|
Konu Başlığı: Ticaret Malı Kavramı Gönderen: Sümeyye üzerinde 24 Ağustos 2012, 10:57:26 Özel Şartlar: Ticaret Niyeti: Ticaret Malı Kavramı: [783] İslâm hukuk dilinde kendilerine Ard veya Urûdu't-Ticare denen ticaret mallarının tamımı şu şekilde yapılır: 1) Cumhur'a göre, nakit, altın ve gümüş dışında kalan ve ticarete arzedilip âlet, makina, emtia, sebze, meyve, arsa, arazi, akar, süs eşyası, taşınmaz mallar vb. ticaret gayesiyle kullanılan her çeşit mal ticaret malı sayılır. 2) Maliki Mezhebine göre, ticaret malının tanımı değişiktir: Para halinde basılı olmayan ve para olarak kullanılmayan altın ve gümüş bilezikler, yüzükler, küpeler vb. hep ticaret malı hükmündedir. Bu sebeple, onlara da zekât düşer. 3) Kimi hukukçular, ticarî malı, kazanç maksadıyla alım-satım konusu olan mal olarak tanımlar. Bilmen'in belirttiğine göre ticaret için, yani alım-satım için olan ev, apartman, daire, arsa, dükkan vb. taşınmaz malların kira bedelleri de ticaret malı sayılır. Günümüzde ticaret işlemleri, klasik dönemdeki menkul malların kâr sağlamak amacıyla satın alınmasından farklılık göstermektedir. Bugün ticaret işlemleri arasında yer alan başlıca faaliyetler; bankacılık işlemleri, kara, deniz ve hava taşımacılığı, sözleşme, sigorta, simsarlık-aracılık işlemleri, sınaî işlemler, otel, konaklama ve turizm işlemleri vb. dir. Günümüzün iktisadî hayatında büyük öneme sahip bu işlemlerin zekât dışında tutulması makul sayılamaz. Bu çeşit işlemler, (geniş anlamda düşünüldüğünde ticaret zekâtındaki gibi) sermaye veya (ziraî üretimde gelirin zekâtındaki gibi) gelir zekâtına tâbi tutulmalıdır. [784] Zekâtın türü, mevzuu ve tarifesiyle ilgili konular, gerçekten titiz bir şekilde değerlendirilmeli, zekât yükü adalet ve eşitlik ölçülerine göre dağıtılmalıdır. \yrıca, günümüzde tacirler, yalnızca sahip oldukları sınırlı sermaye ile ticaret yapmıyorlar. Buna ek olarak, ticaret alanında yeni yeni ortaya çıkan çeşitli teminat ve kolaylık yollarıyla bankalardan veya başka kuruluşlardan sağladıkları kredilerle de ticaret yapıyorlar. [785] Kredilerden ayrı olarak, kiralama (leasing) yoluyla da sermaye sağlanmakta ve işyerinin büyüklüğüne göre önemli gelirler elde edilmektedir. Bu gibi durumlarda, kredilerin geri ödenen miktarı ve kiralama ücretleri aslî ihtiyaç sayılıp matrahtan düşülür. [783] Bilmen, Büyük İslâm İlmihali, s. 343; Cezîrî, Fame, c. II s. 606; Kardavî, FZ, c. I, s. 315. [784] Abdullah, Zekât, s. 71. Ayrıca bkz. aşağıda 103. [785] Abdullah, age, s. 71. |