Orucun geçerliliği

3. BÖLÜM ORUCUN GEÇERLİLİĞİ

5. Orucun Sahih Olma Şartları:

Tutulan orucun sahih olması için; usûlüne göre niyet etmek, adetli ve lohusa olmamak ve vaktin müsait olması gerekir:

1- Niyet: [602]

Şart Olması:

a) Hanefî ve Hanbelî Mezheplerine göre, tutulan orucun sahih olması için niyet şarttır. Çünkü, oruç bir ibadettir; ibadetler ise niyetsiz yapılamaz. Niyet, “kalben ve zihnen, âdet olarak değil, ibadet olarak oruç tutma şuur ve bilincidir” Niyeti dille söylemek şart olmayıp sünnettir.

b) Şafiî Mezhebine göre, niyet, şart değil, rükündür.

c) Malikî Mezhebine göre, niyet, hem şart, hem rükündür.

d) Hanefî hukukçu Züfer’e göre, oruç tutmak isteyen -hasta ve yolcu dışındaki- kimseler için Ramazan orucunda niyete ihtiyaç yoktur.

Yapılması:

Ramazan orucunun niyeti ile diğer oruçların niyeti arasında bazı farklılıklar bulunmaktadır:

a) Ramazan Orucuna Niyet:

Niyetin Vakti:

Ramazan orucunda niyetin vakti, Hanefî Mezhebine göre, her gün güneş battıktan sonra başlar ve ertesi günün yansından az öncesine -kaba kuşluk vaktine- kadar devam eder; Şafiî Mezhebine göre, imsak vaktine kadardır. Böylece, her Ramazan gecesinde niyetini yapanın orucunun tam olduğunda icma oluşmuştur,

Niyetin Şekli:

a) Ramazan orucunda niyet mutlak olarak, yani “Niyet ettim oruç tutmaya” diyerek yapılabildiği gibi, “Ramazan orucunu tutmaya” cümlesi ilave edilerek de yapılabilir; hatta böylesi daha iyidir.

b) Ebu Hanife’ye (Hanefî Mezhebine) göre, Ramazan’da yolcu dışındaki mükelleflerin her türlü oruca niyetleri, Ramazan orucu yerine geçer; ancak, yolcuların niyeti, hangi oruca niyet edildiyse onun yerine geçer. Çünkü, yolcu esasen orucunu tutup tutmamakta serbesttir, tuttuğu orucu açıkça tespit etmesi gerekir. Ebu Yusuf veeş-Şeybani’ye göre, yolcuların Razaman’daki niyetleri -oruç türü ne olursa olsun- Ramazan orucu yerine geçer.

c) Sahura kalkmak, niyet yerine geçer. Niyet ettikten sonra imsakten az önce niyetten vazgeçmekle niyet edilmiş olmaz. Çünkü henüz orucun vakti girmemiştir. Vakti girdikten sonra ise özürsüz olarak niyetten dönülmez. Bu her türlü oruç için böyledir.

Şafiî Mezhebine göre, fecir doğunca uyanan kimsenin kendini yemek içmekten alıkoyması niyet yerine geçer.

d) ÜM’e göre, eş-Şafiî ve Ahmed b. Hanbel’e göre, Ramazan’da nafile oruca niyet edenin orucu, Ramazan orucu yerine geçmez. [603] Ramazan orucunda her gün için ayrı ayrı niyet yapmak gereklidir; Malikî Mezhebine göre, aralıksız tutulan her gün için niyet etmek şart değildir.

[602] İbn Rüşd, BM, c. I, s- 203-204; Kâsânî, BS, c. II, s. 83-87; Cezirî, Fame, c. I, s. 543-548; İbn Kudâme, Mugnî, c. III, s. 91-98; İbnu'l-Munzir, Kitabu'l-İcma, s. 52; Mergınanî, Hidaye, c. I, s. 118; Serahsî, age, c. III, s. 59, 62, 81, 85; Şafiî, Umm, c. II, s. 95; Şeybânî, Asl, c. II, 184-185, 197, 283; Tahâvî, Muhtasar, s. 53.

[603] Ahmed, Mesâil, s. 188, no: 703; Şafiî, Umm, c. II, s. 95.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın