Gök Olayları Dolayısıyla Kılınanlar

Gök Olayları Dolayısıyla Kılınanlar (el-İ’câb bi-Ayâtillâh, Salâtu’l-Ayât):

Küsûf (Güneş Tutulması) Namazı (Salâtu’l-Kusûf):

I. Tanımı Ve Hükmü: [416]

Güneş tutulması dolayısıyla, bu en büyük nimetlerden birini veren Allah’a (cc) bağlılığını göstermek için kılınan nafile namaza, Küsûf Namazı adı verilir:

Küsûf namazının kılınması, sünneti müekkededir; hatta bazı hanefî hukukçular, vacip olduğu görüşündedir. Malik’e göre, cuma namazı gibi farz-ı ayındır, ondan zayıf bir nakilde farz-ı kifayedir.

Maliki Mezhebine göre, tutulma sona erip, sonra yeniden başlarsa namazın tekrar edilmesi menduptur. [417]

II. Kılınması:

A. Vakti: [418]

(a) ÜM’e ve Caferi Mezhebine göre, küsuf namazının vakti, güneşin tutulmaya başladığı andan sonra ermesine kadar devam eder:

(1) Hanefî ve Hanbelî Mezheplerine göre menhiyyun an vakitlerde namaz kılınmaz, sadece dua edilir.

(2) Şafiî Mezhebine göre, küsûf namazı, güneş tutulduğu anda kılınır. Vaktin menhuyyun anh olması dikkate alınmaz. Zira bu namaz vakte değil, sebebe bağlı bir namazdır.

(3) Caferi Mezhebine göre, tutulmanın bitmesinden sonraya ertelenirse, daha sonra eda veya kaza değil, mutlak kurbet niyetiyle, kılınır.

(b) Malikî Mezhebine göre, küsûf namazının vakti, bayram namazının vaktidir. Yani, güneş doğduktan sonra, nafile namaz kılınabilecek vakitten zevale kadardır.

B. Miktarı: [419]

(1) İki Rekât Olması:

Çoğunluğa göre, küsûf namazı iki rekâttır:

(a) Hanefi Mezhebi, Nehaî ve Sevrî’ye göre, diğer nafileler gibi, -rekatça ve rüku ile secde sayısınca- küsûf namazı, enaz iki selâmda dört rekât kılmak efdaldir.

(b) ÜM’e göre, her birinde ikişer kıyam, ikişer rükû ve ikişer secde bulunan iki rekâttir.

(c) Abdulmelik b. Cureyc ve onunla aynı görüşü paylaşanlara göre, her rekâtte dört rükû ile ikişer secdesi bulunan iki rekâttir. Hz. Ali ve İbn Abbas’ın da bu görüşte oldukları nakledilir.

(d) Katâde, Atâ ve İbn Munzir’e göre, her birinde üçer rükû ile ikişer secde bulunan iki rekâttir.

(e) Caferî Mezhebine göre, iki rekâttir. Her rekâtte, beş rükû vardır. Her rükûdan önce, Fatiha ve zamm-ı sûre okunur.

(2) Tutulma Olayına Göre Değişmesi;

(a) Sa’id b. Cubeyr, Taberî ve bazı şafiî hukukçulara göre, namazın vaktine bakılmaz, güneş açılıncaya kadar devam eder, güneşin açılması uzarsa rükûlar tekrar edilir, açılma çabuk olursa rükûlar azalır.

(b) Zahirî Mezhebine göre, güneş tutulma olayı, sabah ile öğle namazı arasında olursa iki, öğle ile güneş batımı arasında olursa öğle ve ikindi namazı gibi dört rekât kılınır.

C. Şeklî: [420]

(a) ÜM’e göre, küsûf namazı, iki rekât olarak kılınır. Namaz bittiği halde güneş tutulması henüz sona ermediyse, tutulmadan sona ermesine kadar dua edilir. Her rekâtte, kıyam ve rükû uzatılır. Aynı zamanda, her rekâtte, ikişer kıyam ve rükû bulunur. Birinci kıyam ve rükû farz, ikincilerse menduptur. Bununla birlikte, küsûf namazı, iki rekâtli bir nafile gibi de kıhnabilir.

(b) Hanefi Mezhebine göre, küsûf namazı, nafile namazlar veya cuma ve bayram namazı gibi kılınır. Her rekâtte, sadece birer kıyam ve rükû bulunur.

Cemaatle kılınınca Ebu Hanife, eş-Şeybanî, Malik ve eş-Şafiî’ye göre kıraat gizli, Ebu Yusuf, İshak b. Raheveyh ve Ahmed b. Hanbel’e göre açıktan, et-Taberi’ye ve Zeydiye’den Hâdi’ye göre her iki şekilde de yapılır. [421]

Güneş tutulması namaz kılarken sona erince, aşağıdaki gibi hareket edilir: [422]

(a) ÜM’e göre, namaz yukarıdaki şekle göre tamamlanır, güneş tutulmuş olarak batarsa, namaz kılınmaz.

(b) Maliki Mezhebine göre, bir rekât kıhnmamişsa, kalan rekât diğer nafilelerde olduğu gibi, fazla rükû ve kıyamı eklemeksizin kılınır. Fakat, bir rekât kılınmışsa, bir kısım maliki hukukçulara göre ilaveli, bir kısmına göre ise ilâvesiz kılınır.

Namazdan sonra tutulma sona erene kadar dua edilir.

D. Yeri: [423]

Küsûf namazını, bayram namazının kılındığı yerde kılmak efdaldir.

E. Sünnetleri: [424]

(a) Kıraati uzatmak:

(1) ÜM’e göre, kıraat uzatılır. İlk rekâtte birinci kıyamda Fatiha’dan sonra Bakara vb. bir sûre, ikinci kıyamda Âli İmran vb. bir sûre; ikinci rekâtte birinci kıyamda Nisa vb., ikinci kıyamda Maide vb. bir sûre okunur.

(2) Hanefî Mezhebine göre, -ezbere bilinirse- birinci rekâtte Bakara, ikincide Âli İmran sûreleri okunur. Namazdan sonra duanın uzun tutulmasıyla da, sünnet yerine gelmiş olur. Namaz veya duadan biri kısa tutulunca, öbürü uzun tutulur.

(b) Rükû ve secdeyi uzatmak.

(1) Hanefî Mezhebine göre, rükû ve secde, belli bir ölçü olmaksızın uzatılır.

(2) Şafiî Mezhebine göre, ilk rekâtteki birinci rükû, Bakara sûresinden yüz, ikinci rükû seksen âyet; ikinci rekâtteki birinci rükû yetmiş, ikincisi elli âyet miktarı uzatılır. Secde, birinci rekâtte ilk rükû, ikincide ikinci rekâtteki ikinci rükû kadar uzatılır.

(3) Maliki Mezhebine göre, her rükû kıyamındaki sûre kadar, secdedeyse kendinden önceki rükû kadar uzatılır, fakat birinci secde ikinciden biraz uzun yapılır.

(4) Hanbelî Mezhebine göre, her rükû belli bir ölçü fılmadan, fakat birinci rükûda yüz, ikincide yetmiş âyet miktarı Subhânellah denir.

(c) Şafiî ve Hanbelî Mezheplerine göre, ikinci kıyam ve rükûda imama yetişmekle, bu rekât kılınmış olmaz. Malikî Mezhebine göre, her rekâtte, birinci rükû ve kıyam farz, ikinciler sünnettir. Bu sebeple, ikinci kıyam ve rükûa yetişmekle, bu rekât kılınmış olur.

(d) ÜM’e göre, kıraatin gizli, Hanbelî Mezhebine göre, açık yapılması sünnettir.

(e) Cemaatle kılınması menduptur; eş-Şafiî ve Ahmed’e göre sünnet-i müekkededir:

(1) ÜM’e göre, imamda, cuma imamının şartları aranmaz.

(2) Hanefî Mezhebine göre, küsûf namazını kıldıracak imamda,Cuma imamının şartları aranır. Devlet başkanının izni olmazsa, evlerde tek başına kılınır.

(f) Camide kılınması, ÜM’e göre mendup; Malikî Mezhebine göre, cemaatle kılınınca mendup değildir, tek başınaysa istenen yerde kıhnabilir.

III. Küsûf Hutbesi: [425]

(a) ÜM’e göre, küsûf namazında hutbe yoktur.

(b) Şafiî Mezhebine ve bir nakilde Ahmed’e göre, -bayram namazında olduğu gibi- erkekler için namaz sonrasında hutbe okumak sünnettir. Cuma hutbesinin şartlarından, sadece hatibin erkek, hutbenin Arapça ve cemaatin duyması şart koşulur.

[416] Şeybânî, Asl, c. I, s. 395; Şafiî, Umm, c. I, s. 242; İbn Rüşd, BM, c. I, s. 166; Serahsî, age, c. II, s. 74; Kâsânî, BS, c. I, s. 280; İbn Kudâme, age, c. II, s. 426-427; Cezîrî, Fame, c. I, s. 363; Mergınânî, Hidâye, c. I, s. 88; A. Aydemir, "Hz. Peygamber Muhtelif Namazlarda Hangi Sûreleri Okurdu", s. 48.

[417] Cezîrî, Fame, c. I, s. 367.

[418] Şafiî, Umm, c. I, s. 243, 245; İbn Rüşd, BM, c. I, s. 168; Kâsânî, BS, c. I, s. 282; Cezîrî, Fame, c. I, s. 366; A, Naim-K.Miras, Tecrîd-i Sarih, c. III, s. 425; Humeynî, age, s. 64 (2).

[419] Şafiî, Umm, c. I, s. 245; Serahsî, age, c. II, s. 74; Cezîrî, Fame, c. I, s. 364; A. Naim-Kamil Miras, Tecrîd-i Sarih Tercemesi ve Şerhi, c. III, s. 424 vd; Humeynî, age, s. 64 (5).

[420] Şeybânî, Asl, c. I, s. 395-397; İbn Rüşd, BM, c. I, s. 166; Kâsânî, BS, c. I, s. 280; İbn Kudâme, age, c. II, s. 420, 424, 426; Cezîrî, Fame, c. I, s. 364; Mergınânî, Hidâye, c. I, s. 88.

[421] İbn Rüşd, BM, c. I, s. 167; Kâsânî, BS, c. I, s, 281; Mergınânî, Hidâye, c. I, s. 88.

[422] Cezîrî, Fame, c. I, s. 366.

[423] Kâsânî, BS, c. I, s. 282.

[424] Şafiî, Umm, c. I, s. 246; Serahsî, age, c. II, s. 75; Kâsânî, BS, c. I, s. 281; Cezîrî, Fame, c. I, s. 364-365; Murgınânî, Hidâye, c. I, s. 88.

[425] Şafiî, Umm, c. I, s. 245; İbn Rüşd, BM, c. I, s. 168; Kâsânî, BS, c. I, s. 282; İbn Kudâme, age, c. II, s. 425; Cezîrî, Fame, c. I, s. 366.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın