilmen, Büyük İslâm İlmihali, s. 251-252; İbn Kudâme, age, c. II, s. 492; Cezîrî, Fame, c. I, s. 518; Humeynî, age, s. 32 (3).

[487] Şafiî, Umm, c. I, s. 270; Ahmed, Mesâil, s. 139 (518); Serahsî, age, c. II, s. 63-64; İbn Rüşd, BM, e. I, s. 186; Serahsî, age, c. II, s. 63; Kâsânî, BS, c. I, s. 312-313; İbn Kudâme, age, c. II, s. 490-491; Cezîrî, Fame, c. I, s. 519; Humeynî, age, s. 32.

[488] İbn Rüşd, BM, c. I, s. 187; Kâsânî, BS, c. I, s. 314; Şevkanî, Neylu'l-Evtar, c. IV, s. 67; Karaman, age, s. 83.

[489] İbn Kudâme, age, c. II, s. 492; Cezîrî, Fame, c. 1, s. 519.

[490] İbn Kudâme, age, c. II, s. 487-489; Cezîrî, Fame, c. I, s. 519-520.

[491] İbn Kudâme, age, c. II, s. 486-487; Cezîrî, Fame, c. I, s. 571.

[492] İbn Rüşd, BM, c. I, s. 187; Kâsânî, BS, c. I, s. 313; İbn Kudârae, age, c. II, s. 485-486; Karaman, age, s. 83.

[493] Şevkanî, Neylu'l-Evtâr; c. IV, s. 66 ve İbn Hazm, el-Muhalla, c. V, s. 129'dan naklen Karaman, age, s. 83.

[494] Ahmed, Mesâil, s. 140 (522); İbn Rüşd, BM, c. I, s. 188; İbn Kudâme, age, c. 2, s. 491-493; Cezîrî, Fame, c. I, s. 521.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın