Hac

ALTINCI BÖLÜM

HAC
A. HAC VE UMRENİN VACİB OLMASININ ŞARTLARI

Hac, bir farizadır. Keza en zahir kavle göre umre de bir farizadır.

Hac ve umrenin sahih olmasının şartı müslüman olmaktır. Mümeyyiz olmayan çocuk ve deli adına velisi niyet ederek ihramı giyer. Mümeyyiz müslüman çocuğun bizzat eda edeceği hac sahihtir. Hür ve mükellef kişinin ve fakir kişinin bizzat eda ettiği hac farz hac yerine geçer. Çocuk ve delinin eda ettiği hac ise farz hac yerine geçmez.

Hac ve umrenin vacib olmasının şartları şunlardır: Müslüman, baliğ ve hür olmak ve güç yetirmek (istitaat). Güç yetirmek iki şekilde olur:

1- Bizzat Güç Yetirmek: Kişinin hac ve umreyi bizzat yapabil-mesidir. Bunun şartları şunlardır.

a-Yol azığı, azık kabı ve gidiş-dönüş masrafı bulunmalıdır. Zayıf kavle göre, adayın memlekette ailesi ve akrabası yoksa, dönüş için nafakasının bulunması şart değildir.

Bir kimsenin günlük kazancı yolluk ve yevmiyesini karşılar da sefer mesafesi iki merhale kadar uzak ise, kendisine hac farz olmaz. Sefer mesafesi kısa olup, günlük kazancı yolluk ve yevmiyesine kafi gelirse kendisine hac farz olur.

b- Bineğin bulunması: Kendisi ile Mekke arasındaki mesafe iki merhale olan kimse için bir vasıta bulunmalıdır. Bu vasıta ister satın almak, ister kiralamak sureti ile temin edilsin hükmü aynıdır.

Vasıta sebebiyle kendisine şiddetli bir zarar dokunan için tahtırevan ve tahtırevanın diğer kefesine binecek birisinin bulunması şarttır. Bir kimse ile Mekke arasındaki mesafe iki merhaleden az olur ve kendisi yürümeye muktedir ise, hac kendisine farz olur. Yürümeye muktedir değilse, hükmü Mekke'den uzak mesafede bulunan kimsenin hükmü gibidir.

Haca gidip dönünceye kadar kişinin azık ve bineği, vadeli veya peşin borcundan ve geçiminden sorumlu olduğu kimselerin nafakasından fazla olmalıdır. En sahih kavle göre azık ve binek, kişinin muhtaç olduğu meskeninden ve hizmetçisinden fazla olmalıdır. Yine en sahih kavle göre haca giden kişi ticaret malını hac azığı ve vasıtası için sarf etmelidir.

c- Yol güvenliğinin bulunması: Yolda canavar, düşman veya yol kesiciler olup canına veya malına bir zarar gelmesinden korkan kimse için gidilecek başka bir yol yoksa, kendisine hac farz değildir. En zahir kavle göre, deniz yolunda emniyet bulunması ağırlıkta ise deniz yolundan gitmesi vacibtir. Haca giden kişi yol emniyeti sağlayacak koruyucu bulur da ücretini vermeye muktedir ise, beraberinde götürüp ücretini vermesi lazımdır.

Mutad yerlerde alınacak su ve yiyeceğin fiyatının uygun olması şarttır. Uygun fiyattan maksat, zaman ve yeregöre fiyatın normal piyasaya uygun olmasıdır.

Her konaklama yerinde binek hayvanı için yem bulunmalıdır.

Haca gidecek kadının beraberinde kocasının, mahreminin veya güvenilir bir kadının bulunması şarttır. En sahih kavle göre, bu kadınlardan birinin yanında mahreminin bulunması şart değildir. Şayet mahremi ücret karşılığında kendisi ile gitmek ister ve kadının imkanı varsa bu ücreti vermelidir.

d- Haca giden kişi şiddetli bir zarara uğramadan binek üzerinde durabilmelidir. Kör olan kişi için hacın vücub şartlarına ek olarak bir de güdücünün bulunması şarttır. Kör olanı haca götüren kişinin hükmü, mahremi tarafından haca götürülen kadının hükmü gibidir.

Sefıhlik sebebiyle kısıtlılık altında bulunan kişinin hükmü, hacla mükellef olanın hükmü gibidir, yani kendisine hac vacibtir. Fakat kendisine mal teslim edilemez. Bu durumda velisi ya kendisine refakat eder veya güvenilir birini tayin ederek kendisi ile birlikte gönderir.

2- Dolaylı Güç Yetirmek: Bir kimse kendisine hac farz olduğu halde haca gitmeyip vefat ederse, hac masrafı terekesinden ödenmek suretiyle yerine bir başkasına hac ettirmek vacibtir.

Sakat olup bizzat hacı eda etmekten aciz olan kişi kendisine hac yaptıracak kişiyi bulmaya ve ücreti misil vermeye muktedir ise, ücretini ödeyip hacı eda etmesi lazımdır. Sakat kişi ücretle hac ederse, vereceği ücretin daha önce geçtiği gibi bizzat haca giden kişi için belirtilen ihtiyaçları karşılayacak miktardan fazla olması şarttır. Ancak bu ücretin gidip dönünceye kadar kendisine nafakası farz olan kişilerin nafakasından fazla olması şart değildir.

Oğlu veya bir yabancı tarafından kendisine hac masrafı verilen kişinin bunu kabul etmesi en sahih kavle göre vacib değildir. Ancak oğlu onun adına hac etmek isterse, bunu kabul etmesi vacibtir. Keza başkası da onun adına hac etmek isterse, en sahih kavle göre kabul etmesi vacibtir.

1. Hac Ve Umrenin Mikatları

Mikattan maksat haca giden kişinin ihrama gireceği yer ve zamandır.

Hac için ihrama girme vakti; Şevval ve Zilkade ayı ile Zilhiccenin ilk on günüdür.

Kurban bayramının gecesinde ihrama girmek hakkında bir vecih vardır. Yani caiz değildir. Hac ayları dışında ihrama girilirse, en sahih kavle göre bu ihram umre için gerçekleşmiş olur. Senenin her vaktinde umre için ihrama girmek caizdir.

Hac için yer mikatları şunlardır:

Mekke'de bulunanların mikatı Mekke'nin kendisidir. Zayıf kavle göre Haremin tümü mikat yeridir. Mekke dışındakilerin mi-katı ise geliş istikametlerine göredir:

Medine'de ikamet edenlerin mikatı Zülhuleyfedir (Abar-ı Ali).

Şam, Mısır ve Mağribten gelenlerin mikatı Cühfe'dir. Burası Mekke ile Medine arasında bir köydür. Rabiğ diye bilinen köy de buraya yakındır.

Yemenden gelenlerin mikatı Yelemlem'dir. Mekke'den iki merhale uzaktadır.

Necidlilerin mikatı Karn'dır. Mekke'den iki merhale uzaklıkta ve Arafat dağına bakan bir dağdır.

Doğudan gelenler ile Iraklıların inikatları Zat-ı ırk denilen yerdir. Mekke'den iki merhale uzaklıkta bir köydür.

Mikatm ilk sınırında -ki bu Mekke'ye en uzak olan tarafıdır-ihrama girmek daha faziletlidir. Mikatm son sınırında ihrama girmek caizdir.

Mikatı olmayan yoldan hac veya umreye giden kimse, bir mikat hizasına geldiğinde ihrama girer. İki mikatm hizasına gelirse en sahih kavle göre, Mekke'ye en uzak olan mikatta ihrama girer. Yolu bir mikatın hizasından geçmeyen kimse ise, Mekke'ye iki merhale uzaklıkta ihrama girmelidir. Evi Mekke ile mikat arasında bulunan kimsenin mikatı evidir. Bir kimse bir mikata gelip de hac veya umreye niyetlenmeyi istemeyip mikatı geçtikten sonra niyetlenmeyi arzu ederse, mikatı bulunduğu yerdir.

Menasiki eda etmeye niyetlenen kimsenin mikat sınırına gelince mikatı ihramsız geçmesi caiz değildir. Şayet ihramsız geçerse, mikatta ihrama girmek için geri dönmelidir. Ancak vakit daralır veya yolda bir tehlike korkusu varsa dönmez. Herhangi bir mazeret olmadığı halde dönmezse, ceza olarak bir kurban kesmesi lazımdır, ihrama girdikten sonra henüz nüsuka başlamadan mikata dönerse, en sahih kavle göre kurban kesmesi gerekmez. Nüsuka başladıktan sonra dönerse kurban kesmesi lazımdır.

Haca giden kimsenin aile ve akrabasının bulunduğu yerde ihrama girmesi daha faziletlidir. Bir kavle göre ise mikatta ihrama girmesi daha faziletlidir. Ben diyorum ki en zahir kavle göre mikatta ihrama girmesi daha faziletlidir. Sahih hadislere uygun olan da budur. Allah daha iyi bilir.

Umre mikatları ise; harem bölgesi dışında bulunanlar için hac inikatlarıdır. Haremde bulunanların mikatı bir adım bile olsa haremin dışıdır. Bir kimse harem dışına, sözgelimi Ten'im'e kadar çıkmadan umre için ihrama girerse en zahir kavle göre bu caizdir. Fakat kurban kesmesi lazımdır. Şayet ihrama girdikten sonra Hil bölgesi dışına çıkarsa, mezhep alimlerince kabul edilen rivayete göre kurban kesmesi gerekmez. Umre ihramı için Hil'deki inikatların en faziletli yeri Ci'rane'dir. Sonra Ten'im ve daha sonra Hudeybiye gelir.

2. İhram

İhrama ya muayyen şekilde (hac veya umreye veya her ikisine birden) veya mutlak şekilde (ihram kelimesine bir şey eklemeden), niyet ederek girilir. Fakat hac veya umreyi tayin ederek ihrama girmek daha faziletlidir. Bir kavle göre mutlak şekilde (hac veya umreyi belirtmeden) niyet ederek ihrama girmek daha faziletlidir.

Bir kimse hac aylarında mutlak şekilde niyet ederek ihrama girerse, sonradan niyetini hac veya umreye veya her ikisine çevirebilir. Bundan sonra belli ettiği ibadetin nüsukunu yapar. Hac ayları dışında mutlak şekilde niyet eden kimse, en sahih kavle göre umreye girmiş olur. Hac ayları içerisinde niyetini hac ibadetine çevire-mez.

Bir kimse: "Zeyd'in ihrama girdiği gibi ihrama giriyorum." şeklinde niyet ederse, caizdir. Zeyd ihramlı değilse onun ihramı mutlak olarak gerçekleşir. Zayıf kavle göre kendisi Zeyd'in ihramda olmadığını bilirse, ihramı gerçekleşmiş olmaz. Şayet Zeyd ihramlı ise, Zeyd'in ihramı gibi gerçekleşir. Zeyd öldüğü için onun ihrama girip girmediğini bilmezse, hacı kırana niyet eder ve hac ile umrenin me-nasikini (işlerini) yapar.

İfrad hacı için ihrama girmek isteyen kimse şöyle niyet eder: "Allahümme innî üridü'l-hacce ve ahramtu biha fe yessirhu li ve takkabbel hu minnî." Bundan sonra telbiye getirir.

3. İhramdan Önce Yapılması Gereken İşler

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın