Bütün Eşyanın Ortalamasının Alınması

B. Bütün Eşyanın Ortalamasının Alınması:

Ülkemizde zekât konusunda, özellikle nisabı araştıran ciddi bir çalışması bulunan Yunus Vehbi Yavuz ise, günümüzde para nisabının zekâta tâbi bütün eşyanın gözönüne alınarak tespit edilmesi gerektiğini savunmaktadır:

“Para nisabının tespiti, ihtilaftan kurtulmak için zekâta tâbi eşya ve hayvanların nisaplarının fiyatlarını toplayıp ortalamasını almak suretiyle yapılmalıdır. Bu usul, ne kadar zaman geçerse geçsin, her türlü ihtilafı önleyici mahiyettedir. Para nisabının bu şekilde tespit edilmesiyle bu miktar piyasaya uygun olarak yükselip alçalacak; ne fakire, ne de mükellefe bir zarar gelmeyecektir. Ölçü olacak eşyanın ülkede bulunan ortalama değeri esastır.” [431]

Yunus Vehbi Yavuz, Serahsi'den para nisabının hayvan nisabına denk olduğunu nakleder: [432]

“Bu ölçülerde bir kıymet itibar edilmiştir. Zira o devirde 2 yaşında dişi bir devenin kıymeti 40 dirhem, 2 yaşında bir koyunun kıymeti de ödirhem idi. 5 devede bir koyun zekât vermenin farz kılınması ne ise, 200 dirhemde 5 dirhem zekât vermenin farz kılınması da odur.”

IV. Karma Görüş:

Ülkemizin değerli İslâm hukuku araştırıcılarından Hayreddin Karaman'a göre, paranın ve ticarî eşyanın nisabını tespit ederken normal şartlarda altının esas alınması, iktisadî bakımdan norma) sayılmayan durumlarda ortalama yoluna gidilmesi, günümüzde zekât mükellefiyeti için, İslâm'ın şart koştuğu zenginlik seviyesini tespite en uygun yol olsa gerektir. [433]

Böylece para nisabı, zekâta tâbi hayvanlarla ziraî ürünler dışında kalan bütün zekât mevzuları -msl., altın ve gümüş, zînet eşyası, ticaret malları, sanayi ürünleri, ücretler...- için geçerli üçüncü nisap türü olacaktır.

Şah Veliyyullah nisabı, normal şartlarda üç-dört nüfuslu bir ailenin yıllık geçimliği olarak takdir etmiş ve bu miktara kadar malın zekâttan istisna tutulmasının hikmet ve adaletine dikkati çekmiştir. [434]

Hesaplanması:

Nisabı Dolduran Mallar:

Temel ihtiyaç maddeleri, borçlar [435] ve her türlü girdi nisap hesabı dışında tutulur.

Nisabın hesaplanmasında kural, aynı türden mallan birbirine eklemektir. Zekâta tâbi hayvanların, ticarî değerleriyle değil de, kendi cinsleriyîe toplandığını, halbuki ticaret maddelerinin ticarî değerleriyle toplandığını düşünürsek, bu husus açıklığa kavuşmuş olur. Böylece, bunların her biri, hukuken ayrı bir tür teşkil eder. Binaenaleyh, aynı türdeki maddeler, nisabı tamamlamak için, birbirleriyle toplanır.

[431] Geniş bilgi ve mukayese için bkz. Yavuz, İZM, s. 225-278.

[432] Serahsî, Mebsut, c. II, s. 150; Yavuz, İZM, s. 265.

[433] Karaman, age, c. II, s. 78.

[434] Şah Veliyyullah, Huccetullahi'l-Bâliga, (Yay. Seyyid Sabık), c. II, s. 506; Karaman, age, c. II, s. 70; Yavuz, İZM, s. 23.3-234.

[435] Bkz. yukarıda 17.5.1.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın