|
Konu Başlığı: Özel Mülkiyet Altındaki Topraklar Gönderen: Sümeyye üzerinde 21 Ağustos 2012, 13:34:12 I. Özel Mülkiyet Altındaki Topraklar (Arazî-i Memluke): Mülkiyeti tam olarak özel kişilere ait topraklar, Arazi-i Memluke adını alır. Bu tür topraklar, birkaç çeşittir: [1011] 1) Şehir, kasaba, köy vb. yerleşim merkezlerinin içindeki arsalar ile bu yerlerin kıyı ve banliyölerinde bulunan yarım dönüm kadarhk topraklar; bunlar bina ve bahçe olarak kullanılır ve öşre tâbi olmazlar. 2) Devlet topraklarından ayrılarak, meşru bir şekilde şahısların mülkiyetine geçen topraklar. Bu tür topraklar, iki çeşittir ve öşre tâbidir: a) Devletin, istediği yeri, hizmeti görülen şahıslara vermesiyle özelleşen topraklar, b) Mülkiyeti kendine ait olmak üzere ihya ve imar edilen topraklar. 3) Öşür Toprakları (Arazi-î Öşriyye): Bunlar savaş yoluyla fethedilerek gazilere ganimet payı olarak veya başka müslümanlara dağıtılan topraklardır. Adından da anlaşılacağı üzere, bu tür topraklar, en açık şekilde öşre tâbi topraklardandır. 4) Haraç Toprakları (Arazi-i Haraçîyye): Fethedilen yerlerdeki müslüman olmayan sahiplerine bırakılıp haraca bağlanan veya müslümanlar lehine vakfedilmiş arazidir. Hanefî Mezhebine göre haraç topraklarından, haraç adı verilen ve harcama yeri belli bir vergi alındığından, [1012] ayrıca zekâta tâbi olmazlar. Müslüman olsunlar veya olmasınlar haracı ödendikçe sahiplerinin elinde kalır. Sahibinin müslüman olması veya zimmîden müslü-mana intikal etmesiyle haraç düşmez. 5) Fetih sırasında müslümanlığı kabul eden eski sahiplerine bırakılan topraklar; bunlar da öşre tâbidir. Özel mülkiyet altındaki topraklar, -ister öşre, ister haraca tâbi olsunlar- miras hükümlerine de konu olurlar. [1011] Bilmen, HFK, c. IV, s. 73; Bilmen, Büyük İslâm İlmihali, s. 351; Kardavî, FZ, c. I, s. 405-408. [1012] Bkz. yukarıda 13 1 2 1 |