Fey ve Ganimetin Taksimi

ON BEŞİNCİ BÖLÜM
FEY ve GANİMETİN TAKSİMİ

A. GENEL BİLGİLER

Fey; savaşmaksızm, at veya deveyi koşturmaksızm kafirlerden alman maldır. Bu mal cizye ve ticaretin onda biri olan mal gibidir. Kafirin müslümanlardan korkarak kaçıp terk ettiği mal, ölen veya öldürülen mürtedin malı ve mirasçı bırakmadan ölen zımminin malı beş hisseye bölünür. Bir hissesi şu beş yere harcanır:

1-Müslümanların ihtiyaçlarına harcamak. Sınırları bekleyen mücahitlerin, hakim ve alimlerin ihtiyaçlarını karşılamak gibi. Bunlardan en önemli olan Öncelik hakkına sahiptir.

2- Haşimoğulları ve Muttalip oğullarına vermek. Bunların zengin ve fakir olanları ile kadınların hisseleri eşittir. Ancak mirasta olduğu gibi erkekler kadınlardan fazla hisse alırlar.

3-Yetimlere vermek. Bunlar babaları olmayan küçük çocuklardır. Meşhur kavle göre yetimin hisse alabilmesi için fakir olması şarttır.

4- Miskinlere vermek.

5-Yolcu olanlara vermek.

Son dört grubun hiç biri hisseden mahrum edilemez. Hepsine hisse verilir. Zayıf kavle göre bir bölgede elde edilen mal, o bölgede bulunan mezkur gruplara verilir.

Fey'in geri kalan dört hissesi ise, en zahir kavle göre maaşlı olan askerlere verilir. Bu askerler cihad için tayin edilmiş askerlerdir. Devlet başkanı bu askerler için sicil defteri tutar, her kabile ve grup için bir başkan tayin eder. Askerlerin durumlarını ve aile fertlerini tespit ederek yetecek miktarda kendilerine maaş bağlar.

Kureyşliler; Kinane ve Nadir oğullarıdır. Kureyşlilerden öncelikli olanlar sırasıyla şunlardır: Haşini ve Muttalip oğulları, Abdi şems oğulları, Nevfel oğulları, Abdil uzza oğulları, sonra diğer kabilelerden Resûlüllah (s.a.v)'e en yakın olanlar gelir. Daha sonraları Ensar, diğer Araplar ve Arap olmayan diğer müslümanlar gelir. Kör, sakat ve savaşa çıkamayacak durumda olanlar sicil defterine alınmazlar.

Askerlerden hasta olanlara veya akıllarını yitirenlere, iyileşmeleri umulursa, kendilerine sağlıklı olan askerler gibi maaş ödenir. Hatta en zahir kavle göre iyileşmeleri umulmasa da kendilerine maaş ödenir. Keza ölen askerin maaşı, eş ve çocuklarına ödenir. Eşi evlenir veya çocukları kendi işlerini görecek yaşa gelirlerse maaşları kesilir.

Askerlere dağıtılan bu dört hisse ihtiyaçlarından arta kalırsa, tekrar ihtiyaçlarına göre kendilerine dağıtılır. En sahih kavle göre, arta kalan malın bir kısmı sınır boylarının ıslahı, silâh alımı ve savaş atları için harcanır. Bu hükümler, fey'in menkul olan malları hakkındaki hükümlerdir. Menkul olmayan akar gibi mallar ise, mezhep alimlerince kabul edilen rivayete göre vakfedilir ve geliri feyin harcandığı beş yere harcanır.

B. GANİMET VE AHKAMI

Ganimet, at veya deveyi koşturup savaşarak kafirlerden elde edilen maldır.

Müslüman askere, Öldürdüğü kişinin selbi verilir. Selb; öldürülen kişinin üzerinde bulunan elbisesi, ayakkabısı, çorabı ve savaş aletleridir. Savaş aletlerinden kasıt çelik gömlek, silâh, binek, eğer, gem keza bilezik, kemer, yüzük ve beraberinde bulunan gıdadır. En zahir kavle göre düşman askerinin beraberinde bulunan yardımcı binek hayvanı da selbtir. Mezhep alimlerince kabul edilen rivayete göre, at üzerinde bulunan heybe selb değildir.

Asker, selbi sadece savaş esnasında kafirin vereceği zarara engel olmak maksadı ile tehlikeye girmesi neticesinde hak eder. Asker, kaleden veya savaş safında düşmana ateş eder veya uykudaki kafiri veya esiri öldürür veya kafirler mağlup olduktan sonra birini öldürürse selbi hak etmiş olmaz.

Kafirin vereceği zarara engel olmak ise, onu kendisini koruyamayacak hale getirmektir. Bu da ya gözlerini çıkarmak veya ellerini ve ayaklarını kesmekle olur. Keza en zahir kavle göre kafiri esir almak veya ellerini veya ayaklarını kesmekle onun vereceği zarar engellenmiş olur. Meşhur kavle göre, selb beş hisseye bölünmez. Öldürene selb verildikten sonra ganimet malını muhafaza etmek, nakletmek ve diğer işlerin masrafları ondan harcanır. Sonra geri kalan ganimet beş hisseye bölünür. Bir kısmı yukarıda açıklanan fey'in beşte birini alan kişilere dağıtılır.

En sahih kavle göre nefel, amme maslahatı için ayrılmış hissenin beşte birinin beşte birinden verilir. İmamın, yapılmakta olan savaştan elde edilecek ganimetten nefel vermesi caizdir. Amme maslahatı için eli altında bulundurduğu maldan vermesi de caizdir.Nefel, imam veya amirin kafirlere gücü nispetinde zarar vermeye çalışan kimselere vermeyi şart koştuğu maldır. Ganimetin geriye kalan dört kısmı ise, menkul olsun gayri menkul olsun ganimeti toplayanlar içindir.

Ganimetçi (gazi), savaşmasa da savaşmak niyeti ile savaşta hazır bulunan kimsedir. Savaş sona erdikten sonra savaş meydanına gelip hazır bulunan kimselere hisse verilmez.

Ganimet malı toplanmadan önce hazır bulunan kimselere hisse verileceği hususunda bir vecih vardır. Savaş sona erip mal toplandıktan sonra Ölen ganimetçinin hissesi mirasçılarına verilir. Keza en sahih kavle göre, savaş sona erip mal toplanmadan önce ölenin hükmü de böyledir. Savaş devam ettiği esnada ölen kimseye mezhep alimlerince kabul edilen rivayete göre hisse verilmez.

En zahir kavle göre, seyise ve eşyaları bekleyen nöbetçiye ücret verilir. Savaşa katılmaları halinde tüccara ve sanatkara hisse verilir. Piyade olan askerlere bir hisse, süvari olan askerlere üç hisse verilir. Süvarinin atı, arap atı olsun başka cins at olsun, birden fazla olsun tek at olsun kendisine üç hisse verilir.

Deve ve deve dışındaki fil ve katır gibi binek hayvanları ile süvari olarak savaşanlara bir hisse verilir. Çok zayıf ve faydası olmayan at için hisse verilmez. Ancak bir kavle göre, amirin zayıf veya faydasız atın savaş meydanına gelmesine izin vermediği bilinmiyorsa hisse verilir.

Köle, kadın, çocuk veya zımmi savaşa katılırsa kendisine redh verilir. Redh, imamın takdir edip verdiği ve gazinin hissesinden az olan maldır. En zahir kavle göre redh, ganimetçiler için ayrılan dört hisseden verilir. Ben diyorum ki en sahih kavle göre, ücret almaksızın savaşa katılan zımmiye imamın izni ile redh verilir. ALLAH daha iyi bilir.

C. ZEKÂT VERİLECEK KİMSELER

1- Fakir: İhtiyacını karşılayacak derecede malı veya kazancı olmayan kimsedir. Kişinin meskeni, elbisesi, iki merhale uzaklıkta bulunan malı, veresiye malı, kendisine layık olmayan çalışma onu fakir olmaktan çıkarmaz. İlimle uğraşması sebebi ile kazanamayan kişi de fakir sayılır. Nafile namazla meşgul olup kazanamayan kimse fakir sayılmaz, imanı'm son kavline göre, fakirin sakat olması veya dilencilik yapmaması şart değildir. En sahih kavle göre, nafakası akrabası tarafından karşılanan kişi ve nafakası kocası tarafından karşılanan kadın fakir sayılmaz.

2- Miskin: İhtiyacını karşılamayacak kadar malı veya kazancı olan kimsedir. Meselâ; on liraya muhtaç olduğu halde ancak beş lira bulabilen miskin sayılır.

3- Amil (zekât görevlisi) Amil; sai, katip, kasim (dağıtıcı) ve haşir (mal veya hisse sahiplerini toplayan) gibi isimlerle zikredilen kimsedir. Hakim ve vali amil olamaz.

4- Müellefet'ül-kulûb:Yeni müslüman olmuş, inancı zayıf olan kimsedir. Veya kavmi içinde şerefli olup diğer kafirlerin İslam'a girmelerini teşvik için kendisine zekât verilen kimsedir. Mezhep alim-lerince kabul edilen rivayete göre, bu nitelikte olan kimselere zekât verilir.

5- Köle: Bundan maksat, kendisi ile kitabet akdi yapılan kölelerdir.

6- Borçlu: Kendi şahsi işlerini düzenlemek ve mubah işlerde kullanmak üzere borçlanmış olan kişiye zekât verilir. Malı günahta kullanan borçluya zekât verilmez. Ben diyorum ki en sahih kavle göre, günahtan tövbe etmiş kişiye zekât verilir. ALLAH daha iyi bilir.

En zahir kavle göre borçlunun zekât almaya muhtaç olması şarttır. Borcun zamanının girmiş olması ise şart değildir. Ben diyorum ki, borcun ödeme zamanının girmiş olması şarttır. ALLAH daha iyi bilir. İki kişinin arasını bulmak için borçlanmış olan kişi zengin de olsa kendisine zekât verilir. Zayıf kavle göre ise parası olması sebebi ile zengin ise kendisine zekât verilmez.

7- ALLAH yolunda çalışıp cihad edenler: Bunlar, kendilerini Allah yolunda gazaya adamış kendilerine fey verilmeyen gazilerdir. Bunlar, zengin olsalar bile kendilerine zekât verilir.

8- Yolda kalmış olanlar: Bunlar zekâtın verildiği beldeden yolculuğa çıkan veya yolculuğu esnasında o yerden geçen kimselerdir. Ancak bunların yolculukları esnasında paraya ihtiyaçları olması ve yolculukları nedeni ile isyankar olmamaları şarttır.

Bu sekiz sınıfın zekât alabilmeleri için (yukarıda belirtilen şartların dışında) müslüman olmaları; ayrıca Haşim veya Muttalip oğullarından olmamaları şarttır. ...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın