İmamet

Özel Olarak:

I. İmamet:

A. İmamete Ehîl Olanlar: [499]

İbn Rüşd’ün belirttiğine göre, ilim ehlinin ekserisi, devlet başkanı veya vekilinin daha lâyık olduğu görüşündedir: [500]

(a) Hanefî Mezhebine göre, hazır bulununca sırasıyla devlet başkanı, naibi, kadı, emniyet müdürü cenaze namazını kıldırır. Bunlardan sonra, -ölünün velisinden efdalse- mahalle imamı, ölünün velisi (aşağı doğru oğul, torun; yukarı doğru baba ve dede, daha sonra kardeş, baba bir kardeş, kardeşin oğlu-yeğen-, yakınlara öncelik tanıyarak), velisi yoksa kocası veya komşuları namazı kıldırırlar. Herhangi birinin kendisini yıkaması veya namazını kıldırmasını vasiyet, hükümsüz kalır, uygulanmaz. Velilerin durumları eşit olunca, yaşlılar tercih edilir.

(b) Şafiî Mezhebine ve Ebu Yusuf’a göre, cenaze namazını kıldırmaya en layık olanlar baba, oğul, kardeş, baba bir kardeş, yeğen, baba bir kardeşin oğlu vb. miras sırasıyla sıralanır. Bunlardan biri bulunmazsa asabe, devlet başkanı, naibi ve zevilerhâm gelir. Eşit durumda olanların, yaşlı ve adaletli, bilgili, kıraati düzgün, takva sahibi olanı sırasıyla tercih edilir. Öncelik hakkı bulunmayan birini vasiyet edince, bu vasiyet yerine getirilmez.

(c) Maliki Mezhebine göre, cenaze namazını kıldırmaya en lâyık olanlar -vasiyetin mûsâ lehe (kendisine vasiyet edilen) bereket ümidi olunca- vasiyet yapılan, devlet başkanı, hâkimlik ve hutbede naibi, asabe (oğul, torun, baba, kardeş, yeğen, dede, amca, amcaoğlu) şeklinde sıralanır. Asabedekilerin durumu eşit olunca, bilgili olanı tercih edilir. Asabe veya seyyid bulunmayınca, yabancıların efdal olanının öncelik hakkı vardır.

(d) Hanbelî Mezhebine göre, namaz kıldırmaya öncelik hakkı olanlar -adaletli biri olunca- vasiyet edilen, devlet başkanı, naibi, baba, oğul, miras sırasına göre akrabalar, zevilerhâm, koca şeklinde sıralanır. Akrabalığı eşit olanların imamete efdal olanı, bütün yönlerde eşitlik olunca kura ile seçileni tercih edilir. Veli başka birini yerine geçirince, yukarıdaki sıraya göre öncelik hakkı olur.

(e) Caferi Mezhebine göre, ölü, belli birinin namazını kıldırma vasiyeti yaparsa, ihtiyat, velinin bu kişiye izin vermesi, vasiyet edilenin de veliden izin istemesidir.

B. İmamın Duruşu: [501]

(a) Bir grup hukukçuya göre, bütün cenazelerin orta hizasına durulur.

(b) Bir gruba (meselâ Şafiî Mezhebi, -bir nakilde- Ebu Hanife, son görüşünde Ebu Yusuf’a ve Tahâvî’ye) göre kadınların orta, erkeğin başı hizasında durulur.

(c) Maliki Mezhebine, -bir nâkilde- Ebu Hanife ve İbn Ebi Leyla ile Zeydiye’ye göre erkeğin orta, kadının göğsü hizasına durulur.

(d) Hanefî Mezhebi ve Maliki hukukçu İbnu’l-Kasım’a göre, bütün ölülerin göğsü hizasına durulur.

(e) Hanbelî Mezhebine göre, -Malikî Mezhebinin tam tersine- erkeğin göğsü, kadının orta hizasına durulmalıdır.

(f) Malik ve eş-Şafîî’ye göre, belli bir duruş şekli yoktur, istenilen şekilde durulabilir.

[499] Şeybânî, Asl, c. I, s. 378; Serahsî, age, c. II, s. 62; Kâsânî, BS, c. I, s. 317-318; Cezîrî, Fame, c. I, s. 524; Mergınânî, Hidâye, c. I, s. 91; Tahâvî, Muhtasar, s. 41; Humeynî, age, s. 31.

[500] İbn Rüşd, BM, c. I, s. 192.

[501] İbn Rüşd, BM, c. I, s. 188; Kâsânî, BS, c. I, s. 312; Mergınânî, Hidâye, c. I, a. 92; Tahâvî, Muhtasar, s. 42; İbn Kudâme, age, c. II, s. 517-518.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın