|
Konu Başlığı: Kıraat Hataları Zelletul Kâri Gönderen: Sümeyye üzerinde 11 Eylül 2012, 17:26:08 d) Kıraat Hataları (Zelletu’l-Kâri): [212] Namaz kılan kimsenin aşağıda sayılacak şekilde yanlış okuma yapmasına Zelletu’l-Kâri denmektedir. Namaz kılarken kıraat hatalarının namazı bozması konusunda, Hanefî hukukçuların genel görüşü, “mânâyı bozan hatalar, namazı da bozar”şeklindedir. Bunun için, hem Kur’ân-i Kerîm okumayı, hiç değilse ibadetimizi tam olarak yerine getirecek kadarını öğrenmek, hem de yanılmaları önlemek için gereken çalışmayı yapmak gerekir. Âyeti yanlış okumak suretiyle meydana gelen hataların namazı bozması iki yolla olur: İ) Kasıtlı Değiştirme: [213] (a) Hanefî Mezhebine göre, âyetin bir kelimesi kasıtlı olarak değiştirilir ve bu değişiklikle mânâ da bozulursa, namaz bozulur. (b) Maliki Mezhebine göre, az da olsa değiştirmede kasıt olunca namaz bozulur. İİ) Yanılarak Değiştirme: İİ.İ) Mütekaddimûnun Görüşü: Mütekaddimûn olarak adlandırılan Ebu Hanife, Ebu Yusuf ve eş-Şeybanî’ye göre, konuyu ittifak ve ihtilaf açısından ele almak gerekir: 1- İttifak Noktası: Benzeri Kur’ân-ı Kerîm’de bulunmaz ve mânâ aslından uzak bir şekilde değişecek olursa, -meselâ “Hâze’l-Gubâr” yerine “Hâze’l-Gurâb” okunursa- veya Kur’ân-ı Kerîm’de benzeri bulunur ve mânâsız olursa -meselâ “Yevm, Tuble’s-Serâir” yerine “Yevme Tub-le’s-Serâil” okumakla- namaz ittifakla bozulur. Aynı şekilde değişme, itikadı küfrü gerektirecek şekildeyse -benzeri bulunsa da-namaz bozulur, ancak tam vakıfla aynlmayıp değişiklik olmayacak şekilde cümleler arasında olursa namaz bozulmaz. 2- İhtilaf Noktası: Kur’an-ı Kerim’de benzeri bulunur ve mânâ fahiş bir şekilde bozulmazsa, Ebu Hanife ve eş-Şeybanî’ye göre namaz bozulur, ihtiyatlı olan da budur: Ebu Yusufa göre umumî (herkesin karşılaştığı) bir bela olması dolayısıyla namaz bozulmaz. Kur’an-ı Kerim’de benzeri bulunmaz ve mânâsı değişmezse -meselâ “Kavvâmin” yerine “Kayyâmîn” okumakla- Ebu Hanife ve eş-Şeybanî’ye göre -mânâ değişmediğinden- namaz bozulmaz, Ebu Yusufa göre benzeri bulunmadığından bozulur. Dikkat edileceği üzere, Ebu Hanife ve eş-Şeybanî’ye göre, yanılarak yapılan değişiklikle mânâ bozulmuyorsa -Kur’an-ı Kerim’de benzeri bulunmayan bir değişiklik de olsa- namaz bozulmaz, mânâ bozuluyorsa -bu değişikliğin Kur’ân-ı Kerîm’de benzeri olsa bile- namaz bozulur; Ebu Yusuf’un görüşüne göre Kur’ân-ı Kerîm’de benzeri bulunuyorsa, mânâ büyük oranda değişse bile namaz bozulmaz, benzeri yoksa -mânâ az bozulsa da- namaz bozulur. Birincisi, ihtiyata uygun olan görüştür, fakat yanılma insanların sık sık karşılaştığı ve önleyemediği bir konu olduğu için, ikinci görüş fetva verilen görüş olmuştur. İİ.İİ) Müteahhirûnun Görüşü: Muhammed b. Mukatil er-Râzî, Muhammed b. Selâm, İsmail ez-Zâhidî, Ebu Bekr b. Said el-Belhî, el-Hinduvanî, İbnu’1-Fadl ve el-Hulvani’ye göre genel kaide şudur: “Hata i’rabta (harekede) olursa -itikadı küfrü gerektirse de- namaz kesinlikle bozulmaz, çünkü insanların çoğu özel bir eğitim görmeden bu inceliği bilemez; hatanın harfler arasında değişiklik şeklinde olması konusunda ise, çeşitli konularda ihtilaf etmektedirler: Kadıhan, mütekaddimûnun görüşünü ihtiyat, müteahhirûnunkini “vus’at (genişlik)” olarak nitelendirmektedir. el-Halebî de hem ihtiyat oluşu, hem de belli kaidesi bulunması dolayısıyla, mütekaddimûnun görüşünün uygulanması gerektiğini ifade eder. Şafiî Mezhebine göre, Fatiha Sûresi dışındaki sûre ve âyetlerde yapılan hata namazı bozmaz, çünkü onlara göre Fatiha’yı okumadan namaz sahih olmaz. [212] Bilmen, Büyük İslâm İlmihali, s. 217-223; Halebî, el-Halebiyyu's-Sağîr, s. 216-225; el-Halebiyyu'l-Kebîr, s. 475-493; İbn Abidin, Raddu'l-Muhtar, c. I, s. 659-663. [213] Cezîrî, Fame, c. I, s. 293. |