Misvak Babı Birinci Fasıl

(4) Misvak Babı Birinci Fasıl

376- (1) Ebu Hureyre(R.A) den mervîdir, dedi.:

Resûlüllah (S.A.V) buyurdu:

«Eğer ümmetim üzerine zor olmasaydı, onlara yatsı namazını (gecenin yansına veya üçte birine} tehirini ve her namazın (abdesti) zamanında misvak kullanmayı emrederdim.» [120]

İzahat

«Misvak Banı» başlığındaki «Misvak» kelimesinin tarifi ile kullanılış şeklini ve metinde zikredilmeyen bâzı hadîsi şerif meallerini nakle-dib açıklamaya çalışalım.

Misvak; Sıvak kelimesinin türkçesidirki, dişleri, acımsı ve her çe-sid lifli gibi ağaç dalları ile uvalamak ve sürtmekte kullanılan şeydir.

İştiyak, misvak ve sivak kelimelerinin hepsi, abdest esnasında arak ağacının dallarından kesilmiş, parmak kalınlığında ve başlangıcında bir karış boyunda olan ağaç dalıdır. Lif lif içi olan ağaç dalından misvak edinib kullanmak caizdir. Fakat afdal olan arak ağacından kesilmiş olan misvak-ı kullanmakdır. Kuru olursa ıslatılır. Yaş vaziyette olursa, oda istenilen temizliği yapamıyacağmdan kurutmaya yaklaştırılarak sertleştirdikten sonra kullanılır.

Misvak kullanmanın zamanı : Abdesti almazdan evvel veya iki eli yıkadıKdan sonradır.

Misvak-in kullanılış şekli : Misvakı kullanacak kimse, sağ eline alır, sırça parmağının üstünden geçirerek baş parmak ile altından tutup diğer parmakları ilede üstünden tutmak suretiyle eline alır ve ağzının sağ tarafından başlayarak dişlerine sürer. Sağ elinde özrü olan kimse, sol eliyle misvakmı aynı şekilde tutar ve misvakını kullanır.

Misvak ağacını bulamiyan veya yanında misvak bulunmayan kimse, parmaklarını dişlerine sürtmek suretiyle yapmasıda kifayet edeceği beyan edilmiştir.

Netekim Beyhakinin rivâyetiyle Enes (R.A) den mervîdir, Rasûlü ekrem sallallâhü aleyhi vesellem buyurduki:

«Misvak-dan bedel olarak parmaklar, kifayet eder.»

Tabarânînin Hz. Aişeden rivayet etiğinde ise, şöyledir :

«Aişe (R.A) dedi : Ben dedimki, ya Rasûlellah! Adam ağzını misvakla m a yaparmı?

— Rtfsûlüllah (S.A.V) buyurdu : «Evet»

— Bende dedim, nasıl misvak yapar?-

— Rasûlüllah (S.A.V) buyurdu :

«Parmağını ağzına katar (ve dişlerine sürter).»

Hz.Ali (R.A) da dedi:

«Şehâdet.ve baş parmakla (dişleri) uvalamak (sürtmek) de, mis-vakdır.» (mirkat, C. 1,300) Misvak kullanmanın hükmü:

Misvak kullanmak, biz hanefîlerce abdestin sünnetindendır. Namazın sünnetinden değildir.

Binaenaleyh misvak tutunarak aldığı abdest ile kıldığı her namazda her ne kadar o namaza kıyam edib başlarken misvaklanmayı iş-lemesede, misvakı kullanma fazileti hâsıl olmuş olur.

Şâfi-i mezhebine göre, misvak tutunmak namazın sünnetindendir. Binaenaleyh namaza kalkdığı vakit, misvak kullanmaz ise, o fazilet ve sevab olmaz.

Meiâkilfelah Tahtavîsİnde şu satırlar yazılmıştır :

«Misvak tutunmanın, abdesîin sünnetlerinden yahut namazın sünnetlerinden veya dînin sünnetlerinden olması hakkında ulema (şeriat âlimleri) ihtilâf etmişlerdir.

— Üçüncü görüşki, misvak tutunmanın dînin sünnetlerinden olduğu daha kuvvetlidir. İmam (İmamı Azam) dan menkul olanda budur. Nitekim Buharı şerhi aynî de höyle zikretmiştir.

— Hidâye sahibinin kavlinde ise, misvak tutunmak müstehabdır, demeside abdest hakkındadır. Mutlak müstehab demek değildir.»[121]

Tahravide bu beyandan sonra Hidâye sahibi İbni Hümam (R.A) : «Netiyyi muhterem sallallâhü aleyhi vesellem-in abdestde misvak-a devam etmelerini îzah eder bir şey varid olmadığı cihetle,hak olan, misvak tutunmanın dînin sünnetlerinden olmasıdır.» dediğini yazmaktadır.

Misvak-ın Fazileti:

Metinde geçmeyen bir kaç hadîsi nebevi mealini nakledelim : Aişe (R.A) den mervîdirki, Nebiyyi muhterem sâllalîâhü aleyhi vesellsrn-in hanımıdır.

Nebiyyi muhterem sallallâhü aleyhi vesellem buyurdu : «Misvak kullanarak kılınan namazın sevabı, misvaksız kılınan namazın sevabından yetmiş derece faziletlidir.»

(Hadîsi, Ahmed, Bezzar, Yâlî ve İbni huzeyme, sahihinde rivayet etmiştir.)[122]

İbni Abbas (R.A) dan mervîdir, muhakkakki Rasûlüllah sallallâhü aleyhi vesellem buyurdu :

«Elbette Misvak tutunarak iki rek'at namaz kılmanı, misvak tutunmadan yetmiş rek'at namaz kılmamdan bana daha sevimlidir.» (Hadîsi, Ebû Nuaym rivayet etmiştir.)

Câbir (R.A) dan mervîdir, dedi: Rasûlüllah (S.A.V) buyurdu :

«Misvak tutunarak iki rek'at namaz kılmak, misvak tutunmadan kılman yetmiş rek'at namazdan efdaldır.»

(Hadîsi, güzel isnadla Ebû Nuaym rivayet etmiştir.)[123]

Şimdi bu beyan ve nakillerden sonra «Misvak Babı» başlığının altındaki birinci hadîsi şerifi tekrar okuyalım ve bir nebzede bu hadîsi ne-tevînin ışığı altında hükümler nakledelim.

Rasûlü fikreni (S.A.V) efendimiz buyuruyorduki:

«Eğer ümmetim üzerine zor olmasaydı, onlara yatsı namazını (gecenin yansına veya üçte birine} tehirini ve her namazın (abdesti) zamanında misvak kullanmayı emrederdim.»

Hadîsi şerifin birinci hükmü olan yatsı namazının tehiri mes'elesi, ilerde «Namaz Bahsi» başlığını taşıyan mahallinde gelince îzah edilecektir.

Binâenaleyh biz burada «Her namazın (abdesti) zamanında misvak kullanmayı emrederdim.» cümlesi üzerinde duracağız.

Şârih Aliyyulkârî merhum, hadîsi şerifdeki, «Her namaz zamanında» cümlesini «Her namazın abdesti zamanında» kaydı ile kayıtlamıştır.

Bu sebeble bizde tercümemiz ânında «Her namazın {abdesti) zamanında» kaydı iie yazdık.

Buhârînin Oruç bahsinde Ebî Hureyre (R.A) in rivayetinde Rasûlü ekrem sallallâhü aleyhi vesellem şöyle buyurmuştur :

«Eğer ümmetim üzerine ağır (zor) gelmeseydi, her abdest ânında misvak tutunmayı (misvak kullanmayı) onlara emrederdim.»

<Mirkar,C. 1,300) Ahmed bin Hanbelin müsnetinde ve başkalarında da':

«Eğer ümmetim üzerine güç olmasaydı, Her taharet (temizlik) ânında misvak tutunmayı onlara emrederdim.» buyurulmuştur.[124]

Bu hadîsi nebevilere göre, namaz, abdestsiz ve tahâretsiz caiz olmayacağına göre, her namaz ânında misvak kullanmak gereklidir. Şâ-fi-î âlimleride, iki hadîsin arasını cem ederek, abdest ve namazın başlangıcında mutlaka misvak tutunmanın sünnetliğini beyan etmişlerdir.

Şârih Aiiyyülkârî merhum, devamla şunları yazıyor :

«Bilmelisinki, elbette hadîsi şerifde abdest ve taharet kelimesinin zikri, misvak tutunmanın yerlerini beyan etmek içindir. Aslında misvak tutunmanın müstehablığı, bir vakit ve sebeble kayıtlı değildir.

— Evet bâzı sebeblere biâen, misvak tutunmak gerekir. Yemek yemekle ağzm kokusunun değiştiği veya çok sükût edib susmakla ve bunlara benzer hal ve sebeblerle ağzın kokusu değiştiğinde misvak tutunmak gerektiği gibi.

— Ancak bizim hanefî âlimlerimiz, misvak tutunmayı namazın sünnetlerinden saymamıştır. Zira.namaza durulacağında misvak tu-tunülduğunda ağızda bir yara meydana gelmesine ve kanın çıkmasına sebeb olabilir. Bu takdirdede biz hanefîlere göre, bu hal abdesti bozucudur. Çok zaman bu halde görülebilir. Birde Rasûlüllah (S.A.V) den namaza kaim olurken, misvak tutunduğu rivayet olunmamıştır.

— Böyle olunca Rasûlüllah (S.A.V) in, «Her namaz zamanında misvak tutunmayı onlara emrederdim.» cümlesi «Her abdest üzerine» hamlolunur. Nitekim yukarda hu rivayetlerde nakledilmişti.»

Rasûlü ekrem sallallâhü aleyhi vesellem efendimizin, «Ümmetim üzerine zor olmasaydı.» cümlesindeki diğer bir anlamda, şöyledir Eğer ümmetimin çeşitli sıkıntı ve meşakkatlar karşısında misvak tutunmayı terk edib ıkâha ve cezaya miÜstehak olacaklarından kork masaydı m, misvak tutunmayı vâcib kılarak emrederdim. Çünkü misvak kullanmakda pek çok fâide ve sevablar vardır.»

Misvak kullanmanın faydaları:

tmam-ı Dahhak (R.A), Ibiti Ablıas (R.A) den rivayet etmiştir.

Rasûlüllah (S.A.V) buyurduki:

«Size, misvak tutunmanızı tavsiye ederim. Zira misvak tutunmak da on haslet vardır (ve şunlardır) :

a) Misvak tutunmak (kullanmak), ağzın temizliğidir.

b) Misvak tutunmak, Rabbi teâlânın rızasidır.

c) Misvak tutunmak, melekleri ferahlandırır.

d) Misvak tutunmak, gözün cilasıdır.

e) Misvak kullanmak, dişleri beyazlatır.

f) Misvak kullanmak, diş etlerini sertleştirir ve dişlerin çukurla-rındaki pislikleri giderir.

g) Misvak kullanmak. Hazmı taam yapdinr ve balgamı keser. h) Misvak kullanmak, melekleri hazır yapar.

ı) Misvak kullanmak, Namazın sevab ve ecrini artırır. i) Misvak kullanmak, Şeytanı hazer edib kaçırdır.»[125]

Pek çok fazilet ve faydası olan bu misvak-ı, bedenen, rûhan, maddeten ve manen, dîni ve dünyevî iyiliklere nail olunacağı düşüncesiyle istimal etmek gerekir. Hakka kurbiyyet, Rahmet meleklerinin insanın etrafında bulunması, şeytanı uzaklaştırması ve îmanla ölüb cenneti âlâda yüksek dereceye nâiliyyet gibi iyi ve kârlı kazançlara sebeb olan bir ameldir.

Misvak tutunmanın fayda ve sevabı hakkında pek çok hadis, haber ve beyanlarda bulunulmuştur. Bu hususda Merakıl felah Tahtâvîsinde şu satırlar yazılmıştır :

«İmamlar; Hz. Ali, tbni Abbas ve ata (R.A) dan rivayet etmişlerdirki

— Misvak tutunmanızı size tavsiye ederim. Binaenaleyh misvak tutunmakdan gafil olmayınız ve misvak kullanmaya devam ediniz. Zira misvak kullanmakda rabbi rahmanın rızası vardır. Namazın ecrini doksan dokuz veya dörtyüz katma artırır.

— Misv...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın