Bedel İçin Gerekli Şartlar

Bedel İçin Gerekli Şartlar:

I. Amir Adına Niyet Etmek:

Bedel olarak hacca gidecek kimse, kalben ve diliyle gönderen için “filan adına ihrama ve telbiyeye niyet ettim” demesi gerekir. Bedel kendi için niyet ederse, âmirin haccı sahih olmaz.

II. Bedel Olmak İçin Ücret Almamak:

a) Hanefî Mezhebine göre, bedel olacak kimsenin, hac işlemlerini yerine getirme ve barınma-tabiî ihtiyaçlarını gidermeyle ilgili her türlü masrafı amir tarafından karşılanır. Fakat bedel, bu masraflar dışında bedel olabilmek için ayrıca ücret alamaz. Hacca gitmek için masraf dışında bir ücret şart koşulmuşsa yapılan hac amir için değil, naib için sahih olur. Çünkü ibadetler, ücretle yapılmaz.

b) Şafiî ve Hanbelî Mezheplerine göre, hac niyabeti ve ücreti kabul eden ibadetlerdendir. Şafiî Mezhebine göre, niyabet için yapılacak ücret akdinin sahih olması için, şu şartların gerçekleşmesi gerekir:

(a) Amir ve naibin, farz ve nafile her türlü işlemlerini bilmek. Bedel sünnetlerden birini yapmazsa, bu sünnetin payı olan para geri alınır.

(b) Bedelin hac işlemlerini yapmaya başlama kudreti bulunması. Herhangi bir mazereti bulunan kimseyi naib göndermek sahih değildir.

III. Amirin Şartlarına Uymak:

Bedel olacak kimse kendisini hacca gönderenin hangi haccı yapacağına dair olan şartlarını aynen yerine getirir. Amirin istediği şekilde hac yapmayan bedel, yaptığı masrafı âmirine geri öder; Ebu Yusuf ve eş-Şeybanî'ye göre ödemez. [386] Kendi parasından karşılayarak bedel, kendi için umre yapabilir.

Şafiî Mezhebine göre, âmirin belirttiği mikata ihrama girmek gerekir, fakat mikat belirtilmemişse naib dilediğinde ihrama girebilir.

IV. Amirin Haccı İçin İhrama Girmek:

Bedel, yalnız amirin haccı için ihrama girmelidir. Gerek kendisi, gerek iki amir için hacca gitmesi caiz değildir. Hem amir, hem de kendisi için veya iki amir için ihrama girerse, yapılan hac âmir adına sahih olmaz. İki amirden yalnız biri adına yapılan hac, onun adına sahih olur. Hangisi adına hac yaptığını açıkça belirtmezse, Ebu Yusuf’a göre niyabet sahih olmaz, hac kendisi için nafile olarak sahih olur; Ebu Hanife'ye göre yapılacak hac bunlardan biri için yapılabilir. [387]

V. Bizzat Haccetmek:

Bedel, âmir adına yapacağı hacca bizzat kendisi gider. Fakat kendisine, “dilediğini yap veya bir mazeretle karşılaşınca başka birini gönderebilirsin” denirse, bizzat gitmediği takdirde, onun tayin ettiği ikinci bedelin haccı amir adına sahih olur. Aksi halde, izin yoksa yapılan hac, âmir adına sahih olmaz ve bedel parayı amirine geri verir.

VI. Güvenilir Olmak:

Şafiî Mezhebine göre, bedelin güvenilir biri olması şarttır.

VII. Farz Haccı Yapmış Olmak:

Şafiî Mezhebine göre, bedelin farz haccı yapmış olması gerekir; Cumhur'a göre, böyle bir şart aranmaz.

Caferi Mezhebine göre, kendisine hac farz olup eda imkânı da bulan mükellef, karşılıksız veya ücretle başkası adına haccedemez, nafile hac da yapamaz. [388]

[386] Kâsânî, BS, c. II, s. 214.

[387] Kâsânî, BS, c. II, s. 214-215.

[388] Humeynî, Zubdetu'l-Ahkâm, s. 102 (4).

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın