Giriş

Giriş

Din, insan hayatı için ne denli önemliyse, din eğitimi ve öğretimi de genel eğitim-öğretim içinde o derece önemli bir yere sahiptir.

Ailede gerçekleştirilen din eğitimi ve öğretiminin arzu edilen düzeyde yerine getirilmesi, ileriki yıllarda çocuğun sağlam ve tutarlı bir kişilik kazanmasına katkıda bulunacaktır. Aynı şekilde, yaygın ve örgün din eğitimi öğretiminin ideal şartlarda gerçekleşmesi, nitelikli din görevlisi ve eğitimcilerinin yetiştirilmesine de imkan tanıyacaktır. Ancak ifade edilmelidir ki, bugün ülkemizde din eğitimi ve öğretimi, birtakım problemlerle karşı karşıyadır.Bu konuda bazınoktaları kaydetmenin,araştırma problemini belirlemede yardımcı olacağı inancındayız.

Türkiye'de din eğitimi ve öğretiminin iki yolla yapıldığı söylenebilir. Birincisi, halk tarafından geleneksel olarak ailede başlatılarak sonradan din görevlilerinin katkısıyla camilerde ve resmî, gayr-ı resmî Kur'ân Kurslarında gerçekleştirilen "Yaygın Din Eğitimi ve Öğretimi"; İkincisi ise, Îmam-Hatip Liselerinde yürütülen "Örgün Din Eğitimi ve Öğretimi"dir. Bu kurumlara, yüksek öğrenim düzeyinde din eğitimi ve öğretimi veren İlahiyat Fakülteleri de eklenebilir; ancak bu kurumlar araştırma kapsamı dışındadır.

Türkiye'de din eğitimi ve öğretiminin problemleri iki noktada odaklanmaktadır: Aile ve Din Eğitimi ve Öğretimi Kurumları. Bu iki noktanın tahlili, problemlerin boyutlarını belirlemede yardımcı olacaktır.

Aileden kaynaklanan problem, ülkemizde ailelerin, çocuklarının din eğitimlerine karşı takındıkları farklı tavırlarda belirginleşmektedir.

Bir kısım aileler, çocuklarının din eğitimiyle ilgilenmelerinin gereğine inanmayan,dinin insan hayatı için "mutlaka gerekli" olmadığı görüşüne sahip ailelerdir. Bu aileler, din derslerinin seçmeli dersler arasında bulunduğu yıllarda, çocuklarına din dersleri verilmesini istemeyen kimseler olduğu gibi; günümüzde, din derslerinin çocuklar için zararlı olabileceğini veya çocuğun aklının karışabileceğini savunmakta, ya da din dersleri müfredatını, öğretmenleri ve din eğitimi kurumlarını sık sık eleştirme yoluna gitmektedirler. Dinin sadece bir "vicdan konusu" olduğuna inanan bu ailelerde yetişen çocuklar, din eğitimi adına hiçbir şey elde edemedikleri gibi, dinî prensipleri yaşama açısından da oldukça yetersiz olan anne babalarından, bu yönde de olumlu bir şekilde etkilenememektedirler. Dinî bilgi yönüyle yetersiz olan bu aileler, çocuklarına bazı hatalı telkinlerde de bulunabilmektedirler. Sözgelimi, bazı çevrelerde rastlandığı gibi Cenab-ı Hakk'ın "Allah Baba" şeklinde tanıtılması, Allah inancını hissetmek ve yaşamak gibi duyguların uyanışı arefesinde olan çocukların, yanlış yöne kanalize edilmesine sebep olmaktadır.Dolayısıyla bu tür ailelerde yetişen çocuklar, ilk çocukluk yıllarında kendilerine verilmesi gereken dinî bilgileri aileden alamamakta ve dinî duygularının gelişmesine imkan tanınmamakta, sonuçta dinî bilgi bakımından oldukça yetersiz bir durumda yetişmektedirler. Salt ahlâkî kuralların telkini ve toplumun değer yargılarının ise çocuğun bir Yüce Kudrete inanma ve bağlanma ihtiyacını gideremeyeceği ve çocukta vicdan duygusunun gelişmesine yardımcı olamayacağı da bir gerçektir. Öte yandan, ilkokuldaki "Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi" dersi ile karşılaşıncaya kadar dinî bilgi yönüyle eksik kalan çocukların, bu derslerden yeterince istifade edemedikleri de bilinen bir realitedir.

Bazı aileler ise çocuklarına din eğitimi-öğretimi vermeleri gereğine inanmakta ancak din eğitimi konusunda yeterli bilgiye sahip olmadıkları için bu konuyla ilgilenmemeyi yeğlemektedirler. Bu tür aileler, çocuklarının dinî eğitimlerini cami hocaları tarafından yaz aylarında gerçekleştirilen yaz kursları ya da ilkokuldaki "Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi"dersine havale etmenin daha doğru olacağı inancındadırlar.Oysa yapılan araştırmalarda ortaya konulduğu üzere,"Din Kültürü e Ahlak Bilgisi"dersinin öğrenciler tarafından çeşitli yönlerden yetersiz bulunduğu ve hiçbir zaman ailede anne baba tarafından verilen din eğitimi ve öğretiminin yerini tutmadığı belirlenmiştir.[1] İlkokulda okutulan bu dersin ancak 4. sınıftan itibaren okutulmaya başlanması da yetersizliği arttırmaktadır.

Bir kısım ailelerde ise din eğitimi ve öğretimi geleneksel tarzda gerçekleştirilmektedir. Özellikle Anadolu'da "Geniş Aile" tipini oluşturan bu tür ailelerde din eğitimi ve öğretimi aile büyükleri ve anne-baba tarafından yaygın eğitim tarzıyla yerine getirilmektedir. Dolayısıyla, gerçekleştirilen din eğitimi öğretiminin belirli metodlar çerçevesinde yürütülmesi sözkonusu olmamaktadır. Bu nedenle bazen, izlenen hatalı eğitim sonucunda, ileride çocuğun inancını kaybetmesine, ibadetlerini terketmesine ve dine karşı antipati duymasına yol açabilecek birtakım yanlışlıklar yapılabilmektedir. Sözgelimi bu tür ailelerde, çocuktaki vicdan gelişimi Allah korkusuyla sağlanmak istenmekte ve çocuğu, istenmeyen davranışından vazgeçirmek için yine Allah korkusuna başvurulmaktadır. Sık sık "Allah seni taş yapar / Allah cehennemde yakar /Gözünü kör eder..." gibi tehditlerle sindirilmek istenen çocuk, Allah'ı "sadece cehennemi olan, çocukları taş yapan, cezalandıran bir varlık" olarak tasarlamakta ve Allah'ı daha sevemeden O'ndan büyük bir korkuyla korkmaya başlamaktadır. [2] Her ne kadar bu tür ailelerde dinî prensipleri yaşama oranının yüksek düzeyde olduğu tesbit edilmişse de, [3] çocuklarına verdikleri bilgilerin, geleneksel olarak tevarüs yoluyla edindikleri ve birtakım hurafelerin karıştırıldığı bilgiler olması, gerçekleştirilen din eğitimi ve öğretiminin yararlılık derecesini azaltmaktadır. Bu tür ailelerin, çocuklarını yaygın din eğitimi kurumlarına gönderdikleri, ancak yeterli denetim ve ilgi göstermedikleri de yapılan tesbitler arasındadır.[4] Ebeveyn ilgisizliği ve buna bağlı olarak denetim eksikliğinin ise birtakım problemlere kapı açacağı gözden uzak tutulmamalıdır. Neticede bu tür ailelerde yetişen çocukların pek çoğunun dinî uyanışına zemin hazırlandığı ancak dinî eğitim sürecinde birtakım hatalı telkinlerle ve yanlış bilgilerle bilgilendirildikleri söylenebilir.

Yukarıda bahsi edilen ailelere, diğer bir grubu da eklemek gerekecektir. Bu tür aileler ise, dinî bilgileri çocuğa kazandırmanın, bir anne-babalık görevi olduğu şuurunda olanlar ve bu düşünceyle çocuklarına dinî bilgiler verenlerdir. İster "geniş aile" ister "çekirdek aile" tipinde olsun, bu tür ailelerde çocukların dinî eğitimleri, genellikle bu konuda yeterli bilgisi olan dede-nine veya anne-baba tarafından yerine getirilmekte, zamanı gelincede diğer yaygın din eğitimi kurumlan aracılığıyla bu eğitim desteklenmektedir. Ancak bu tür ailelerde gerçekleştirilen din eğitimi-öğretimindeki problemin niteliği,diğerlerinden farklıdır. Bu tür ailelerce gerçekleştirilen din eğitimi-öğretiminde problem, gelişen ve değişen dünya şartlarında yürüttükleri din eğitimi-öğretiminde nasıl bir yol izleyecekleri, hangi metodları uygulayacakları konusunda yeterli kaynağa sahip olamayışları ve bunun sıkıntısını çekmeleridir. Çocukların din eğitimi-öğretimiyle ilgili metodik eserlerin bulunmayışı ya da yetersiz oluşu, bu tür aileler için problem teşkil etmekte ve zaman zaman bu istekleri çeşitli vesilelerle dile getirilmektedir.

Din eğitimi ve öğretiminin problemlerinden bir diğerinin de "Din Eğitimi ve Öğretimi Kurumları" olduğundan bahsetmiştik. Burada kasdedilen "Yaygın ve Örgün Din“Eğitimi" kurumlarıdır. Bu kurumlar da iki yönlü probleme sahiptirler. Birincisi bu kurumların kendi bünyesinden kaynaklanan problemlerdir. Şöyle ki, bu eğitim kurumlarının çoğunluğu, fizikî kapasite olarak yetersizdir. Bunun yanında öğrencilerin birçoğunun köyden gelmiş olması, bazısının ise ebeveynlerinin yurtdışında bulunması sebebiyle bu öğrenciler, ebeveyn ilgisi ve denetiminden uzakta, yatılı öğrenci durumunda öğrenimlerine devam etmektedirler. Bu ise, zaten var olan ergenlik öncesi (puberty) ve ergenlik çağı problemlerini daha da alevlendirmekte ve öğrenciyi birtakım disiplinsizliklere sürükleyebilmektedir.

Bu kurumların kendi bünyeleri dışından kaynaklanan problem ise,yukarıda ifade edildiği üzere, ebeveyn ilgisizliği ve ergenlik çağı sıkıntılarına bir de okul veya Kur'ân Kursu idareci ve öğretmenlerinin takındıkları tutum ve tavırlara reaksiyon olarak, bazı öğrencilerde görülen davranış bozukluğu ve ruhsal problemlerin, bu kurumlar hakkında baştan beri olumsuz düşünen kişilerce çarpıtılarak, topyekün din eğitimi ve öğretimi kurumlarına yönelik karalama faaliyetleridir. [5]

Gerçekte birkaç spesifik vak’a olarak ortaya çıkan bu olaylar örnek gösterilerek "din eğitimi ve öğretiminin ve ilgili kurumların gereksiz olduğu" gibi ifrat sayılabilecek yanlış sonuçlara ulaşılmaktadır. Kanaatimizce burada suç dinin ya da din eğitimi ve öğretiminin olmadığı gibi, halkın büyük teveccühleriyle kurulan ve yaşatılan bu eğitim kurumlarının da olmasa gerek. Belki suç, hatalı eğitim ve öğretimde bulunan istisnaî bazı görevlilerindir.

Bu ifadelerden sonra denilebilir ki, bu araştırmada problem, gerek ailede, gerekse yaygın ve örgün din eğitimi kurumlarında gerçekleştirilen din eğitimi ve öğretiminde başarıyı teşvik ya da disiplini sağlamak amacıyla başvurulan mükâfat ve cezalardır.

Araştırmanın amacı ise, öncelikle din eğitimi ve öğretiminde mükâfat ve cezanın yerinin ne olduğunu, dinin temel kaynakları olan Kur'ân ve Sünnet'te disiplin, mükâfat ve ceza anlayışının ne şekilde yer aldığını; Batı ve İslâm eğitimcilerinin bu konudaki görüşlerini ortaya koymaktır. Bunun yanında gerçekleştirilen alan araştırması aracılığıyla, gerek ailede, gerekse yaygın ve örgün din eğitimi-öğretiminde gerçekleştirilen din eğitimi ve ö...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın