İstihsal Edilen Madenlerin Nisap Hesabı

Hesaplanması:

I. İstihsal Edilen Madenlerin Nisap Hesabı:

Bu konuda hukukçular değişik görüşler ileri sürerler:

a) Nisabın hesaplanması konusunda, Şafiî Mezhebi şu görüşü benimser: İstihsal edilen madenlerin bir defada nisabı bulması şart değildir; daha önce istihsal edilenler birbirine eklenir. Bu konuda ölçü şudur: “İstihsal edilenin aynı yıl veya mevsime ait olması gerekir. Bu durumda da çalışma, bulma ve madenin istihsaliyle mülkiyete geçmesi esas alınır:

1) Çalışma ve madeni bulma arasında ara bulunmazsa, istihsal edilenler birbirine eklenir. Âleti düzeltme ve tamir, çalışanların hastalığı veya yolculuğu (günümüzde kısa süren görevler) bunu önlemez. Madenin çıkma ümidinin bulunmaması veya buna benzer sebepler yüzünden başka bir kazıya geçilirse, önceki ile sonraki birbirine eklenmez.

2) Çalışma aralıksız sürüp, madeni bulma aralıklı olunca -msl., maden bir süre çıkmayıp, sonra çıkarsa- bu durumda, bazı hukukçulara göre ara kısa sürerse birbirine eklenir, uzun sürerse bazı hukukçulara göre yine eklenir. Zira madenlerde bu çeşit hallerle sıkça karşılaşılabilir, eğer eklenmezse madenlerin çoğu kez zekâta tâbi olmaması gerekir. Fakat bazı hukukçular, istihsal edilen madenleri iki ayrı mevsimin madeni gibi değerlendirerek birbirine eklenmemesini savunur. [884]

b) Maliki Mezhebine göre, hür ve müslüman olan kimselere, istihsal ettikleri altın ve gümüş nisabı doldurunca zekâtını ödemek farz olur; havelân-ı havi şartı aranmaz. Aynı damardan iki ayrı defada da olsa istihsal edilen madenler birbirine eklenir. Nisap tamamlandıktan sonra ortaya çıkarılan altın ve gümüş madeni az da olsa zekâtının ödenmesi gerekir. İki ayrı damardan istihsal edilen altın ve gümüş madenlerinin zekâtı ayrı ayrı nisap hesabı yapılarak ödenir. Fakat bu durumda, ikinci damarın çıkarılması, birincinin bitmesinden sonra olmalıdır. Altın ve gümüş madenlerinin nisabı, birbirine eklenmeden yapılır. [885]

c) Hanbelî Mezhebine göre, altın ve gümüş dışındakiler nisap hesabında birbirine eklenmez. Nisabı dolduran ve kendisine zekât farz olanlar, kamu mülkiyetindeki topraklarda bulunan maden zekâtını % 2.5 üzerinden öderler. Özel mülkiyetteki topraklarda bulunan madenler mal sahibinin olur, eline geçince zekâtını öder. [886] Hanbelî Mezhebine göre, nisabı tamamlamak için iki ayrı yerde bulunan aynı cinsten madenler birbirine eklenir. Mezhep içindeki sahih görüşe göre, cinsleri ayrı olursa eklenmez. [887]

Yusuf Kardavî'nin belirttiği gibi, aslında Nahl: 16/43 ve Enbiya: 6/7 âyetlerinin ışığı altında, konunun hukukî düzenlemesinin -mezheplerin görüşlerini ve zekâtın ruhunu kavrayan- mütehassıslara bırakılması en makul çözüm yoludur. [888]

[884] Bilmen, HFK, c.IV, s. 104; Kardavî, FZ, c. I, s. 448; Maverdî, el-Ahkâmu's-Sultâniyye, s. 120.

[885] İbn Rüşd, Mukaddimât, s. 267; Cezîrî, FAME, c. I, s, 613; Bilmen, HFK, c. IV, s. 104; Hıraşî, el-Hıraşl ala Muhtasarı Halil, c. II, s. 207:

[886] Bilmen, HFK, c.IV, s. 104; Cezîrî, Fame, c. I, s. 614; Kardavî, FZ, c. I, s. 438; Yavuz, İZM, s. 203; Şehhate, Fıkhu'l-İbâdât, s. 138.

[887] Merdavî, age, c. III, s. 122.

[888] Kardavî, FZ, c. 1, s. 448.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın