Konu Başlığı: Ailedeki Din Eğitimi ve Öğretiminde Mükâfat Gönderen: Ekvan üzerinde 03 Kasım 2010, 01:47:45 2. Ailedeki Din Eğitimi ve Öğretiminde Mükâfat Genel eğitim-öğretimde olduğu gibi,ailede gerçekleştirilen din eğitimi ve öğretiminde de,zaman zaman özendirme ve yapılan olumlu davranışları pekiştirme amacıyla, çeşitli mükâfatların verildiği bilinmektedir. Gerçekte mükâfat, yerinde ve zamanında kullanıldığında genel eğitim-öğretimde olduğu kadar din eğitimi ve öğretiminde de olumlu sonuçlar vermektedir.[437]Bu başlık altında, anket uygulanan öğrencilerin, ailelerinde din eğitimi-öğretimi yaptırılırken kendilerine verilen mükâfatların-oranı,türü ve etkileri konusu incelenmeye çalışılacaktır. Bu bölümde de çevre, sınıf, cinsiyet ve sosyal çevre gibi ana bağımsız değişkenlerin yanı sıra konunun gerektirdiği değişkenler de gözönüne alınarak konu bir bütünlük içinde ele alınmaya gayret edilecektir. a. Mükâfatlandırma Oranı ve Sıklığı Ankette yer alan, "Aileniz tarafından verilen din eğitimi ve öğretimi esnasında size mükâfat veriliyor muydu?" sorusuna öğrencilerin genel olarak %63.61 oranında "Evet bazen"; %9.07 ile "Evet sık sık" ;%27.32 oranında ise, "Hayır" cevabını verdikleri görülmektedir, %5.2'lik bir oranla öğrenciler bu soruyu cevapsız bırakmışlardır. Bu sonuçlara göre İmam-Hatip Lisesi öğrencilerinin ailelerinden yaklaşık 2/3'ü,gerçekleştirdikleri din eğitimi-öğretiminde zaman zaman mükâfata başvurmaktadırlar. Mükâfata sık sık başvurma oranının % 9.07 ile sınırlı kalmasının çeşitli yorumları yapılabilir.Ancak asıl dikkati çeken, %27.32 oranıyla, mükâfata hiç başvurulmamasıdir. Öğrenci ailelerinin bu tutumunun pedagoji kurallarına uygun olmadığı ifade edilebilir. Zira mükâfatın yer aldığı bir eğitim tarzının, özellikle ilk çocukluk yıllarını kapsayan ve ailede verilen dinî bilgilerde oldukça önem arzettiği, ifade edilmesi gereken bir husustur.[438] Durum böyle olunca, mükâfata hiç yer vermeyen ailelerin % 27.32'lik bir oranla, bir başka ifadeyle 1/4'lük düzeyin üstünde gerçekleşmiş olması, Türkiye'de ailede verilen din eğitimi-öğretiminde-çözülmesi gereken daha pek-çok problemin varlığına bir işaret sayılabilir. Problemin temelinde ise, "anne babaların mükâfatın önemini bilmedikleri, bunun ehemmiyetine inanmadıkları ve mükâfatı sadece maddî ödüller şeklinde algıladıkları" nevinden faktörlerin rol oynadığı inancındayız. Konuyu çeşitli yönleriyle ele almak amacıyla, bağımsız değişkenlerle, ailede gerçekleştirilen din eğitiminde mükâfatlandırma konusu arasında uygulanan chi-kare sonuçlarının değerlendirilmesi yapılacaktır.[439] Görüldüğü üzere, çevre faktörünün bu konuda önemli bir fark oluşturmadığı söylenebilir. Frekans dağılımı ve chi-kare testi de bunu göstermektedir. Ancak yüzeysel olarak, doğu illerinde mükâfatlandırılma oranının daha fazla olduğu görülmektedir. Aynı şekilde, lise II öğrencileriyle, lise IV'ler arasında .da belirgin bir farkın olmadığı ortaya çıkmıştır. Chi-kare testi sonuçları da bu iki soru arasında anlamlı bir ilişkinin bulunmadığını göstermiştir. Cinsiyet faktörünün de bu konuda önemli bir farklılığa sebep olmadığı görülmektedir. Gerek rakamlar ve gerekse chi-kare sonuçları bunu ifade ederken, çok az bir farkla, erkek öğrencilerin mükâfatlandırılma yönüyle, kızlardan daha avantajlı oldukları ortaya çıkmıştır. Sosyal çevre faktörü, frekans tablosunda bazı farklılaşmalar meydana getirmiştir. Buna göre ailesi yurtdışında oturan öğrenciler mükâfatlandırılma konusunda en yüksek düzeydedirler. En aşağı düzeyde olanlar ise köy çocuklarıdır. Şu kadar var ki, chi-kare sonuçları anlamlı değildir." [440] Tablo- 16: Ailede Din Eğitimi ve Öğretiminde Mükafatlandırma Oranının Değişkenlere Göre Dağılımı S EÇENEKLER K3 CHİ-KARE DEĞİŞKENLER Evet Bazen Evet Sık Hayır TILAN 1 'LA DEĞERLERİ S % S % s % 3 o Oi Bursa 235 635 33 8.9 102 27.6 370 14 384 SO :9 2 Balıkesir 127 60.2 18 8.5 66 31.3 211 15 22 X2 : 16.91 o Erzurum 143 67.6 16 7.3 55 25.1 219 13 23 BD : 10.85 Van 93 19 12.8 36 24.4 148 10 15 P v: LİSE II 324 63.3 53 10.4 135 26.3 512 22 534 SD X2 :3 :7.81 Sın LİSE IV 279 64,0 33 7.6 124 28.4 436 30 466 BD P :.1B4 ERKEK 63.6 75 10.1 195 26.3 7İ1 39 780 SD :3 :7.81 nsi1 BD :5.64 a KIZ 132 63.8 11 5.3 64 30.9 207 13 220 P : .131 ŞEHÎR SOS 64.3 45 9.4 126 26.5 479 26 505 SD :12 & İLÇE 59 66.3 7 7.9 23 25.8 89 10 9 X : 21.02 NAHİYE/BUC. 10 62.2 0 6 37.5 16 0 1 BD : 14.77 O KÖY 205 61.4 29 8.7 100 29.9 334 15 349 P :.254 YURTDIŞI 21 70.0 5 16.7 4 13.3 30 1 3 Ok-yz.değ. 226 59.9 31 8.2 150 31.9 3,' 16 193 SD - 1 0kur-Yazar 93 65.8 10 6.7 41 27.5 149 11 16C . İÜ İlkokul M. 257 66.6 39 10.1 90 23.3 366 21 407 XI : 28.86 Ortaokul M. 7 53.3 2 16.7 3 25.0 12 12 BD : 24.79 lise Mez. 7 58.3 3 25.0 2 16.7 12 1 1İ Üniversite Cevapsız 4 1W.D 0 0 4 1 10 P : .131 Ok-yi.üeğ. 36 55.4 5 7.7 24 36.9 Si 12 77 11 Pkur-Yaıar 79 61.7 10 7.8 39 30.5 528 3 131 SD o S İlkokul M. 337 64.6 48 9.2 137 26.2 532 27 549 X ; 28.86 a Ortaokul M. 44 67.7 5 7.7 16 24.6 65 4 69 BD : 30.76 o Lise Mez. 39 62.9 5 8.1 18 29.8 62 3 65 Üniversite 44 6Z9 11 15.7 15 21.4 70 1 71 P -.031 Cevapsız 38 Çiflçi Memur 145 63.1 15 6.S 70 30.4 230 11 241 138 65.4 23 10.9 50 23.7 211 10 221 SD İsçi 78 56.9 20 14,6 39 28.5 137 15 152 X 28.86 Estijlüccar 84 68.3 9 7.3 30 24.4 123 6 129 BD 26.39 "S Ser.Meslek 90 64.7 7 5.0 42 30.3 139 4 143 m Başka 41 60.3 10 14.7 17 25.0 63 4 72 P .091 Cevapsız 42 Annenin 1 [441] 1 14.3 1 14.3 5 71.4 7 2 T SD 715 ibadet 2 75 60.5 10 8.0 39 31.5 124 15 139 X : 24.99 Durumuna 3 510 64.6 74 9.4 206 26.0 790 31 821 BD : 35.59 Göre (') 4 a 72.7 0 3 27.3 11 2 13 p :.Û02 6 5 71.4 0 2 28.6 7 7 Cevapsız 11 Babanın 1 12 70.6 1 5.9 4 23.5 17 3 5o "siP 712 İbadet 2 64 59.8 9 8.4 34 31.8 107 12 119 X2 : 21.02 Durumuna 3 479 63.9 73 9.7 198 36.4 750 25 775 BD : 55.47 Göre 4 17 60.7 1 3.6 10 35.7 23 10 38 p : .000 5 3 50.0 0 3 50.0 6 6 Cevapsız 42 Ailede 1 114 59.4 1İ 5.7 67 34.9 192 192 SD 188 Din 2 226 64.6 38 10.8 86 24.6 350 2 352 Eğitimini 3 166 67.5 23 9.3 57 23.2 265 2 248 X2 : 28.86 Veren 4 11 47.8 2 8.7 10 43.5 33 23 BD : 394.78 Kîşiye S 34 73.9 5 10.9 7 15.2 46 1 47 :.000 Göre 6 18 54.5 2 6.1 13 39.4 33 33 P Cevepsız 105 TOPLAM 1000- Annenin tahsili, bu konuda birtakım farklılaşmalara sebep olmaktadır. Ancak fazla belirgin olmayan bu farklılaşmayı chi-kare testi desteklememektedir. Bununla beraber, annesi üniversite mezunu olan öğrencilerin en yüksek düzeyde mükâfatlandırılan kişiler olması gözden kaçırılmamalıdır. Babanın tahsili ise, mükâfatlandırılma oranı ile anlamlı bir ilişkiye sebep olmaktadır. Nitekim frekans dağılımında okur-yazar olmayan babaların çocuklarını bazen mükâfatlandırma oranı % 63.1 iken bu oran tahsil seviyesine paralel olarak yükselmektedir. Aynı şekilde, mükâfat vermeme oranı okuryazar olmayan babalarda %36.9 düzeyinde iken, bu oran, tahsil seviyesi yükseldikçe, ters orantılı olarak ve git gide azalarak, %21.4 düzeyine düşebilmektedir. Buna göre,denilebilir ki, babanın tahsil seviyesi çocuğa verilen din eğitiminde onu mükâfatlandırma konusunda belirleyici bir faktör olarak rol oynamakta ve tahsil seviyesi yüksek babalar, çocuklarını daha çok mükâfatlandırmaktadırlar. Ailenin sosyo-ekonomik düzeyi ile mükâfatlandırma arasında da anlamlı bir ilişkinin bulunmadığı söylenebilir. Her ne kadar babası çiftçi, memur ve işçi olanlar arasında bazı oran farklılıkları gözlenmekteyse de chi-kare testi bu ilişkinin anlamsız olduğunu belirlemektedir. Bu sonuca göre, babanın memur, işçi, çiftçi, esnaf vs. oluşu, ya da bir başka ifadeyle, orta, fakir, zengin gibi farklı sosyo-ekonomik düzeye sahip oluşunun, çocukluk yıllarında ailede verilen din eğitiminde mükâfatlandırma oranında etkili olmadığı söylenebilir. Anne-babanın ibadet durumlarının, verilen din eğitimi ve öğretiminde çocuğu mükâfatlandırma oranıyla ilişkili olup olmadığı yönündeki incelemede, anne babanın ibadetlere karşı tutum ve davranışlarıyla, çocuklarını mükâfatlandırmaları arasında bir ilişkinin var olduğu ve bunun anlamlılık derecesinin oldukça yüksek düzeyde bulunduğu görülmüştür. Annesi ibadetlerini yerine getiren öğrenciler, çocukluk yıllarında kendilerine verilen din eğitiminde, aileleri tarafından hangi oranda ve ne derece sıklıkla mükâfatlandırılıyordu? sorusuna cevap aramak amacıyla oluşturulan çapraz tabloda annenin ibadetlere olan rağbet oranı yükseldikçe, dinî eğitimde mükâfat verme oranının da yükseldiği; buna karşılık, ibadetlere ilgisi az olan annelerin mükâfatlandırma oranının da az olduğu belirlenmiştir. Chi-kare testi sonuçlan ise oldukça anlamlı bulunmuştur.[442] Annenin, ibadetlerini yerine getiren bir kişi olmasının, çocuğa verilen din eğitiminde başvurulan mükâfatlandırma oranıyla bu denli ilgili oluşu, mükâfatlandırma olayını çeşitli yönlerden ele almanın gereğini ortaya koyması bakımından önemli bir bulgudur. Zira çocuğun, ailesi tarafından dinî eğitime tâbi tutulurken mükâfatlandırılması, ya da cezalandırılması kompleks bir bütündür. Bu nedenle olaya salt mükâfat ve ceza vermek şeklinde bakılmamahdır. Nitekim anne-babanın ibadetlere karşı tutumu ile çocuğa verilen din eğitiminde izledikleri metod arasında önemli bir ilişkinin var olduğu gibi,[443] annenin ibadete karşı tutumuyla, çocuğunu din eğitiminde mükâfatlandırma oranı arasında da bir ilişkinin var olduğu görülmüş ve bunun istatistikî açıdan oldukça önemli olduğu belirlenmiştir. Babanın ibadet durumu ile çocuğa verilen mükâfatın oranı ve sıklığı arasındaki ilişki de gözardı edilemeyecek düzeydedir. Chi-kare testinde iki soru arasındaki ilişkinin anlamlılık derecesinin oldukça yüksek olduğu görülmüştür. Rakamsal ifadelerden de, ibadetlere karşı ilgi yükseldikçe mükâfatlandırma oranının da arttığı gözlenmektedir. [444] Buna göre beş vakit namazını kılarak diğer ibadetlerini de yerine getiren babaların, çocuklarını mükâfatlandırma oranında en yüksek düzeyde oldukları söylenebilir. Son olarak, öğrencinin çocukluk yıllarında ailesinden aldığı dinî eğitimde, kendisine verilen mükâfatların oranı ve sıklığı ile, din eğitimini kimin verdiği konusu arasındaki ilişki belirlenmeye çalışılmıştır. Oluşturulan çapraz çizelgedeki bilgisayar sonuçları ve ardından uygulanan chi-kare testi, bu iki değişken arasında oldukça anlamlı bir ilişkinin var olduğunu ortaya koymaktadır. Buna göre, daha çok dede-nineden oluşan yakın akrabalar, mükâfat verme konusunda en yüksek düzeydedirler. (% 73.9 ve % 10.9) Toplumumuzda dede-nine ve diğer aile büyüklerinin torunlarına karşı son derece müsamahakar oldukları ve yaptıkları olumlu davranışlara karşılık hemen mükâfatlandırma yolunu tercih ettikleri bir realitedir. Nitekim frekans dağılımında da bu durum ortaya çıkmakta ve onların çocukları mükâfatlandırma konusunda en yüksek düzeyde oldukları görülmektedir. Ailede din eğitimiyle bizzat meşgul olan kişiyle, mükâfatlandırma arasındaki ilişkide dikkati çeken nokta, en ideal sayılabilecek sonuçların, din eğitimi-öğretimini anne-babanın birlikte yürüttüğü öğrencilerin verdikleri cevaplardan alınmış olmasıdır. Böylesi ailelerde yetişen çocuklar mükâfatlandırılma sorusuna % 67.5 ile "Evet bazen"; % 9.3 ile "Evet sık sık"; % 23.2 ile "Hayır" cevabını vermişlerdir. Eğitim-öğretimin önemli bir boyutu olan din eğitimi ve öğretiminde, anne babanın birlikte hareket etmesi ve birbirini tamamlaması gerektiğine dair birtakım teorik bilgiler,[445] anketlerin rakamsal ve istatistikî sonuçlarıyla da desteklenmektedir. Denilebilir ki, çocuğun dede-nine ve yakın akrabaları tarafından aşırı derecede mükâfatlandırılması yerine, anne-babası’nın birlikte yürüttükleri bir din eğitimi-öğretimi ortamında diğerine oranla az ama ölçülü bir tarzda mükâfatlandırılması daha olumlu sonuçlar verecektir. |