İslam Eğitim Sisteminde Disiplin, Mükâfast ve Ceza

C. İslam Eğitim Sisteminde Disiplin, Mükâfast ve Ceza

Bu konuda, İslâm eğitim sisteminin kaynakları olan "Kur'ân-ı Kerim", "Hz. Peygamberin Sünneti", "İslâm Hukuku İlkeleri" ve "İslâm Eğitimcilerinin Görüşleri" ayrı bölümler halinde ele alınarak,sistemin disiplin, mükâfat ve ceza konularına bakış açısı tesbit edilmeye çalışılacaktır.

Kur'ân-ı Kerim, diğer hak dinleri tamamlayan ve bütünleştiren son din İslâm'ın mukaddes kitabı olması yönüyle pek çok orijinal gerçeği de ihtiva eden ilahî bir kaynaktır. Bir bütünlük içinde ele alındığında Kur'ân'ın tüm insanlığa huzur ve mutluluk için gerekli olan çeşitli çözüm yolları sunduğu görülecektir. Gerek aile, gerekse toplum bazında Kur'ân'ın getirdiği sosyo-pedagojik değerler de oldukça önemlidir. Bu değerler aynı zamanda İslâm eğitiminin de en kıymetli kaynağı hükmündedirler. Bu nedenle, İslâm eğitim sistemi kaynaklarının tahliline öncelikle Kur'ân ayetleriyle başlamak gerekeçektir.

1. Kur'ân-ı Kerim Âyetleri

Kur'ân-ı Kerim'de disiplin, mükâfat ve ceza kavramlarının ne şekilde yer aldığı, bu kavramlar tek tek incelenerek ele alınacaktır. Daha sonra konunun akışı içinde Kur'ânî eğitimin önemli özelliklerinden bahsedilecektir.

Disiplin kavramının kelime olarak "adab-ı muaşeret; eğitmek; idare etmek; nizam; intizam altına almak; yetiştirmek..."gibi anlamlara geldiği hatırlanacak olursa bu manada pek çok ayetin Kur'ân'da yer aldığı söylenebilir. Nitekim Kur'ân, gerek insan, gerek aile ve toplum bazında disiplini sağlamak, huzur ve refahın devamını temin etmek için birtakım kurallar öngörmektedir. Bunlardan bazısı, kişinin Allah ile ilişkisini düzenleyen, onun ruh ve beden sağlığını koruyan aktiviteler olup "İbadet" kavramıyla adlandırılmaktadır. Kişinin, ailesi ve diğer insanlarla birarada bulunacağı durumlarda, dikkat etmesi gereken ahlakî ve geleneksel kurallar ise "Adab-ı muaşeret" kavramıyla ifade edilmekte; yine insanın ailesi ve diğer insanlarla gireceği ikili ilişkilerde uyacağı hukukî ve amelî hükümler ise "Muamelat" kavramı altında ele alınmaktadır. Kur'ân-ı Kerim, bu üç kavramı da ihtiva eden ve toplumun topyekün huzur ve mutluluğunu sağlayan pek çok ayetle doludur. Bu ayetler aynı zamanda birer disiplin kuralı olarak da kabul edilebilir.

Kur'ânî disiplin anlayışında, insanlar öncelikle "hep birden barışa çağrılmakta"[143] ve hem dünyada, hem de ahirette güzellik-iyilik istemeleri[144]tavsiye edilerek"apaçık bir düşman olan şeytana uymamaları" öğütlenmektedir. [145]Toplumun huzur ve barışını tehdit eden fitne unsurlarında dikkatli [146] olunmasını "savaşın arzulanmamasını",[147] ancak savaşmak gerektiğinde "kaçmamak ve sebat etmek" gerektiğini; [148] savaş gibi topyekün harekete sebep olacak konularda, gelen haberlerin detaylı bir şekilde "araştırılmasını" [149] Kur'ân emretmekte, mü'minlerin sözleriyle fiillerinin bir bütünlük arzetmesi [150] ve inananların özü-sözü bir "sadık" kişilerle beraber bulunmaları gerektiği, [151] yine Kur'ân ayetlerinde yer almaktadır. -Bu kısa girişten sonra, ibadet kavramıyla Kur'ân'ın insana kazandırmak istediği disiplin tarzına değinilecektir.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın