Hayvanların Gerekli Yaşı Doldurması

Gerekli Yaşı Doldurması:

Gerekli Yaş: [748]

Zekât olarak ödenecek hayvanların istenen yaşları doldurması şarttır:

Sığır Ve Deve:

Sığır ve deve için, tablolarda belirtilen yaştakiler ödenir; bunlar için ödenecek koyunun, bir yaşını doldurması şarttır.

Develerden ödenecek- zekâtta bir mesele ortaya çıkmaktadır: Meselâ iki yaşında dişi bir deveyi zekât olarak ödemesi gereken kimseden, aynı yaşta, fakat birbirinden değer ve vücut yapısı bakımından çok farklı develer bulunduğu takdirde, bunların hangisi esas alınacaktır?

Bu konuda, Hanefî Mezhebinin görüşü, şöylece belirtiliyor:

“Şüphe yok ki, devede asıl farz olan orta yaştır. Bunun için, hem fakir, hem de zenginin durumlarını gözönünde bulundurmak gerekir. Meselâ bir kimsenin beş devesi bulunsa ve bunların içinde orta semizlikte iki yaşında veya zayıflığı dolayısıyla aynı değerde, fakat yaşça daha büyük bir dişi deve bulunsa, bu develerden orta derecede bir koyun zekât vermek lâzım gelir. Eğer develer içinde orta yapılı bir deveye denk gelecek deve bulunmazsa, iki yaşında dişi bir devenin kıymeti ile ondan daha üstün bir devenin kıymetine bakılır. Orta derecede bir deve ile semiz bir deve arasındaki kıymet farkı, koyunda da itibar edilir. Msl., iki yaşında bir dişi devenin kıymeti elli dirhem, ondan daha düşüğünün kıymeti ise yirmibeş dirhem olsa, aradaki fark yarı yarıyadır. Bu durumda, beş deveden orta derecede bir koyunun yarı kıymetinde bir koyun zekât ödemek gerekir.

Develer, yirmibeş tane olup yaşları dört, beş veya iki olsa ve bunlar arasında orta semizlikte iki yaşında dişi bir deve veya değerce buna denk gelecek diğer yaşlarda hayvan bulunsa, yirmibeş devede orta vücutlu iki yaşında dişi bir deve ödemek gerekir. Mal sahibi dilediği takdirde, bu devenin kıymetini öder ve bunun kıymetine denk gelecek başka yaşlarda develer ödeyebilir. Eğer bunların arasında orta seviyede iki yaşında dişi bir deve veya buna denk bir deve bulunmazsa, o zaman farz olan miktar, iki yaşında dişi devenin en üstününe denk gelecek bir devedir.”

Zekât develerinin yaşı konusunda, ayn yerine kıymet ödendiği takdirde, şu formülü de bu bahse ilave edelim: “Peygamber Efendimiz malın zekâtının kırkta bir hesabı ile ödenmesini emrediyor.”

Koyun Ve Keçi:

Keçinin bir yaşını doldurması şarttır; koyun için ceza'a (seniyye) gerekir, ancak bunun tefsiri farklı yapılmaktadır:

a) Cumhur'a göre, bir yaşını doldurmuş olan hayvan, bu adı alır. Bazıları, bunun altı, sekiz veya on aylık için de kullanıldığını belirtir. Hanefî Mezhebinin sahih rivayetine göre, koyun ve keçide altı aylık hayvan zekât için kabul edilmez; Ebu Hanife'den koyunun altı aylığının kabul edileceği nakledilir.

b) Hanbelî Mezhebine göre, ödeme koyun cinsinden yapılacaksa, altı ayı; keçi cinsinden yapılacaksa bir yaşını doldurması şarttır.

c) Şafiî Mezhebine göre, ceza'a iki yaşına girmiş hayvanın adıdır. Onlara göre, keçi cinsinden ödeme yapınca iki, koyundan bir yaşını doldurmuş olan ödenir.

Zekât koyunlarının yaşı konusunda, çok az bir farkla ileri sürülen görüşler arasında, bir yaşında olma şartını tercih etmek gerekir.

Mükellef bir yaşında koyun bulamadığı ve zekâtını paraya çevirmek istemediği veya buna imkân bulamadığı takdirde, bir yaşındaki koyun değerinde altı aylık bir kuzuyu ödeyerek borçtan kurtulabilir. Fakat bu kuzunun, bir yaşındaki koyundan daha az değerde olmaması gerekir, aksi halde fark ödenir.

3- Terkin: [749]

Hayvanların zekâttan istisna edilen (vakas veya afv) kısmının yok olması halinde zekât mükellefliği konusu tartışmalıdır. Bu konuda şu ilke gözönünde tutulur:

“Sâimelerin zekâtı, Ebu Hanife ile Ebu Yusuf’a göre, nisap miktarına taalluk edip, müstesna (vakas, afv) kısma taalluk etmez; Muhammed ve Züfer'e göre, her ikisine de taalluk eder.”

Şu halde, Ebu Hanife ve Ebu Yusuf’a göre, telef durumu, ödenecek zekât miktarını düşürmez; ödenecek zekât miktarı, yok olanlar oranında düşer. Msl., 60 koyunu bulunan bir mükellef için ödenecek zekât miktarı, 40-120 arasındaki hayvanlar için geçerli olan bir koyundur. Eldeki bu 60 koyundan 10 veya 20'si telef olsa, Ebu Hanife ve Ebu Yusuf’a göre, yine sadece bir koyun ödenir. Oysa Muhammed ve Züfer'e göre, zekât miktarı, eldeki malla telef olanların oranına göre hesaplanır, msl., 10 koyun zekâtı borcunu altıda bir, yirmi koyun zekâtı altıda iki oranında düşürür, çünkü on, altmış sayısının altıda biri, yirmi ise altıda ikisidir.

[748] Bitmen, HFK, c. IV, s. 88; Cezîrî, Fame, c. I, s. 599; İbn Rüşd, BM, c. I, s. 239; Kardavî, FZ, c. 1, s. 212; Kâsânî, BS, c. 2, s. 32-33; Mergınânî, age, c. 1, s. 100; Serahsî, age, c. II, s. 182; Şafiî Umm, c. II, s. 7, 16; Şeybanî, Asl, c. II, s. 38; Yavuz, İZM, s. 175-176, 183-184.

[749] Bilmen, Büyük İslâm İlmihali, s. 343; Bilmen, HFK, c. IV, s. 88-89; Kâsânî, BS, c. II, s. 23; Mergınânî, Hidâye, c. I, s. 102; Serahsî, age, c. II, s. 175; Şeybanî, Asl, c. II, s. 24, 49; Şeybanî, el-Camiu'l-Kebîr, s. 20-21, 25.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın