Konu Başlığı: Maliki Mezhebi Gönderen: Sümeyye üzerinde 09 Ekim 2012, 12:38:45 Maliki Mezhebi: I. İmamı: Malik b. Enes b. Âmir (93-179/712-795). A. Hayatı: Ehl-i hadis ve Hicaz'ın reisi olarak tanınmıştır. Vefatı hemen bütün hayatını geçirdiği Medine'de olmuştur. Sayısız kimseler kendisinden hadis alıp öğrenmiş olmalarına rağmen, büyük âlimlerden yetmiş kadarı ehliyetine şahitlik edene kadar fetva makamına oturmamıştır. Ömer Osman İbn Ömer Âişe İbn Abbas Zeyd b. Sabit Medine'li Yedi Fakih ez-Zuhrî Nafi' Ebu'z-Zinad Rebi'atu'r-Rey Yahya b. Sa'id (ö. 124/742) (ö. 117/735) (ö. 131/748) (ö. 1361/753) (ö. 143/760) Malik b. Enes (ö. 179/795) Şema 5 : Malik b. Enes'in tarikı. İlim ve âlimlere büyük değer verir, Allah'ın kendisine lütfettiği ilmi, fark gözetmeden herkese verebilmek için büyük gayret sarfederdî. B. Eserleri: 1) el-Muvatta: Malik'in bu meşhur eseri fıkıh konularıyla ilgili bir kısım hadis ile Medine tatbikatı, ashab ve tâbi'ûn fetvaları ve Malik'in ictihadlarını içine alır. Muvatta'nın zamanımıza kadar uzanan iki meşhur rivayeti vardır: Muhammed eş-Şeybanî ve Yahya b. Yahya rivayeti. 2) el-Esediye: Esed b. Furat, Ebu Hanife'nin talebesinden Irak fıkhını öğrendikten sonra Mısır'a gelmiş ve İbnu'l-Kasım'dan Malik'in fıkhını rivayet yoluyla alıp zaptetmiştir. 3) el-Mudevvene: Sahnun, Kayravan'da el-Esediye'yi müellifinden okumuş, sonra Mısır'a gelerek bunu İbnu'l-Kasım'a arzetmiştir. İbnu'l-Kasım'la yaptıkları tashih ve ilaveleri Esed kabul etmemiş, bu ikinci eser el-Esediye'nin yerini alarak el-Mudevvene adıyla anılmıştır. el-Mudevvene fıkıh konularına göre tertiplenmiş olup, kırkbin meseie, dörtbin hadis, otuzaltıbin eseri (sahabe ve tâbi'ûn kavli) içine alır, basılmıştır. C. Talebeleri: İmam Malik'in talebeleri Mısır, Kuzey Afrika, Endülüs, Sicilya, Hicaz ve Irak'lıdır. a) Mısırlılar: i) İbnü’l-Kasım: Abdurrahman b. el-Kasım el-Uteqi (ö. 191/806), Malik'in müctehid talebelerinden biridir. Birçok âlim arasında yirmi yıl Malik'ten de ders almıştır. Leys b. Sa'd'dan da hadis okumuştur. Malik'in fıkhını en iyi bilenlerdendir. Mutlak müctehid derecesine erişmiştir. Esed b. Furat, onun ictihadîannı Kuzey Afrika'da ve Magrib'te yaymıştır. Bu fetvalar tertip edilerek el-Mudevvene meydana gelmiştir. ii) İbn Vehb: Abdullah b. Vehb b. Müslim (125-197/742-812), hocası tarafından Mısır fakihi ve müftüsü olarak isimlendirilmiştir. Malik, İbn Uyeyne ve Leys b. Sa'd'den okumuştur. Zühd ve takva sahibiydi. Kendini ilme ve ibadete vermişti. İbnu'l-Mevvâz ondan ders aldı. Mısır kadılığını kabul etmemiştir. iii) Eşheb: Eşheb b. Abdilaziz el-Kaysî (145-204/762-819), İbnu'l-Kasım'dansonra Mısır fıkıh riyasetini elde etmiştir. Malim ve Leys b. Sa'd'den ders aldı. Hadis rivayet etti. Güzel buluşları ve görüşleriyle malikî fıkhını müdafaa etmiştir. iv) İbn Abdilhakem: İskenderiye'de doğan Abdullah b. Abdilhakem el-Mısrî (155-214/771-829), Eşheb'ten sonra üstadlığı elde etmiştir. Malik'in Muvatta'sını sema yoluyla rivayet etmiş, eş-Şafıî de kendisinden çok faydalanmıştır. Leys b. Said ve başkalarından rivayet eder. Bağdat malikîleri onun kitabına itimad ederdi. eş-Şafiî, Mısır'a geldiğinde İbn Abdilhakem'in misafiri olmuştur. eş-Şafiî'nin kitaplarını kendisi için yazdı. el-Mıhtasar adlı üç kitabının bulunduğu kaydedilir. v) Asbağ: Asbağ b. el-Ferec ilk üç üstaddan malikî fıkhım öğrenmiş ve ictihad mertebesine yükselmiştir. b) Kuzey Afrika, Endülüs ve Sicilya'lı Talebe ve Tabileri: i) İbn Ziyad: Ali b. Ziyad, Malik ve el-Leys'ten okudu, Tunus'ludur, zamanında Kuzey-Doğu Afrika'da tek adamdı. ii) Esed B. Furat: Esed b. el-Furat (ö. 213/828), Nisabur aslından gelip Tunus'ta doğdu. Malik'ten Muvatta'yı sema yoluyla öğrendi. Irak'a gitti, hanefîlerden Irak fıkhım aldı ve Ebu Yusufa Muvatta'yı rivayet etti. Muhammed eş-Şeybanî'den de ders aldı. Mısır'a dönerek hanefî fıkhını İbnu'l-Kasım'a arzetti. Daha sonra Kayravan'a döndü, malikî fıkhını yaydı. el-Müdevvene'nin aslı bunlardır. Kayravan'da kadılık yaptı. Aglebîler'in gönderdiği Sicilya fethinde askere kumanda ederken şehid oldu. |