İzahat

İzahat

Râvi Ebî Hüreyre Radyallahüteâla anh kimdir? Hz. Ebû hüreyre hakkında kısada olsa üçüncü hadisi şerifin îzâh bölümünde malûmat verilmiştir.

Bu hadisi şerifdeki «İman» kelimesi, îmanın semeresi, alâmet ve belirtilerini beyan etmek maksadına matufdur.

Nitekim hadisi şerifin aşağısında «yetmişden fazla şubedir.» denilerek bu şube ve alâmet olan güzel hasletlerde bulunan her ferdin mümin olabileceği ve mümin olan her müslümanında bu güze! hasletlerle zlnetleneceğini beyan etmektedir.

İmanın yetmişden fazla şubesinin en efdal ve üstünü de; lâilâhe illallah - Allahdan başka - ilah yoktur, cümlesiyle beyan edilmiştir.

Evet bu kelime-i tevhid, zikrin ve imanın şubelerinin en efdahdır. Zira mahza yüce halik her şeyin mabudu, şeriki ve naziri olmadığına ve ibâdete, yalvarmaya, huzurunda eğilmeye hulasa her zaman, her yerde ve her can-lının tapınağı, ilticağahı, teşbih ve tehlili odur, onadır. - Bu kelime-i tevhid ve zikrullahla sâde ve sâde halikı zülcelal zikredil-diğinden kalbdeki îmanın tezahürü en güzel ve en sevimli kelime ile görülmüş oluyor.

imanın esas ve alâmetini ihtiva eden bu mübarek kelimeyi dili ile söy-!eYib kalbi ile tasdik eden bir müslüman, Allaha şerik koşacak her türlü soz, yazı ve davranışlardan kaçınır. Put, putculuk ve putcular, en çok buğz-ettiği şeylerden olur.

Meselâ : Türbeye, tekkeye, şeyha, hocaya, taşa, leşe, heykele ve puta taparcasına harekette bulunmaz; Secde yapmaz. Çelenk koymaz, onlara hurmeten ve onlar için kurban kesmez, kan akıtmaz. Onlardan medet beklemez.

Müslüman, hocasına, baba ve annesine, amirine, büyüğüne, şeyhine ve emsaline hürmet ve saygı göstermesi gereken kimselere haddi tecâvüz etmeden bir edep ve usul dahilfnd sever ve hürmet eder. Ve böyle yapması zaruri ve lâzımdır.

Hakiki mümin kelime-i tevhidi damarlarında dolaşan kanların içinde yaşartır v*î kanının son damlasına ve hayatının sonuna kadar dilinden ve gönlündet, asla eksik etmez, Tevhide engel olan her türlü tehlikelerden kaçınır. Kalbini yumuşatır ve dilini tatlılaştırır. Zira Allanın zikri ile kalbler mutmain ölür ve insanda ilahi zikrin hazzı, neşesi ruhda-ve bedende huzur ve sukün hasıl eder.

Evet bütün beşerin hakkıdır, beka emeli,

Akif merhum şöyle buyurmuş :

Fakat bu hakkı ne taşdan ne leşten istemeli.

Öyle ise, îmanın en efdal şubesini teşkil eden kelime-i tevhidde beyan edildiği üzere, hakka tapıp, yalvarıb, ona kul olup, ondan mükafat ve mü-cazatını beklemek lazımdır.

Nitekim fâtihe-i şerifede şöyle buyurulmuştur :

«Yalnız sana ibâdet ederiz. Ve yalnız senden yardım isteriz.» Fâtihe sûresi, 4

Hadisi şerifdeki «İmanın şüpesinin en aşağı derecesi ise, yoldaki ezayı gidermektir.» Cümlesi ilede, mümin insan ve hayvanların ve hatta taşıtların gideceği yollardaki çukurları, taşları ve ezâ veren her şeyi gidermesi lâzımdır. Yollara taş, çukur, pislik, su ve taşıt gibi geçenlere zarar verecek şeyleri koymaz.

Bir hadisi şerifde, «müslüman, müslümanların elinden ve diMnden salim kalan (zarar görmeyen) kimsedir.» Buyurulmuştur.

Bu günkü trafik kanunlarının ve insan haklarının en câzib şekli istamda asırlarca evvel böyle vicdan ve îman esasları dahilinde beyan edilmiştir. İmanı olan her müslüman, insanlara ve hayvanlara ezâ verecek her türlü dav ranışda kaçınır.

'İman ve ahlakdan nasibi olmayanlarda insanlara ezâ vermekten zevk alır. Ve insanların canını acıtmak, öldürmek, vurmak, kırmak sanki bir şey değilmiş ve hatta marifetmiş gibi mes'uliyyet hissini duymaz, belkide iftihar ederler. Günümüzde kalbleri îman nurundan yoksun merhametsiz insanlarda görüldüğü gibi.

Hadisi şerifde «Hayada, İmandan bir şüphedir.» cümlesi ilede insanın iç alâmindeki dışa vuran sızıntı ve îmân nurunun tâzâhurunu beyan etmektedir. Haya hakkında daha geniş malumat «İslâmda tesettür ve haya» adlı eserimizde beyan edilmiştir. Oradan o bahsi tekrar tekrar okumak lazımdır.

Hadîsi şerifde, «İman yetmiş bu kadar şubedir» cümlesinin ihtiva ettiği şubeleri ulemâ ve muhaddisler çeşitli eserlerde zikretmişlerdir. Yetmiş-den fazla şubelerin ancak üç adedini resulü ekrem efendimiz beyan buyurmuştur. Diğer mübarek sözlerinde ayrı ayrı açıkladıkları muhakkaktır.

Şârih Aİiyyülkâri merhum, Mirkatülmefatih de Şeyhuüskım Ebülfazl İb-ni Hacerin Buhâri şerhinden naklen îmanın şubelerini şöyle sıralamıştır :

1 - Allâhü teâlanin zatına ve sıfatlarına inanmak,

2 - Meleklerin nurdan yaratılmış masum varlıklar olduklarına inanmak,

3 - Kitablarına inanmak,

4 - Resullerine inanmak,

5 - Kadere inanmak,

6 - Öldükten sonra tekrar dirilmeğe inanmak,

7 - Allâhü teâiayı sevmek,

8 - Allah rızası için bir kimseyi sevmek ve buğzetmek,

9 - Peygamber (S.A.V.) efendimizi sevmek ve tazim etmek,

10 - Peygamber Aleyhisselâma salâvâtı şerife getirmek,

11 - Peygamber Aleyhisselâmm sünnetine tabî olmak,

12 - İman, amel ve ahlakda ihlasiı olmak,

13 - Riyayr - Gösterişi ve nifakı terk etmek,

14 - Tevbe-Günah ve kötülüklerden nedamet etmek,

15 - Allâhın azabından korkub rahmetinden umudu kesmemek;

16 - Allâhın verdiği nimetlere şükretmek,

17 - Verilen sözü yerine getirmek,

18 - Belâ ve musîbetlere sabretmek ve kazaya razı olmak,

19 - Haya-utanmak,

20 - Şefkat ve merhametli olmak,

21- Hakka tevekkül etmek,

22 - Mütevâzî-Engin gönüllü olmak,

23 - Büyüklere hürmet ve küçüklere şefkat etmek,

24 - Kibir ve ucbu terk etmek,

25 - Hased ve kini terk etmek,

26 - Öfkelenmeyi terk etmek,

27 - Kelime-i tevhîdi söylemek,

28 - Kur'anı kerîmi okumak,

29 - Mim öğrenib öğretmek,

30 - Dua ve zikrullahda bulunmak,

31 - Günahların bağışlanması için hak teölaya istiğfar etmek,

32 - Lüzumsuz ve mânâsız sözden kaçınmak,

33 - Hissî ve hükmî temizlikde bulunmak,

34 - Necaseti galize ve hafîfeden kaçınmak,

35 - Setrülavrete riâyet etmek,

36 - Farz, vâcib ve nafile namazları kılmak,

37 - Zekat ve sadakayı edâ etmek,

38 - Köle ve Cariyeleri azat etmek,

39 - Cömertlik ve sahavette bulunmak,

40 - Muhtaçlara ve müsâfirlere taam yedirib ziyafette bulunmak,

41 - Farz ve nafile oruç tutmak,

42 - Ttikâfa girmek (Itikâfın İzahı, fıkıh kitablarında zikredilmiştir),

43 - Kadir gecesinin ecrine nail olmak için, o geceyi araştırmak,

44 - Hac ve Ömre yapmak,

45 - Beyti şerîfi tavaf etmek,

46 - Dîni korumak için, her türlü tehlikeden kaçınmak,

47 - Hicret etmek (yâni, günahlardan kaçınmak) , A8 — Nezirleri îfa etmek,

49 - Yeminlerin cihetlerini ve keffâretlerin edasında gereken şekilleri araştırmak,

50 - Nikahlanmak( evlenmek) suretiyle zinadan kaçınmak,

51 - Aile efradın haklarına riâyet etmek,

52 - Ana Babaya iyilik etmek,

53 - Evlâdi terbiye etmek,

54 - Sılai rahmi (akrabaları ziyaret etmeyi) îfa etmek,

55 - Efendi ve büyüklere (ilmen, sinnen ve amelen'büyüklere) itaat etmek,

56 - Hizmetçilere iyi muamelede bulunmak,

57 - İşlerde adaleti elden bırakmamak,

58 - Cemaata (hak üzere toplanmış kimselere) tâbi olmak,

59- Bizden olan ülülemre itaat etmek,

60 - İnsanlar arasını sulhu sükûnete kavuşturmak,

61 - İslama ve müslümanlara tecâvüz edenlerle mücâdele etmek,

62 - İyilik üzere yardımlaşmak,

63 - İyiyi, güzeli emredib kötülükten nehyetmek,

64 - Zina, kıtal ve emsali suçların cezalarını icra etmek,

65 - Hak yolunda nefsfe ve düşmanla mücâdele etmek,

66 - Emâneti yerine ve ehline edâ etmek,

67 - Edasını niyyet etmekle beraber karzan birşey almak.

68 - Komşuya ikram ve iyi muamelede bulunmak,

69 - Malı heialdan kazanıb helal ve iyi yerlere sarfetmek,

70 - İsraf ve tebzîri terk etmek,

71 - Selamlaşmak,

72 - İnsanlara zarar yapmamak,

73- Tığsırtnca hamd edene «yerhamükellah» demek.

74 - Çalgı çalmak gibi lehviyattan kaçınmak,

75 - Ve yoldan ezâyi gidermektir.» [61]

Yukarda maddeler halinde saymış olduğumuz güzel amel ve hasletleri yapanlar, îmanın dal ve şubelerini işleyen faziletli kimselerdir. Bu güzel hasletlerin zıddını işleyenler ise, dalâlet ve sapıklık da devam edenlerdir. Yâni bu hasletlerin zıddını vapanlar, kötü ahlak sahibi ve îmanın şubelerini çiğneyen fâsıklardır. Cenâbu hak bütün müslüman kardeşlerle bizleri, bu iyi, hasletleri amel edip kendisinde bulundurarak îmanın süs ve zinetine bürünenlerden eylesin. Amin. [62]

Tercümesi :

6 - (5) Abdullah ibni Amr (R.A) den mervîdir.

Nebiyyi muhterem (S.A.V) buyuruyor ki;

«Müslüman (o kimsedir ki), dilinden ve elinden müslümanlar salim olan

ur görmeyen) kimsedir.

-- Muhacir de (o kimsedir ki). Allanın (C.C.) yasak ettiği şeyi terk eden

kimsedir.» Bu Buhârinin lafzıdır.

Müslimin lafzı İse şöyledir :

Abdullah ibni Amr (R.A) dedi ,ki,

«Resûlüllah (S.A.V) e bir adam sordu :

«Hanki müslüman daha hayırlıdır?

— Resûlüllah (S.A.V) cevaben ...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın