|
Konu Başlığı: Akıl Buluğ Ve Hürriyet Gönderen: Sümeyye üzerinde 22 Ağustos 2012, 13:50:45 1- Akıl, Buluğ Ve Hürriyet: ÜM'e gpre geçerli olmazken, Hanbelî Mezhebine ve Ebu Hanife'ye göre, bu şart da geçerliliğini korur. Muhammed Ebu Zehra'nın belirttiği gibi, Cumhur'un görüşü tercih edilmelidir. Yine Ebu Hanife'ye göre, mükâtep köleler de öşür mükellefidirler. 2- Borçlar: Ziraî borçların mükellefliği etkilemesi de hukukçular arasında ihtilaflıdır: [967] a) Ebu Hanife'nin de içlerinde yer aldığı Cumhur'a göre, borç, öşür mükellefliğini etkilemez. [968] Borca karşılık tutulsa bile, ürün için zekât ödenir. Fakat ondan nakledilen başka bir görüşe göre, borç öşür mükellefliğine tesir eder. b) İbn Ömer, Mekhul, Atâ, Tavus, Sevrî, bir nakilde Ahmed b. Hanbel, Ebu Ubeyd ve Şureyk'e göre, bütün borç çeşitleri öşür mükellefliğine tesir eder. Ebu Ubeyd, borcun sıhhatinin sabit olması şartını arar. Ömer b. Abdilaziz, Sevrî ve Ahmed'e göre, haraç -tıpkı bir borç gibi- nisap ve matrah hesabına katılmaz. İcarla bir araziyi işleten kişinin toprak sahibine ödediği bedeli de haraç gibi düşünmek gerekir. Nitekim, Şureyk, böyle düşünenlerden biridir. c) İbn Abbas ve bir nakilde Ahmed b. Hanbel'e göre, sadece ziraî amaçlı borçlar zekât mükellefliği ne tesir eder, diğer borçların bir tesiri yoktur. d) Yusuf Kardavî ve Muhammed Ebu Zehra, her çeşit mal için borcun tesirli olduğunu benimseyerek, kredi ile veya -gübre, ziraî âletler dahil- borçlanarak ziraat yapan bir çiftçinin, ürettiğinin zekâtını ödemesi için, borçlarının düşmesi gerektiği kanaatindedirler. Üretim-yatırım kredileri ve zekât konusunu inceleyen Muhammed Osman Şibbeyr, Maliki Mezhebinin görüşünden hareketle, araziyi iyileştirme, su kanalı getirme gibi bir yolla doğan borca karşılık tutulacak başka malı veya aslî ihtiyaç fazlalığı olan malı yoksa, ziraî borcun matrahtan düşüleceğini; yeni toprak veya âletler/makinalar satın alma yoluyla daha fazla gelir sağlamak için doğan borcun matrahtan düşülemeyeceğini, satın alınan toprak veya âletlerin borca karşılık tutulması gerektiğini savunur. [969] Toprak gasbedilip ziraat yapılmışsa, zekât, işleyen tarafından ödenir. [967] Ebu Ubeyd, Emval, s. 507-508, no: 1549-1553; Ebu Zehre-Şekerci, Zekât Hukuku, s. 31-32; İbn Kudame, Mugni, c. II, s. 42; İbn Rüşd, BM, c. I, s. 226; Kardavî, FZ, e. I, s. 157, 391-398; Kâsânî, BS, c. II, s. 6, 56, 57; Serahsî, age, c. III, s. 4; Şeybanî, Asl, c. II, s. 123; Tahâvî, age, s. 46. [968] LZK, m. 3. [969] Şibbeyr, Muhammed Osman: "Medâ Te'sîri'd-Duyûni'l-İstismâriyye Ve'l-Iskâniyyeti'l-Mu'eccele fi Tahdidi Viâi'z-Zekât", Mecelletu'ş-Şerîa Ve'd-Dirâsâti'l-İslâmiyye, cilt: 7, sayı: 16 (Kuveyt-Mart 1990), s. 160. |