Yaygın Din Eğitimi ve Öğretiminde Mükâfat

2. Yaygın Din Eğitimi ve Öğretiminde Mükâfat

Genel eğitim-öğretimde olduğu gibi, yaygın din eğitimi ve öğretiminde de zaman zaman, özendirme ve yapılan olumlu davranışları pekiştirme ve başarıyı teşvik amacıyla, ilgililerce çeşitli mükâfatların verildiği bilinmektedir.[575] Bu başlık altında, başta Kur'ân Kursları olmak üzere, tüm yaygın din eğitimi kurumlarında, öğreticiler tarafından öğrencilere verilen mükâfatların oranı, sıklığı, türü ve öğrenci üzerindeki etkileri ele alınacaktır. Bu bölümde de, çevre,sınıf, cinsiyet ve sosyal çevre gibi ana bağımsız değişkenlerin yanı sıra, konunun gerektirdiği diğer değişkenler de değerlendirmeye alınarak, konu bir bütünlük içinde incelenmeye çalışılacaktır.

a. Mükâfatlandırma Oranı ve Sıklığı

Ankette yer alan "Kur'ân kursu, cami veya özel bir din hocasından aldığınız din eğitimi ve öğretiminde size mükâfat veriliyor muydu?" sorusuna öğrenciler % 43.82 oranında "Evet bazen"; % 7.34 ile "Evet sık sık"; % 48.84 oranında ise "Hayır" cevabını vermişlerdir. % 4.6 oranındaki bir öğrenci grubu bu soruyu cevapsız bırakmıştır. [576]

Grafik I / Yaygın Din Eğitimi ve Öğretiminde Mükafatlandırma Oranı

%4.6

Hayır

Cevapsız

Bu sonuçlara göre, yaygın bir din eğitimi ve öğretimi kurumuna gitmiş öğrencilerin % 43.82'sinin bu kurumlarda çeşitli şekillerde zaman, zaman mükâfatlandırıldıktan görülmektedir. Sık sık mükâfat alanların % 7.34 ile sınırlı kalması, ardından bu soruya "hayır" cevabı verenlerin % 48.84 oranıyla yüksek düzeyde bulunması çeşitli şekillerde yorumlanabilir. Yaygın din eğitimi kurumlarında görevli öğreticilerin yarıya yakınının mükâfata hiç başvurmadıklarını ortaya çıkaran bu gerçek, bu kurumların daha pek çok yönden araştırılmaya muhtaç oluşunun bir başka göstergesidir. Mükâfatlandırma oranının % 50 düzeyiyle sınırlı kalmasında, öğreticilerin, mükâfatı sadece maddî ödüller şeklinde algılamaları ve maddî imkanların da buna elvermeyeceği şeklinde düşünmeleri söz konusu olabilir. Bunun yanında mükâfatın öğrenciyi başarıya teşvik edici yönü yeterince -kavranmamış olabileceği gibi, bizim bilemediğimiz birtakım sebepler de bu konuda rol oynayabilir. Bu başlık altında, yaygın din eğitimi-öğretiminde mükâfatlandırma oranı ve sıklığını bağımlı değişken olarak esas alacak, bağımsız değişken hükmündeki diğer faktörlerin bu konuda nasıl bir rol oynadığını belirlemeye çalışacağız. Frekans dağılımı ve chi-kare değerleri Tablo 26'dan izlenebilir.

Tabloda çevre faktörünün birtakım farklılaşmalara yol açtığı görülmektedir. Chi-kare testinin desteklediği bu farklılaşmada, doğu bölgesi genelinde, yaygın din eğitimi kurumlarında mükâfatlandırmaya daha çok başvurulduğu görülmektedir. Bu oran Van'da % 49.3; Erzurum'da % 44.5 iken; Bursa'da % 43.1; Balıkesir'de ise % 41.1 düzeyindedir.[577]

Tablo- 26: Yaygın Din Eğitimi ve Öğretiminde Mükafatlandırma Oranının Değişkenlere Göre Dağılımı

Sınıf ve cinsiyet faktörleri ise bu konuda önemli sayılacak bir farklılık meydana getirmemektedirler.

Sosyal çevre faktöründe ise farklılaşma görülmektedir: Çapraz çizelgede görüldüğü üzere, öğrencilerden ailesi yurtdışında bulunanlar, mükâfatlandırılma oranında en yüksek seviyededirler (% 64.3). Bunun muhtemel sebepleri arasında, ailesi yurtdışında bulunan öğrencilerin daha çok yatılı Kur'ân Kurslarında okumaları ve yatılı olarak okuyanların daha başarılı oldukları [578] hususu zikredilebilir.

Gidilen yaygın din eğitimi kurumu da bu konuda farklılaşmaya sebep olmaktadır. Mükâfata bazen ya da sık sık başvurma oranının en çok özel bir hocadan dinî eğitim alanlarda görülmesi biraz önce dipnotta açıkladığımız hususu da desteklemektedir. Bu durum öğretici ile öğrenci arasındaki diyaloğun daha iyi seviyede olduğu şeklinde de yorumlanabilir. Nitekim öğreticilerin, öğrencilerin sayıca çokluğundan şikayet etmeleri de bu diyaloğu engelleyen faktörlerden biri olarak görülmektedir.[579] Özel hocadan alınan din eğitimi ve öğretiminde ise böyle bir problem söz konusu değildir.

Mükâfata en az seviyede başvuranların, cami hocaları oluşu da dikkat çekicidir. Genellikle yazları açılan Kur'ân kurslarını ya da hafta sonları verilen din eğitimi öğretimi faaliyetlerini, cami hocaları yürütmektedir. Bu görevlilerin ise eğitim ve pedagojik formasyon yönüyle eksiklikleri gözden uzak tutulmamalıdır. Cami görevlilerinin daha ziyade ilkokul mezunu olmaları [580] ve pedagojik formasyon yetersizlikleri, mükâfatın öğrenci üzerinde olumlu etkilerini yeterince kavrayamamada etkin bir rol oynayabilir. Chi-kare testi sonucunun anlamlı bulunması konunun üzerinde önemle durmayı gerektirmektedir.

Yaygın din eğitimi ve öğretimi kurumlarına devam edilen süre faktörü ile mükâfatlandırma arasında da anlamlı bir ilişki vardır. Bu anlamlı ilişki, aynı zamanda bundan önceki değişken hakkında yaptığımız yorumları da desteklemektedir. Buna göre mükâfatlandırmaya zaman zaman ya da sık sık başvurma oranı en az seviyede "Bazı yaz tatilleri" ve "Hafta sonları" seçeneklerinde gerçekleşmektedir (% 36.9 - % 36.8 ). Bu ise, camilerde öğreticilik görevinde bulunan din görevlilerinin, kısa sürelerle de olsa, camilere dinî bilgiler ve Kur'ân okumayı öğrenmek amacıyla gelen öğrencilere yeterli ilgi göstermedikleri endişesini doğurmaktadır. Bu ilgisizliği sadece din görevlilerinin şahsına bağlamak hatalı olabilir. Başka faktörler de bu konuda rol oynayabilir. Ancak chi-kare sonucunun yüksek derecede anlamlı oluşu konunun üzerinde önemle durmayı gerektiren bir husustur.

b. Verilen Mükâfat Türleri

Gerek teorik kaynaklar, gerekse ön anket yardımıyla oluşturulan seçenekler genellikle öğrencinin durumunu yansıtmıştır. [581]

Tablo- 27 Yaygın Din Eğitimi ve Öğretiminde Verilen Mükâfat Türleri

SEÇENEKLER SAYI %

1. Güzel sözlerle övdüler, tebrik takdir ettiler. 230 46.84

2. Bana olan sevgi ve ilgileri arttı. 107 21.79

3. Arzu ve isteklerimi yerine getirdiler. 14 2.85

4. Değişik armağanlar (kitap, para vb.) hediye ettiler. 78 15.59

5. Hepsi 58 11.81

6. Başka 4 0.81

Katılan 491 100.00

Cevapsız 509

TOPLAM 1000

Buna göre, yaygın din eğitiminde öğreticilerin % 46.84’u bir manevî mükâfat türü olan "Güze! sözlerle övmek, takdir ve tebrik etmek" metoduna başvurmaktadırlar. İkinci sırada ise "sevgi ve ilgide artma" gelmektedir (% 21.79). Akabinde bir maddî mükâfat türü olan "Değişik armağanlarla ödüllendirmek" yer almaktadır (% 15.89). Son olarak, bu mükâfat türlerinin hepsinin birden uygulandığını ifade eden 5. seçenek gelmektedir.

c. Mükâfatların Öğrenci Üzerindeki Etkileri

Yukarıdaki mükâfat türlerinin, herhangi bir yaygın din eğitimi kurumuna devam etmiş öğrenciler üzerindeki olumlu-olumsuz etkilerini belirlemek amacıyla sorulan soruya, öğrencilerden % 89.61'i "Olumlu etkisi oldu, öğrenme isteğim ve başarım arttı"; % 1.02'si, "Olumsuz etkisi oldu. Mükâfatlar beni şımarttı ve başarımı azalttı."; %-8.96'sı "Olumlu veya olumsuz bir etkisi olduğunu hatırlamıyorum" cevabını vermişlerdir. İki öğrenci ise "Başka seçeneğine "Bazen olumlu bazen de olumsuz etkisi oldu" şeklinde görüş bildirmişlerdir.[582]

Grafik J / Yaygın Din Eğitimi ve Öğretiminde Verilen Mükâfatların Öğrenci Üzerindeki Etkileri

Hatırlamıyor "" 8.96

Olumsuz 1.02

Öğrencilerin verdikleri bu genel cevaplardan, mükâfatın öğrenci üzerinde % 89.61 gibi yüksek düzeyde olumlu etki bıraktığı ortaya çıkmaktadır. Bu tesbit ise, öğrenciyi çalışmaya motive etmek için mükâfat türlerine yeri ve zamanı gelince başvurulmasının, küçümsenemeyecek oranda olumlu etki yapacağını ortaya koymaktadır.[583]

Bu tesbit kadar, yaygın din eğitiminde verilen mükâfat türlerinden hangisinin öğrenci üzerinde daha olumlu etki bıraktığını belirlemek de önemlidir. Böyle bir tesbit, konuyla ilgilenenlere önemli ipuçları verecektir. Mükâfat türlerinden hangisinin öğrenci üzerinde olumlu hangisinin olumsuz etki bıraktığı ise chi-kare testiyle ortaya çıkmaktadır. Bu amaçla uygulanan chi-kare testinde anlamlılık oranı yüksek bir ilişkinin var olduğu görülmüştür. Bu ise tesbitin güvenilir oluşunu ifade etmektedir.

Tablo- 28: Yaygın Din Eğitimi ve Öğretiminde Verilen Mükâfat Türleri İle Olumlu-Olumsuz Etkileşim Arasındaki Dağılım

Bu sonuçl...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın