Disiplin Kurulunun İşleyişinde Yeterlilik

6. Disiplin Kurulunun İşleyişinde Yeterlilik

Disiplin Kurullarının özellikle örgün eğitimde önemli fonksiyona sahip olduğu bilinen bir gerçektir. Ancak ifade edilmelidirki, eğitim sistemimizde disiplin kurulları genellikle öğrencinin cezalandırılmak üzere çağırıldığı yerler niteliğindedir.

Araştırmamız bulgularından biri de disiplin kurullarının örgün din eğitiminde yeterli fonksiyonu olmadığı şeklindedir. Bu durumun genel eğitim için de geçerli olduğunu tahmin etmekteyiz. Gerçekte disiplin kurulları, öğrenciye hem mükâfat hem de ceza veren bir özelliğe sahip olması gerekirken [839] nedense sadece verilecek cezaların kararlaştırıldığı kurullar haline dönüştürülmüştür. Oysa ki bir eğitimcinin de ifade ettiği gibi disiplin kurulları "bir ihtilal mahkemesi veya harp divanı değildir." [840] Ancak bulgularımız disiplin kurullarının sadece verilecek cezaları tesbit fonksiyonu icra ettiğini ortaya koymaktadır.

Yaygın ve örgün din eğitimi kurumlarında her yönüyle yeterli bir disiplin kurulunun varlığı, birtakım olumsuz davranışları ve suçları engelleyici bir rol oynayabilir. Ancak disiplin kurulu sadece cezalar değil mükâfatlar da vermelidir. Bir başka ifadeyle, olumlu davranış veya başarının teşvikinde disiplin kurulunun mükâfatlandırın fonksiyonu belirginleştirilmeli ve bu özellik öğrenci tarafından da hissedilmelidir. Böylece, öğrenci tarafından disiplin kurulunun sadece ceza değil mükâfat da verdiğinin tesbit edilmesi, olumsuz ve disiplin dışı davranışlar yerine olumlu davranışlara da yönelmeyi sağlayabilir. O halde yapılacak önemli işlerden birinin de şu olduğu sonucuna varılabilir: Disiplin kurulları öğrencinin gözünde bir tabu olmaktan çıkarılmalıdır.

Bu düşüncenin bir uzantısı olarak, disiplin kurullarının, öğretim yılının başında çeşitli suçlar ve cezalar hakkında yeterli açıklamalar yaparak öğrenciyi bilgilendirmesi; aynı zamanda olumlu davranışların da çeşitli mükâfatlarla ödüllendirileceğini açıklaması olumlu sonuçlar verebilir.

Disiplin kurulu üyeleri okulun neşeli günlerine ve bu nevi faaliyetlere iştirak etmelidir. Öğrencilerin onları sadece kötü kararlar alan kişiler olarak görmeleri böylece engellenmiş olmalıdır. Bu kurulların teşekkülünde azami gayret sarfedilerek birtakım özellikleri haiz olan öğretmenlerin seçilmesi disiplin kurullarının sağlıklı bir şekilde işleyişinde rol oynayacaktır.

Sonuç ve Teklifler

Bu çalışmada Din Eğitimi ve Öğretiminde Mükâfat ve Ceza araştırma problemi olarak ele alınmıştır.

Birinci bölümde, mükâfat, ceza ve bunlarla yakın ilişkisi bulunan disiplin kavramı ile ilgili teorik bilgilere yer verilerek, Batı ve İslâm eğitimcilerinin konuya bakış açısı belirlenmeye çalışılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, Batı eğitim sisteminde disiplinin sadece cezalar ile sağlanabileceğine inanan pedagoglar olmasına karşılık, İslâm eğitim sisteminde bu şekilde düşünen bir eğitimci yoktur. Batı eğitim sistemini oluşturan bazı pedagogların görüşlerinde insanın "günahkâr bir varlık" olarak kabul edildiği ve cezaya müstehak görüldüğü tesbit edilmiştir. İslâm eğitim sisteminde ise Kur'ânî anlayışın bir uzantısı olarak insan "mükerrem" (üstün kılınan-değerli) ve iyiliklere lâyık bir varlık olarak görülmektedir. Öte yandan geçmişte eğitim kurumlarında başvurulan falaka hadisesinin, dinin özünden kaynaklanan bir durum olmadığı ilgili kaynaklara dayanılarak tesbit edilmiştir.

İkinci bölümde ise, gerçekleştirilen alan araştırması aracılığıyla mükâfat ve cezanın gerek aile, gerekse yaygın ve örgün din eğitiminde uygulanış tarzları, çocuk ve öğrenci üzerindeki etkileri ve disiplini sağlamadaki rolleri konusunda bir durum tesbiti yapılmıştır. Elde edilen bulguların kısa bir değerlendirmesi yapılacak olursa şunları söylemek mümkündür:

Anket uygulanan 4 İmam-Hatip Lisesinden 3'ü, bir başka ifadeyle, Bursa, Erzurum ve Van, fizikî kapasite olarak yetersizdir. Bu durumun Türkiye genelindeki diğer İmam-Hatip Liseleri için de geçerli olduğu başka araştırmalarla da ortaya konulmuştur.

Anketi cevaplayan öğretmenlerin yaklaşık 2/3'ünün 6-20 yıllık meslekî tecrübeye sahip oldukları görülmüş, ancak meslekte kıdemli olanların batı illerinde yoğunlaştığı belirlenmiştir.

Ankete katılan öğrenci ailelerinin yaklaşık % 50'si şehirde, % 34u köyde oturmaktadır. Bu sonuçlar,-önceki yıllarla karşılaştırıldığında- İmam-Hatip Liselerinde şehirli öğrencilerin sayısında büyük bir artış olduğunu ortaya koymaktadır. Ailesi köyde yaşayan öğrencilerin tamamına yakınının ise okullarına bağlı yurt ve pansiyonlarda kalarak öğrenimlerine devam ettikleri anlaşılmaktadır.

Öğrencilerin tamamına yakını öz anne babaya sahiptir. Anne babası ayrı yaşayan öğrencilerin ancak % 0.2 (2 kişi) düzeyinde bulunması, İmam-Hatip Lisesi öğrencilerinin tamamına yakınının, öz anne babadan oluşan sağlam bir aile yapısına sahip olduklarını ortaya koymaktadır.

Anne babanın tahsil seviyelerinde önemli farklar olduğu tesbit edilmiştir.Annelerin yaklaşık% 40'ı okur-yazarlıktan mahrumdur.Babalarda ise bu oran % 8 düzeyindedir. Genel olarak anne babaların tahsil seviyelerinin ilkokul mezunu olmakla sınırlı olduğu anlaşılmış, bu konuda batı illerinin doğuya göre daha avantajlı olduğu da belirlenmiştir. Sosyo-ekonomik açıdan aileler -daha önceki araştırmalarda da belirlendiği üzere- orta, ortanın altı ya da fakir düzeydedirler.

Öğrenci ailelerinin yaklaşık % 80'inin, ibadetlerini düzenli olarak yerine getirdikleri ve çocuklarını da ibadetlere teşvik ettikleri belirlenmiştir. İbadetlerini bizzat yerine getiren ebeveynin, çocuklarını da teşvikinin onlar üzerinde olumlu; ibadetlere karşı gevşek davranan ebeveynin ibadetlere yöneltmelerinin ise, olumsuz etkisi olacağı yönündeki başlangıçtaki tahminimiz doğrulanmıştır.

Ailede gerçekleştirilen din eğitimi ve öğretiminde izlenen metodlar konusunda, batı bölgesindeki ailelerin doğuya nazaran daha hoşgörülü oldukları, kızların erkeklerden daha çok mükâfatlandırılıp, daha az baskı ve cezaya maruz kaldıkları, köylerdeki ailelerin ise daha ziyade baskı ve cezaya dayalı bir eğitim anlayışına sahip oldukları belirlenmiştir.Tahsil seviyesinin yüksek oluşu,din eğitiminde izlenen metod konusunda olumlu yönde rol oynarken, sosyo-ekonomik düzey ise bu konuda etkili olmamaktadır.

Gerçekleştirilen din eğitimi ve öğretiminde 2/3 oranındaki ebeveyn, zaman zaman çeşitli mükâfat türlerine başvurmaktadır. Anne babalar daha ziyade manevî mükâfatlara öncelik vermektedirler. Bu tür mükâfatların ise çocuklar üzerindeki olumlu etkisi oldukça yüksektir (% 81). İstatistiki sonuçlar, en olumlu mükâfat türünün "güzel sözlerle övmek, takdir ve tebrik etmek" olduğunu ortaya koymaktadır.

Babanın tahsil seviyesi yükseldikçe maddî ve manevî mükâfat türlerine başvurma oranı da artmaktadır. Aynı şekilde, ibadetlerini düzenli olarak yerine getiren ailelerin de, çocuklarını eğitirken maddî manevî türleriyle mükâfata en çok başvuranlar olduğu belirlenmiştir. Anne babanın din eğitimini birlikte yürüttükleri durumlarda da çocuğu mükâfatlandırma oranı en ideal düzeydedir.

Ailelerin % 45'i din eğitimi ve öğretimi esnasında çeşitli türleriyle cezalara da başvurmaktadırlar. İstatistiki sonuçlar olumlu etkisi en yüksek ceza türünün "ilgi ve sevgi göstermemek" olduğunu belirlerken, dayağı ise en çok olumsuz etkiye sahip ceza türü olarak nitelemiştir.

Doğu bölgelerinde, batıya nazaran cezalara daha çok başvurulmaktadır. Babanın tahsil seviyesi, cezaya başvurma oranında rol oynamakta ve okur-yazar olmayanların bu konuda ilk sırayı aldıkları görülmektedir. İbadetlere karşı ilgisiz olan aileler de cezalara en çok başvuranlardır.

Öğrencilerin yaklaşık % 56'sı, ailelerinde verilen dinî eğitimden olumlu yönde, % 42'si ise olumsuz yönde etkilenmişlerdir. Olumlu yönde etkilenenlerin, daha çok metodlu ve örnek olarak yaşanan bir din eğitimiyle eğitildiklerini ifade etmeleri, bu yöndeki tahminimizi doğrulamaktadır. Olumsuz yönde etkilenme konusunda anne baba birlikteliğinin yetersizliği rol oynamaktadır. Zira anket verilerimizde bu eğitimi anne babanın birlikte yürütme oranı ancak % 24'tür:

Yaygın din eğitimi kurumlan olan Kur'ân Kursları,cami vb. yerlerde öğrencilere çeşitli mükâfatlar verilmektedir. Ancak öğrencilerin yarısı, hiçbir surette mükâfatlandırılmadıklarını ifade etmektedir. Mükâfatlar öğrenci üzerinde büyük oranda olumlu etki bırakırken, istatistik sonuçlar en ideal mükâfat türünün, yeri ve zamanına göre mükâfatların (maddî-manevî) hepsine birden başvurmak olduğunu ortaya çıkarmıştır.

Doğu bölgesindeki öğrenciler, yaygın din eğitimi kurumlarında daha çok mükâfatlandırıldıklarını ifade etmişlerdir. Mükâfat türlerine en çok özel hocalardan alınan din eğitiminde başvurulmasında, bu tarz eğitimde hoca-talebe arasındaki diyalogun rolü olduğu düşünülmüştür.

Yaygın din eğitimi kurumlarında öğrencilerin yarıdan fazlası çeşitli şekillerde cezalara maruz kaldıklarını ifade etmişlerdir. Bu cezaların bir kısmı olumlu; bir kısmı ise olumsuz yönde etkili olmaktadır. İstatistikî sonuçlar olumlu etkisi en yüksek olan ceza türünün "tenkid ve uyarı" olduğunu;"azarlama ve hakaret" ile "dayak" cezasının ise olumsuz etki yönüyle ilk sırada geldiğini ortaya koymaktadır.

Cezalara en fazla başvurma oranı Kur'ân Kurslarında gözlenmekte, ardından camiler gelmektedir. Hafızlığını tamamlayamayan öğrenciler üzerinde derinleştirdiğimiz bilgisayar analizinde bu öğrencilerin % 76 gibi yüksek düzeyle, Kur'ân Kurslarında çeşitli cezalara maruz kaldıkları yönündeki tesbitimiz ise dikkat çekicidir.

Öğrenci...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın