Türkiye'de Yaygın Din Eğitimi ve Öğretimi

1. Türkiye'de Yaygın Din Eğitimi ve Öğretimi

Konunun ilk satırlarında da ifade edildiği üzere Türkiye'de yaygın din eğitimi ve öğretimi, gerek Diyanet İşleri Başkanlığının gözetim ve denetimindeki Kur'ân Kursları ve camilerde, gerekse gayr-i resmî yoldan çeşitli kuruluşlarca (vakıf, dernek vb.) gerçekleştirilmektedir. Buna, şahsî gözlemlerimizle de şahid olduğumuz doğu bölgelerindeki özel bir hocadan alınan eğitim-öğretimi de eklemek gerekecektir. Gerek devlet, gerekse halkın katkılarıyla gerçekleştirilen yaygın din eğitimi ve öğretiminin çeşitli boyutlarını tesbit etmek amacıyla, öğrencilere bir dizi soru yöneltilmiştir. Bu sorular vasıtasıyla konu incelenmeye çalışılacaktır.

a. Yaygın Din Eğitimi ve Öğretimi Kurumlarına ilgi

Ülkemizde, yaygın din eğitimi ve öğretimi kurumlarına ilginin yüksek düzeyde olduğunu varsaymıştık. Nitekim uyguladığımız ankette, bu oranın % 95.49 düzeyinde gerçekleşmesi, bu kurumlara karşı büyük ilginin bir göstergesidir. Her ne kadar, araştırmamızın dört İmam-Hatip Lisesiyle sınırlı olması, verilen rakamın genelleştirilmesine imkan vermese de Türkiye'de yaygın din eğitimi kurumlarının büyük ilgi gördüğü de bir gerçektir.[562] Her geçen gün artan Kur'ân Kursu ve öğrenci sayısı ve halka yönelik Kur'ân kurslarının, diğer kurslardan daha fazla ilgi görmesi de,[563] bu görüşümüzü desteklemektedir.

Anket sonuçlarımıza göre öğrencilerin % 43.59'u "Cami hocasına"; % 22.34’ü "Hem Kur'ân kursuna hem de cami hocasına"; % 21.94’ü sadece "Kur'ân Kursuna" gittiğini belirtmiş, % 7.62'si ise "Özel bir hocadan" ders aldığını ifade etmiştir.[564] Hiçbir yaygın din eğitimi kurumuna gitmeyenlerin oranı ise % 4.51 düzeyindedir [565].

Tablo- 22: İmam-Hatip Lisesine Gelmeden Önce Gidilen Yaygın Din Eğitimi ve Öğretimi Kurumları

SEÇENEKLER
SAYI

1. Kur'ân Kursuna gittim
219
21.94

2. Cami hocasına gittim
435
43.59

3. Hem Kur'ân Kursuna,hem de cami hocasına gittim.
223
22.34

4. Özel bir hocadan ders aldım.
76
7.62

5. Hiçbirine gitmedim.
45
4.51

Katılan
998
100.00

Cevapsız
2

TOPLAM
1000

Bu sonuçlardan, öğrencilerin % 95.49'unun İmam-Hatip Lisesine gelmeden önce herhangi bir yaygın din eğitimi kurumuna gitmiş olduğu anlaşılmaktadır. Daha önce yapılan (1982) bir araştırmada da bu kurumlara gitmiş olanların % 93.88 seviyesinde gerçekleşmiş olması, [566] bulgular arasında paralellik olduğunu ve arada geçen zamanın, yaygın din eğitimi kurumlarına olan ilgiyi azaltmayıp bilakis artırdığını ortaya koyarken, 1989 yılında üniversite gençliği üzerinde gerçekleştirilen bir diğer araştırmada öğrencilerden %96.4’ünün herhangi bir din eğitimi kurumu aracılığı ile dinî eğitim gördüklerinin tesbit edilmiş olması,[567] toplumun her kesiminde, bu kurumlara karşı büyük bir ilginin varlığına işarettir.

b. Yaygın Dîn Eğitimi ve Öğretimi Kurumlarına İlk

Bu kurumlara öğrencilerin hangi yaşlarda gitmeğe başladığını tesbit etmenin, birtakım problemlerin çözümünde önemli ipuçları vereceği kanaatindeyiz. Bunu belirlemek amacıyla oluşturulan yaş gruplarını, öğrenciler, aşağıdaki oranlarla işaretlemişlerdir.[568]

Soru 31: Kur'ân Kursuna, cami veya özel bir din hocasına ilk olarak kaç yaşlarında gitmeğe başladınız?

Tablo- 23 Yaygın Din Eğitimi ve Öğretimi Kurumlarına İlk Olarak Gidilen Yaşlar

YAŞLAR
SAYI
%

1. (5-6)
207
21.70

2. (7-8)
292
30.61

3. ( 9-10)
218
22.85

4. (11-12)
180
18.87

5. (13-14)
57
5.97

Katılan
954
100.00

Cevapsız
46

TOPLAM
1000

Buna göre, öğrenciler çoğunlukla 7-8 yaşlarında, gerek Kur'ân okumayı öğrenmek, gerekse diğer dinî bilgileri edinmek amacıyla, aileleri tarafından herhangi bir yaygın din eğitimi kurumuna gönderilmektedirler. Bu yaşlar aynı zamanda ilkokula başlama çağına tekabül etmektedir. Ancak %21.70 oranında 5-6 yaş grubunun işaretlenmiş olması da gözden kaçırılmamalıdır. Bu tesbit, öğrencilerin bir kısmının daha ilkokula başlamadan önce dahi adı geçen kurumlara gönderilmiş olabileceğine bir işarettir.[569]

Bu bulgular, öğrencilerin birçoğunun çocukluk çağlarından itibaren başlayarak, çeşitli yaş dönemlerinde de devam etmek üzere bu kurumlara gittiklerini ifade etmektedir.

c. Yaygın Din Eğitimi ve Öğretimi Kurumlarına Devam Edilen Süre

Bu kurumlara öğrencilerin, çocukluk yıllarında ne kadar süreyle devam ettiklerinin belirlenmesi de birtakım problemlerin çözümünde rol oynayabilir. Bu soruyla ilgili tesbitler konunun ileriki bölümlerinde bazı hususlarda yapılan yorumlarda yardımcı olabilecektir. Öğrencilerin bu kurumlara ne kadar süreyle, ya da hangi zamanlarda devam ettiklerini belirlemek amacıyla sorulan soruya aşağıdaki cevaplar alınmıştır.

Soru 32: Kur'ân Kursu, cami veya özel bir din hocasına ne kadar süreyle devam ettiniz?

Tablo- 24 Yaygın Din Eğitimi ve Öğretimi Kurumlarına Devam Edilen Süre

SEÇENEKLER
SAYI
%

1. Yaz tatillerinin tamamında
278
29.14

2. Bazı yaz tatillerinde
223
23.38

3. (2-3) yıl boyunca (hafızlık için)
149
15.62

4. Hafta sonlarında
38
3.98

5. Başka [570]
266
23.68

Katılan
954
100.00

Cevapsız
46

TOPLAM
1000

Tablodan da anlaşıldığı üzere öğrencilerin bu kurumlara en çok devam ettikleri zaman dilimi, yaz tatilleridir.Bu tesbit aynı zamanda biraz önce ifade ettiğimiz,"çocukların küçük yaşlardan itibaren cami hocalarına gönderildiği" yönündeki görüşümüzü de desteklemektedir.

Her üç öğrenciden birinin, yaz tatillerinde yaygın dîn eğitimi kurumlarına -ki bu genellikle cami ve Kur'ân Kurslarıdır-gitmiş olduğu şeklinde de açıklanabilecek bu durum, yazları açılan Kur'ân kurslarının oldukça rağbet gördüğünü ortaya koyarken,kursların daha iyi şartlara kavuşturulmaları halinde,bu sayının daha da artabileceğine bir işaret sayılabilir.[571]

d. Yaygın Din Eğitimi ve Öğretimi Kurumlarının Yararlılık Derecesi

Gerek Kur'ân'ı okumak ve ezberlemek, gerekse dinî bilgiler edinmek amacıyla ilgili kurumlara başvurarak belirli bir süre öğrenim gören öğrencilerin bu kurumlardan ne derece faydalandıkları da çözülmesi gereken problemler arasındadır. Bu konudaki tesbitler, arzu edilen hedeflere ulaşılıp-ulaşılmadığının belirlenmesine de katkıda bulunacaktır. Öğrencilere bu konuda yöneltilen soruya, aşağıdaki cevaplar verilmiştir.

Soru 33: Aldığınız eğitim sonunda Kur'ân'ı okuma ve ezberleme yönüyle hangi durumdasınız?

Tablo- 25 Yaygın Din Eğitimi Ve Öğretimi Kurumlarının Yararlılık Derecesi

SEÇENEKLER
SAYI
%

1. Şu anda sadece yüzünden okuyabiliyorum ve ezberimi de unuttum
34
3-57

2. Kur'ân'ı yüzünden okuyabiliyorum ve bazı sureler de ezberimde
703
73.84

3. Hafızlığa çalıştım ama tamamlayamadım
50
5.25

4. Hafızlığa çalıştım şu anda hafızım
106
11.13

5. Başka
59
6.20

Katılan
952
100.00

Cevapsız

48

TOPLAM

1000

Tablo 25'te de görüldüğü üzere, öğrencilerin % 73.84'ü, gördükleri öğrenim sonucunda Kur'ân-ı Kerim'i yüzünden ve bazı sureleri de ezberden okuyabilecek hale gelmişlerdir. Öğrencilerin 3/4'ünün bu seviyeye ulaşması sevindirici iken, %3.57'sinin ise ezberlerini unutması, devam ettikleri eğitim kurumu olan İmam-Hatip Liselerindeki Kur'ân derslerinin yetersizliğini ve ideal seviyede olmadığını çağrıştırmaktadır.[572] Bununla beraber, öğrencinin şahsından kaynaklanan ihmaller sonucunda ezberlerin unutulabileceği de gözardı edilmemelidir.

Öğrencilerden %5.25'inin, hafızlık eğitimini tamamlayamadıkları görülmektedir. Bu oranın içinde, öğrencinin, öğreticilerin ve kurumların paylarının ne kadar olduğu da araştırılması gereken noktalardan biridir. Zira hafızlık eğitimini tamamlayamamak, öğrencinin zeka ve psikolojik yapısına bağlı olabileceği gibi, öğreticinin tutum ve davranışları ve bu kurumların fizikî kapasite durumlarıyla da yakından alâkalıdır.[573]

Öğrencilerden %11.13'ünün ise hafızlık öğrenimlerini tamamladıkları görülmüştür [574]. Bu öğrencilerin hafızlık yaptıkları eğitim kurumlarıyla organik bağlarının bulunmaması, verecekleri bilgilerde objektiflik oranını artıracaktır kanaatindeyiz..

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın