İstiskâ Namazı

Olağanüstü Haller dekiler:

I. İstiskâ (Yağmur Duası) Namazı (Salâtu’l-İstiskâ):

A. Tanımı Ve Hükmü: [429]

Kuraklık zamanlarında ve yağmur ihtiyacının arttığı anlarda, Allah Teâlâ’dan yağmur istemek için kılınan namaza İstiska Namazı veya Yağmur Duası Namazı denmektedir. Bu namaz ülkemizin hemen her yerinde uygulanmaktadır:

(a) ÜM’e göre, istiska namazı, -cemaatle kılınınca ve erkekler için- sünneti müekkededir. Cemaatle kılamayan mükellefin, yalnız başına kılması menduptur. Yaşlı kadınlar ve mümeyyiz çocuklar için de, istiska namazı menduptur. Fitne endişesi olmayınca, genç kadınlar için istiskaya çıkış mekruh, böyle bir endişe olunca haramdır.

(b) Hanefî Mezhebine göre, istiska namazı menduptur, yalnız başına da kılınabilir.

İstiska namazının tekrarında da hüküm aynıdır. Tekrarlama, Hanefî Mezhebine göre, aralıksız üç gün olabilir, üçten fazla tekrarlanmaz, tekrarlanması mekruhtur.

B. Kılınması:

a) Vakti: [430]

(a) Hanefî ve Hanbelî Mezheplerine göre, istiska namazı, nafile kılmak mubah olan vakitlerde kılınır.

(b) Şafiî Mezhebine göre, istiska namazı için, belli bir vakit yoktur, her zaman kılınabilir.

(c) Malikî Mezhebine göre, bayram namazının vakti, istiska namazının da vaktidir.

(d) İbn Hazm’e göre, istiska namazı için, kıra zeval vaktinde çıkılır.

b) Miktarı: [431]

(a) Cumhur’a göre, istiskada namaz kılınır ve bu namaz iki rekâttır,

(b) Ebu Hanife’ye göre, istiskada cemaatle namaz kılınmaz, tek başına istiska namazı kılınabilir.

(c) Zeydiye’den Hâdî’ye göre, iki selâmla, dört rekat olarak kılınır.

c) Şekli: [432]

(a) Hanefî Mezhebinde istiska namazı konusunda iki görüş bulunmaktadır:

(1) Ebu Hanife’ye göre, istiska, dua ve istiğfardır, cemaatle namaz kılınmaz, tek başına kılınır. İmam kıbleye dönmüş olarak ve ayakta dua eder, cemaat ise oturarak ve kıbleye dönmüş olarak duaya âmîn der, hutbe ulunmaz, elbise ters çevrilmez. Fakat, bu görüş, tercih edilen görüş değildir.

(2) Tercih edilen Ebu Yusuf ve eş-Şeybanî’nin görüşü ile ve Malikî Mezhebine göre, istiska için namaz kılınır: Kılınma şekli bayram namazı gibidir, fakat istiska namazında zevâid tekbirleri yoktur; aslında, cuma namazı gibi kılınır demek daha doğru olacaktır”. İmam bayramdaki gibi hutbe okur; yay, kılıç veya değneğe dayanarak ve yerde okumak Ebu Yusufa, minberde okumak eş-Şeybanî’ye göre sünnettir. Bu sırada, sadece imam tarafından biraz sonra ceket, hırka vb. elbiseler ters çevrilir. Namazda A’lâ ve Gâşiye sûrelerini okumak efdaldir. Ebu Yusufa göre tek, eş-Şeybanî’ye göre iki hutbe’okunur. Hutbeden sonra Ebu Hanife’nin görüşüne göre dua edilir.

(b) Şafiî ve Hanbelî Mezheplerine göre, istiska namazı, devlet başkanı veya naibi, ya da toplumun liderinin imametiyle cemaatle birlikte kılınır: Kılınma şekli bayram namazı gibidir. Birinci rekâtte iftitah tekbiri dışında yedi tekbir alınır, ikinci rekâtte iftitah tekbiri dışında yedi tekbir alınır. Her tekbir alışta, eller omuzlara kadar kaldırılır, taavvuz ve sena okunur. Her tekbir arasını bir âyet miktarı uzatmak ve bu arada zikirde bulunmak müstehaptır. Bundan sonra, cehren kıraat yapılır. Fatiha’dan sonra birinci rekâtte Kaf ve A’lâ, ikinci rekâtte Kıyâme ve Gâşiye sûrelerini okumak müstehaptır. Namazdan sonra bayram namazmdaki gibi hutbe okumak menduptur, ancak Hanbelî Mezhebine göre, tek, Şafiî Mezhebine göre, iki hutbe okunur. Daha sonra gizli ve açık dua edilir.

Bununla birlikte, bu şekillerden her biriyle istiska namazı kılınabilir.

Görüşler içerisinde de geçtiği gibi, namazdan sonra hutbe okunması ihtilaflıdır: [433]

(a) Ebu Hanife’ye göre istiskada hutbe okunmaz.

(b) Cumhur’a göre, istiska namazında hutbe okunur:

(1) eş-Şafiî, Malik, Ebu Yusuf ve eş-Şeybanî’ye göre, hutbe, namazdan sonradır; el-Leys b. es-Sa’d’e göre, hutbe, namazdan önce okunur.

(2) Ebu Yusuf ve Hanbelî Mezhebine göre, tek; Şafiî Mezhebine ve eş-Şeybanî’ye göre iki hutbe okunur.

Hukukçuların çoğunluğuna göre, elbiseleri ters çevirmek, sadece imama aittir; Maliki Mezhebine göre, cemaatten erkekler de çevirebilir: Malik’e ve eş Şafiî’ye göre, çevirme işlemi hutbeden, Ebu Yusuf’a göre hutbeye başladıktan bir müddet sonra uygulanır.

C. Müstehapları: [434]

(a) Namazdan önce tevbe etmek, sadaka vermek, haksızlıkları ve zulmü gidermek,

(b) ÜM’e göre, düşmanların anlaşmalarını ve barışmalarını sağlamak müstehaptır, Malikî Mezhebine göre, değildir.

(c) Hanefî ve, Şafiî Mezheblerine göre, üç gün aralıksız oruç tutup dördüncü gün yaya olarak istiska yerine gitmek müstehap, Malikî Mezhebine göre, dördüncü gün -evi uzaktakiler dışındaki mükelleflerin- kuşluk vakti istiskaya çıkması menduptur, evi uzakta olanlar ise namaza yetişme imkânı bulacak vakitte çıkar; Hanbelî Mezhebine göre, imamın tayin edeceği günde çıkmak menduptur.

(d) ÜM’e göre, yırtık bir elbise içinde ve tevazu ve huşu ile çıkmak; Hanbelî Mezhebine göre, bayram günlerindeki gibi ve temiz elbiselerle gitmek menduptur,

(e) Hanefî ve Şafiî Mezheplerine göre, mükelleflerin yanlarında çocuklar, yaşlı kadınlar ve erkekler ile hayvanları alarak istiska, yerine gitmek, yavruları annelerden ayırmak menduptur; Malikî Mezhebine göre, mümeyyiz çocuklarla gitmek menduptur; Hanbelî Mezhebine göre, mümeyyiz çocukların gitmesi sünnet, mümeyyiz olmayan çocuklarla hayvanların gitmesi mubahtır.

Hukukçuların çoğuna göre, gayri müslimlerin, yağmur duasına katılması uygun değildir. Fakat, gitmek istediklerinde kendi başlarına yağmur duası yapabildikleri gibi, ibadethanelerinde de dua edebilirler; Malik’e göre istiskaya gitmek istediklerinde gayri müslimleri önlemek doğru değildir. [435]

Yağmurlar, lüzumundan çok yağmaya başlayınca, bunun kesilmesi, zarar vermeyecek başka taraflara dönmesi için dua edilmesinde bir beis yoktur.

[429] Şeybânî, Asl, c. I, s. 398; Şafiî, Umm, c. I, s. 246-248; Serahsî, age, c. II, s. 76; İbn Kudâme, age, c. II, s. 430, 439-440; Cezîrî, Fame, c. I, s. 361-362.

[430] Şafiî, Umm, c. I, s. 249; İbn Rüşd, BM, c. I, s. 171; Cezîrî, Fame, c. I; s. 361-362.

[431] İbn Rüşd, BM, c. I, s. 170; Kâsânî, BS, c. I, s. 282; Cezîrî, Fame, c. I, s. 358-389; Mergınânî, Hidâye, c. I, s. 88.

[432] Şeybânî, Asi, c. I, s. 398; Şafiî, Umm, c. I, s. 249; İbn Rüşd, BM, c. I, s. 170; Serahsî, age, c. II, s. 76; Kâsânî, BS, c. I, s. 282-283; Cezîrî, Fame, c. I, s. 358-361; Mergmânî, Hidâye, c. I, s. 88-89; Tahâvî, Muhtasar, s. 37-38.

[433] Şeybanî, Asl, c. I, s. 401-402; Şafiî, Umm, c. I, s. 250; İbn Rüşd, BM, c. I, s. 170; Kâsânî, BS, c. I, s. 282; Tahâvî, Muhtasar, s. 37-38; İbn Kudâme, age, c. II, s. 433434.

[434] Şeybânî, Asl, c. I, 3. 400; Şafiî, Umm, c. I, s. 251-254; Kâsânî, BS, c. I, s. 284; İbn Kudâme, age, c. II, s. 434-440; Cezîrî, Fame, c. I, s. 362-363.

[435] Şeybânî, Asl, c. I, s. 400-401; Serahsî, age, c. II, s. 77; Kâsânî, BS, c. I, s. 284; Mergınânî, Hidâye, c. I, s. 89; İbn Kudâme, age, c. II, s. 441.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın