Feraiz

   ON İKİNCİ BÖLÜM

   FERAİZ

   A:GENEL BİLGİLER

Terikenin taksimine başlarken, Önce ölünün teçhiz ve tekfin masrafları karşılanır. Sonra varsa borçları ödenir. Daha sonra malının üçte biri vasiyetleri için harcanır. Bundan sonra geriye kalan mal mirasçılara bölüştürülür. Ben diyorum ki terikeye zekât, can diyeti, rehine veya iflas sebebiyle satın alman bir malın hakkı taallûk eder ve terike bunları karşılayamazsa, bu haklar teçhiz ve tekfin masrafından önce ödenir. ALLAH daha iyi bilir.

Kişi dört sebeple mirasçı olmayı hak eder:

1- Akrabalık.

2- Nikah.

3- Vela: Efendi azad ettiği kölesine mirasçı olur. Fakat köle efendisine mirasçı olamaz.

4- İslam: İlk üç sebeple mirasçısı olmayanın terikesi devlet hazinesine intikal eder.

Mirasçı olan erkekler on sınıftır:

1- Ölenin oğlu.

2- Oğlun oğlu (torun). Her ne kadar aşağıya doğru inse de.

3- Baba.

4- Dede (baba cihetinden). Her ne kadar yukarıya doğru çıksa da.

5- Erkek kardeş: Öz veya baba bir veya ana bir erkek kardeş.

6- Erkek kardeşin oğlu: Ana bir kardeşin oğlu mirasçı olmaz.

7- Amca: Ana bir olan amca varis olmaz.

8- Amca oğlu.

9- Koca.

10- Köleyi azad eden efendi.

Mirasçı olan kadınlar ise yedi sınıftır. Tek sayılmaları halinde on sınıf olurlar.

1-Ölenin kızı.

2- Oğlun kızı. Her ne kadar aşağıya doğru inse de.

3- Anne.

4- Nine. İster anne cihetinde, ister baba cihetinde olsun hüküm aynıdır.

5- Kız kardeş: Öz veya baba bir veya anne bir kız kardeş.

6- Karı (zevce).

7- Mu'tika: Köleyi azad eden kadın.

Mirasçı olan tüm erkekler beraber bulunurlarsa sadece baba, oğul ve koca mirasçı olur. Mirasçı olan tüm kadınlar beraber bulunurlarsa sadece kız, oğlun kızı, öz kız kardeş ve karı mirasçı olur. Her iki sınıftan bir arada bulunmaları mümkün olan mirasçılar ise şunlardır: Baba, anne, oğul, kız, karı veya koca.

Ölenin hiçbir mirasçısı yoksa mezhebin asıl görüşüne göre, zev'il-erham olanlar mirasçı olmazlar ve mal hissesi belli olanlara geri çevrilmez. Belki terike devlet hazinesine intikal eder. Mezhebin son asır alimleri, devlet hazinesi düzenli değilse (dinî ölçülere uygun değilse), hisselerden arta kalan mal karı veya koca dışında kalan hisse sahiplerine hisseleri nispetinde verilir diye fetva vermişlerdir. Hisse sahiplerinden kimse yoksa, terike zev'il-erham denilen uzak akrabalara verilir. Zev'il-erham, yukarıda zikredilen erkek ve kadın akrabaların dışında kalan akrabalardır. Bunlar da on sınıftır:

1- Dede (anne cihetinde).

2- Mirastan sakıt olan dedeler ve nineler.

3- Kızların çocukları.

4- Kardeşlerin kızları.

5- Kız kardeşlerin kızları.

6- Anne bir kardeşin çocukları.

7-[/b] Anne bir amca.

8- Amcanın kız çocukları.

9- Halalar ve teyzeler.

10- Dayılar.

Bu on sınıfa bağlanan kişiler de zev'il-erham sayılırlar.

1. Kur'an-ı Kerim'de Açıklanan Hisseler

ALLAH (celle celâluhû)'m kitabı Kur'an-ı Kerimde açıklanan hisseler altıdır:

1- Nısıf (yarım 1/2): Beş kişinin hissesidir:

a- Koca: Kadın ölür de erkek veya kız çocuğu veya erkek çocuğunun çocuğu yoksa kocası terikenin yarısını hak eder. '

b~ Kız.

c- Oğlun kızı.

d- Öz kız kardeş.

e- Baba bir kız kardeş.

2- Rub' (dörtte bir 1/4) Hak edenler iki kişidir:

a- Koca. Bir kadın ölür de geride çocuğu veya erkek çocuklarının çocuğu kalırsa kocası malın dörtte birini hak eder.

b- Karı: Bir erkek ölür de geride bunlardan biri (çocukları) yoksa hanımı (veya hanımları) malın dörtte birini hak ederler.

3- Sümün (sekizde bir 1/8): Ölen kocanın erkek çocuğu veya çocuğunun çocuğu olursa hanımları malın sekizde birini hak ederler.

4- Sülüsan (üçte iki 2/3): Terikenin üçte ikisini hak eden mirasçılar şunlardır:

a- İki veya daha fazla kızlar.

b- Oğlunun iki veya daha fazla kızları.

o Ana-baba bir veya baba bir, iki veya daha fazla kız kardeşler.

5- Sülüs (üçte bir 1/3): Hak edenler şunlardır:

a- Anne: Ölenin çocuğu, oğlunun çocuğu veya iki kız veya erkek kardeşi yoksa anne bu hisseyi hak eder.

b- İki ve daha fazla veled'ül-ümm (ana bir erkek veya kız kardeş) olursa malın üçte birini alırlar. Ölenin erkek kardeşleri varsa dede (bazen) terikenin üçte birini alır.

6- Südüs (altıda bir 1/6): Bu hisseyi hak edenler yedi kişidir:

a-b- Baba ve dede: Ölenin oğlu veya oğlunun oğlu varsa terikenin altıda birini alırlar.

c- Anne: Ölenin çocuğu veya çocuğunun çocukları veya iki kız veya erkek kardeşi varsa terikenin altıda birini alır.

d- Nine: Anne veya baba cihetiyle olan nine, ölenin annesi yoksa nine altıda bir alır.

e- Öz kız ile birlikte olan oğlun kızı.

f- Öz bir kız kardeşle birlikte olan baba bir kız kardeş veya kız kardeşler.

g- Ümmü veledin, erkek veya kız çocuğu bir tane olursa.

2. Hacb (Kısmen Veya Tamamen Mirastan Men Etmek)

Baba, oğul ve kocayı hiç kimse mirastan hacb (men) edemez. Oğlun oğlunu ancak ölenin oğlu veya ölüye ondan yakın olan oğlun oğlu mirastan men eder. Dedeyi, kendisi ile ölü arasına giren baba veya ondan ölüye daha yakın olan dede mirastan men eder. Öz kardeş baba, oğul ve oğlun oğlu ile mirastan men olur. Baba bir kardeşi baba, dede; oğlun oğlunu; oğul ve öz kardeş, men eder. Anne bir kardeşi; baba, dede, oğul ve oğlun oğlu men eder. Öz kardeşin oğlu şu altı kişi ile men olur:

1- Baba.

2- Dede.

3- Oğul.

4- Oğlun oğlu.

5- Öz olan bir kardeş.

6- Baba bir kardeş.

Baba bir kardeşin oğlu, bu altı kişi ile birlikte öz kardeşin oğlu ile mirastan men olur. Öz amca, yukarıda zikredilen yedi kişi ile birlikte baba bir kardeşin oğlu ile mirastan men olur. Baba bir amca ise, yukarıda zikredilen sekiz kişi ile birlikte öz amca ile mirastan men olur. Öz amcanın oğlu, yukarıda zikredilen dokuz kişi ile birlikte baba bir amca ile mirastan men olur. Baba bir amcanın oğlu, yukarıda belirtilen on kişi ile öz amcanın oğlu ile mirastan men olur.

Kölenin efendisini, nesep yönünden köleye asabe yolu ile mirasçı olanlar mirastan men eder. Ölenin kızı, annesi ve karısı mirastan men olunmazlar. Oğlun kızı, Ölenin oğlu ile düşer. Kendisi ile birlikte onu asabe kılacak birisi olmazsa, Ölenin iki kızı onu mirastan men eder. Anne tarafından olan nineyi mirastan ölünün annesi men eder. Baba tarafından olan nineyi ise Ölünün babası veya annesi men eder.

Ölünün her yönden yakın olan nineleri, uzak olanlarını mirastan men ederler. Anne tarafından olan yakın nineler, baba tarafından olan uzak nineleri mirastan men ederler. Örneğin; annenin annesi, babasının annesinin annesini mirastan men eder.

Baba tarafından yakın olan nineler, zahir kavle göre anne tarafından olan uzak nineleri mirastan men etmezler. Öz kız kardeşin hacb konusundaki hükmü, erkek kardeşin hükmü gibidir. Beraberlerinde erkek olmayan baba bir kız kardeşleri, öz olan iki kız kardeş mirastan men eder. Köleyi azad eden kadının hükmü köleyi azad eden efendinin hükmü gibidir. Malın tümünü alan hisse sahipleri, terikeden bir şey kalmaması sebebi ile asabelerin tümünü mirastan men ederler.

3. Bir Veya Birden Fazla Çocuğun Durumu

Ölenin oğlu tek başına olursa terekenin tümünü alır. Keza birden fazla olan erkek çocuklar da terekenin tümünü alırlar. Kız çocuğu tek başına mirasçı olursa malın yarısını alır. Kızlar iki veya daha fazla iseler malın üçte ikisini alırlar. Birkaç kız çocuğu ile birkaç erkek çocuk bir arada olsalar mal onlarındır. Erkeğin hissesi iki kızın hissesi kadardır.

Oğlun çocukları, tek başına olduklarında ölenin öz çocuğu gibi hisse alırlar. İki ayrı sınıf mirasçı olurlarsa ve öz çocuklar erkek iseler, yeğenlerini mirastan men ederler. Ölenin erkek çocukları olm...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın