Rekât Sayısındaki Değişmeler

Rekât Sayısındaki Değişmeler:

Kılınan Rekât Sayısında Şüphelenmek:[257]

a) Malik, eş-Şafiî ve Davud'a göre, en azını alarak namaza devam edilir, sadece düşünmek yeterli olmayıp, namaz sonunda sehiv secdesi yapılır.

b) Hanefî Mezhebine göre, konuyu mükelleflere göre değerlendirmek gerekir:

1) Münferidin Şüphelenmesi: Böyle bir olayla ilk defa veya nadiren karşılaşan mükellefin namazı bozulur, -evlâya aykırı da olsa- ayakta veya oturarak selâm verir veya namaza aykırı davranışla onu keser, yeniden kılar; çok defa bu olayla karşılaşan mükellef ise düşünür, zann-ı galibine göre hareket ederek namazını kılar, sonunda sehiv secdesi yapar, bununla birlikte namazı yeniden kılması evlâdır. Aynı hüküm niyet, iftitah tekbiri, abdestin bozulması, necasetin bulaşması için de geçerlidir, ancak namaz sonrasındaki böyle bir şüphe dikkate alınmaz. Bu gibi kimseler selâm verdikten sonra da böyle bir şüpheyle karşılaşır ve eksik yaptığına kanaat getirirse namazını yeniden kılar, tam yaptığına kanaat getirirse bu şüphe dikkate alınmaz. Eksik mi tam mı yaptığını kestiremezse, Ebu Hanife ve eş-Şafıî'ye göre, az tarafını alıp her rekatten sonra, teşehhüdü okur ve namaz sonunda sehiv secdesi yapar.

2) İmamın Şüphelenmesi:

a- İmam namazda şüphelenir ve eksik veya artık yaptığını cemaat itiraf ederse -cemaatin görüşüne uyarak- namaz yeniden kılınır.

b- Aynı konuda cemaatle imam ayrılığı düşer ve cemaat eksik kıldığını, imam tam kıldığını ileri sürerse, namaz yeniden kılınmaz, cemaatten bir veya daha fazla kişi imamın görüşüne katılırsa onun görüşü uygulanır.

c- İmam şüphelenir, cemaatten bazısı tam, bazısı da eksik.kıldığına hükmederse, sadece şüphelenenler namazı yeniden kılar.

d- İmam eksik olduğu konusunda yakmen kanaat sahibi, cemaat ise tam olduğu görüşünü bildirmezse iade etmek gerekir,

e- Cemaatten biri eksik kılındığında kesin kanaat sahibi, imam ve diğerleri şüphe içindeyse, vakit içinde namazı yeniden kılmak ihtiyata uygundur, vakit çıktıktan sonra iade gerekmez,

f- Cemaatle namaz kılmayanlardan biri de olsa, adaletli bir kişi kesin olarak eksik kılındığını ifade eder, fakat bu kimsenin doğru veya yalan söylediği bilinmezse, ihtiyaten namaz yeniden kılınır,

g- İki adaletli kimse eksik kılındığım söylerse, şüphe dikkate alınmayıp, namaz yeniden kılınır.

c) Şafiî ve Hanbelî Mezheblerine göre, kılınan rekât sayısında şüphe edince namaza kesin kanaate göre devam edilir:

1) Şafiî Mezhebine göre, arttırma ihtimalini gözönüne alarak sehiv secdesi yapılır, böyle bir durumda zanna veya tevatüre ulaşmayanların haberine göre hareket edilmez.

2) Hanbelî Mezhebine göre, böyle bir durumda sehiv secdesi yapmak vacip hükmüyle sabit olur; imama rükûdayken yetişen muktedî, imam başını kaldırdıktan sonra yetişip yetişemediği konusunda şüphelenirse, bu. rekâtı kaza edecekleriyle birlikte yeniden kılar ve namaz sonunda vacip hükmüyle secde yapar.

d) Bir grup hukukçuya göre, bu durumda ne düşünülür, ne de kesin olana dönülür, sadece sehiv secdesi yapılır.

e) Caferî Mezhebine göre, dört veya beş rekat kılındığında şüphe edilirse, iki durum ortaya çıkar:

1) Başını son secdeden kaldırdığında şüphelenirse, namaz dörde göre kılınır, teşehhüd okunur ve selâm verilir.

2) Kıyam halinde şüphelenince, dörde göre tamamlanır, kıyam yok sayılır, teşehhüdden sonra oturarak selâm verilir, iki rekât ya da ayakta bir rekât kılınır.

Eksik veya Fazla Yapmak:

Eksik Kılma:

Herhangi bir namazı kıldıktan sonra mükellef tam kıldığını zannederek, bulunduğu yerde selâm verip, eksik kıldığını anlarsa, rekâtleri tamamlar ve sehiv secdesi yapar, aksi takdirde namazın iadesi gerekir.[258]

Fazladan Kılma:[259]

a) Hanefî Mezhebine göre, namaza son ka'de sonrasında rekât ilavesi durumunda şu şekilde hareket edilir:

1) Teşehhüd Miktarı Oturunca: Meselâ öğle namazında dördüncü rekâtte teşehhüd miktarı oturduktan sonra beşinciye kalkılınca, secde yapıp yapmamaya göre hareket edilir:

a - Secde Yapılmayınca: Beşinci için secde yapılmadıysa ka'de-ye dönülür ve namaz tamamlanarak selâm verilir, b - Secde Yapınca: İlave rekât olan beşinci için secde yapınca, Hanefî Mezhebine göre ka'deye dönülmez, bir rekât daha ilave edilerek, bu son iki rekât nafileye dönüşür, farz namaz tamdır (bazılarınca ikindi namazında böyle bir ilave yapılmaz, eş-Şeybanî'den bir nakle göre onda da ilave edilebilir), bir rekât daha ilave edilmeyip namaz kesilirse kaza gerekmez, Züfer'e göre nafile için iki rekât kaza edilir, bazılarınca farzdan sonra kılınan iki rekât öğle namazının son sünneti yerine geçer, sahih görüşe göre ise geçmez. Bu durumda, istihsan yoluyla sehiv secdesi yapılır, kıyas yoluyla yapılmaz. Bu gibi hallerde, Ebû Yusufa göre, nafileye intikalle farzın tahrimesi kesilir, bundan sonra ise sehiv secdesi yapılmaz; eş-Şeybanî'ye göre farzın tahrimesi devam eder, bu fazladan kılınan rekâtler sehiv secdesi yerine geçer; eş-Şafiî'ye göre yine ka'deye dönülür ve namaz öylece tamamlanır.

2) Teşehhüd Miktarı Oturmaymca:

a- Secde Yapılmaması: Dördüncü rekâtte teşehhüd miktarı oturmadan beşinci rekâte kalkılır ve bunun için secde yapılmadıysa, ka'deye dönülerek namaz tamamlanır,

b- Secde Yapması: Beşinci rekâte teşehhüd miktarı oturmadan kalkılır ve secde yapılırsa. Hanefî Mezhebine göre namaz bozulur: Ebu Hanife ve Ebû Yusufa göre, bu durumda namaz, başın konması, eş-Şeybanî'ye göre başın kaldırılmasıyla bozulur, ancak Ebû Hanife ve Ebu Yusufa göre namazın kendisi değil, farz niteliği bozulur, namaz altı rekâtli nafileye dönüştürülür ve öğle yeniden kılınır; eş-Şeybanî'ye göre ise namaz, namaz olmaktan çıkar. Nafile namazların her şefinde (iki rekâtinde) terkedilen ka'de eş-Şeybanî'ye göre namazı bozarken, Ebû Yusuf ve Ebû Hanife'ye göre bozmaz. eş-Şafıî'ye göre namaz bozulmayıp, yine ka'deye dönülerek namaz tamamlanır. Diğer dört rekâtli namazlar ile sabah namazının ikinci rekâtinden sonra üçüncü, akşam namazının üçüncü rekâtinden sonra dördüncü rekât için kalkınca da, bu şekilde hareket edilir.

b) eş-Şafiî'ye göre, ilave rekâte kalkınca her durumda ka'deye dönülür ve namaz tamamlanır.

c) Maliki Mezhebine göre, namaza ilave rekât halinde sehiv secdesi yapılır.

[257] İbn Rüşd, BM, c. I, s. 156; Serasi, Mebsut, c. I, s. 219; Kasani, BS. c. I, s. 165-166; , c. I, s. 76; Tahâvî, Muhtasar, s. 30.

[258] Kâsânî, BS, c. I, s. 164; Cezîrî, Fame, c. I, b. 453.

[259] Kâsânî BS c. I, s. 171; 178-179; Cezirî, Fame, c. I, s. 453; 454; Merginânî, Hidâye,c. I, s. 75-76.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın