Tabiattaki Çoğalma Tesadüfi midir

Mucizevî Nüfus Planlaması...

TABİATTAKİ ÇOĞALMA TESADÜFİ MİDİR?

Sinan BENGİSU

Mu'cize olmayan ne var ki? İçtiğimiz su, ciğerlerimize doldurduğumuz hava, bastığımız toprak, her akşam yıldızlarıyla üstümüze inen gece, güneş, ay... Hepsi de mu'cize değil mi?

İnsan Allah'a inandı mı, dilsiz taş, dağ ve yıldız yoktur, mu'cizesiz varlık yoktur. Acı çekip, çabalayıp kendini kelebeğe çevirmeye çalışan minik, alçak gönüllü bir tırtıl, mu'cizedir. Bir yumurta veya çekirdek, ışık dolu birer mu'cizedir.

Yumurtada canlının hayat programını yazan, çekirdekte dev ağaç fabrikalarının projelerini yerleştiren İlâhî kudret, canlıları yeryüzü denilen eğitim meydanına göndermektedir. Hayat programlarında en ufak bir başıboşluk, gayesizlik görünmediği gibi, canlıların çoğalmaları da tesadüfe terkedilmemiştir. Her çevredeki canlılar birbirleri ile son derece iyi bir ahenk içindedir. Bu ahengin, insan elinin müdahalesi ile bozulması, telâfisi güç zararları netice vermektedir.

Hayvanlardaki nüfus plânlaması ile ilgili tespitleri dikkatli bir analizle ele alırsak, plânlayan ilâhî hikmetin nokta nokta yeryüzünü nasıl kuşattığını daha iyi anlayabiliriz. Ve yine anlayabiliriz ki, bu muhteşem plânlamayı yapan, bütün canlıları mu'cizevî özellikleriyle yaratan; güneşi, havayı, ışığı, rüzgârı, hayat sahiplerinin imdadına gönderen; bitkileri hayvanların, hayvanları insanların imdadına koşturan, beden azalarını birbirlerinin yardımına, gıda zerrelerini beden hücrelerinin hizmetine yollayan Zât-ı Zülcelâl’dir (c.c.)...[169]

Nüfus Artarsa Ne Olur?

Canlı topluluklarında, nüfus yoğunluğu artarsa ne olur? Açlık faktörü başlamadan, nüfus kırıcı biyolojik bir mekanizma harekete geçer. Canlının hormon sistemi değişik çalışmaya başlar. Yumurtlama durur, cinsel organlarında gerileme başlar. Psikolojik davranışlar değişir: Tavşanlarda, tilkilerde, geyiklerde, farelerde olduğu gibi... Bu büyük keşfi 1962'de J. Colhoun fareler üstünde yaptığı deneylerle ortaya koymuştur: Vahşi Norveç farelerine bol gıda ve yer vermiş, hastalanmalarını önlemiş, yalnız nüfus yoğunluk faktörünü sağlamış, 27 ay sonra 20 çift fareden normal üreme temposu ile 5000 fare elde etmesi gerekli iken, ancak 150 fare kalmış, kapalı yerde bakılan fareler belirli bir nüfus yoğunluğuna ulaşınca, evvelce birbirine karşı şaşılacak kadar iyi davrandıkları halde, huyları değişmeye başlamıştır. Erkekler dişileri hırpalamaya başlamakta, dişiler yuva yapmamakta veya üstünkörü yarım bırakmakta, rastgele bir yerde doğurmakta, yavruları terk etmekte, sahipsiz yavrular diğerleri tarafından parçalanıp yenmektedir. Yavrularda ölüm % 90'a, anne ölümleri % 50'ye yükselmiştir. Durmadan boğuşma halindeki erkeklerin daha pek genç çağda bitkinleştikleri ve öldürüldükleri görülmüştür. Halbuki hepsine yetecek kadar bol gıda verilmiştir.[170]

Sadece Yemliğin Dolu Olması Kâfi mi?

Otto Koenning de buna benzer bir deneme yapmıştır. Beyaz balıkçıllar Wilhenminenberg'teki Enstitü'de kapalı bir yere almış ve bol gıda vermiştir. Beyaz balıkçılların sosyal ve aile hayatları alt üst olmuş, çiftleşme çok aşırı bir ölçüye varmış, fakat yavrular azalmıştır. Kavgalar birbirini kovalamış, kar gibi beyaz balıkçıllardan kısa bir süre sonra geriye üstleri başları kirli, kanlı, kendi yumurta ve yavrularını bile çiğneyen birer zavallı hayvanlar kalmıştır. Yaşayabilen yavrular, yavruluktan kurtulamamış, büyüdükleri ve yemlik yem dolu olduğu halde annelerinin peşinden koşmaya devam etmişlerdir. Ne annelik, ne de babalık yapabilmişlerdir.[171]

Açlık Tehlikesine Karşı Tedbir

Aynı olaylar, hiç değişmeden tabiî çevrede de görülmektedir. Meselâ foklar, çoğalma mevsiminde bir adada üst üste yığınlar halinde toplanır, normal davranışlarını kaybederler. Kuzey denizinde İngiltere açıklarında Farne adası vardır. Çoğalma mevsiminde 4000 kadar fok bu adada toplanır. Ada kayalıklarının üstü âdeta bir et pazarına döner. Doğan yavruların çoğu bu kaynaşan hayvanların arasında ezilir veya açlıktan ölürler. Üremek için fokların yakındaki diğer adalara gitmeyip, yalnız bu adada toplanmaları ilgi çekicidir.

Âdeta bu adada nüfus yoğunluklarını ölçmektedirler. Böylece foklardaki nüfus patlaması önlenmektedir. Foklardaki bu program çok uzak bir zamanda ortaya çıkabilecek bir açlık tehlikesine karşı tedbir almalarını emretmektedir sanki.[172]

Belirlenmiş Usuller

Bir başka misâl verelim: Kanada'da Suparior gölünde bir Royale adası vardır. Adada 600 baş Moose denen çok iri cüsseli bir geyik (ortalama 800 kilo) türü yaşar. 24 sene kadar evvel göl donunca Ontario'dan 19 ilâ 21 hayvandan ibaret bir kurt sürüsü adaya geçmiştir. Dave Mech, Philip C. Shelton, 10 sene süren bir araştırma ile geyiklerle kurtların ilişkilerini izlemişlerdir. Ada ormanlarını bir felâket halinde tahrip eden geyik sürüsünün sayısı kurtlar geldikten sonra hızla azalmış ve bugünkü 600 baş hayvan civarında duralamıştır. Kurtlar bilindiği gibi sosyal organizasyonu kuvvetli ve zeki hayvanlardır. Belirli usûllerle idare edilirler. Adada iki ayrı sürü halinde dolaşırlar. Büyük sürü 15 ilâ 17 fertten meydana gelmiştir. Cinsel hayatları yakından takip edilmiştir. Çiftleşme olmaktadır: Fakat 10 senedir, sürüye bir tek yavru eklenmemiş bulunmaktadır. Sürünün sayısı 21-22'nin üstüne çıkmamıştır. Her kurtun hayat sahası bir milkaredir. Geyiklerin sayıları ise 600'de karar kılmıştır.

Sürünün yıllık yavru sayısı 225 kadardır. Kurtlar yalnız yaşlıları, hastaları, sakatları ve küçük yavruları avlamaktadırlar. Ve her iki üç günde bir, tek hayvan avlayarak denge bozmamaya titizlikle dikkat etmektedirler.[173]

Neslin Devamı Duygusu, Şefkatten de Üstün

Arslanların belirli gruplar halinde sosyal hayatları malûmdur. Annelik, yavruları korumak, bakma hisleri örnek denecek mükemmelliyettedir. Fakat çevrede beslenme imkânları kötüleşmeye başlayınca beslenme hakkı yalnız hayatiyetini sürdürecek güçte olanlarındır. Öz anası dahi yavrusunu bir pençe darbesi ile uzadara fırlatır. Bir deri, bir kemik halinde sürüyü takip eden ve nihayet ölünceye kadar yalvardığı halde pay alamayan çocuklarına asla kulak asmaz ve çoğalma fonksiyonunu koruyabilecek şekilde dişiler ayakta kalır.[174]

Çoğalmayı Kısıtlamanın Bir Başka Yolu

Canlılarda çoğalmayı kısıtlamanın bir başka yolu daha vardır: Koku!... Farelerin nüfus yoğunluğu bir dereceye ulaşınca erkeklerin pisliklerinden bir koku çıkmaya başlar. Ve bu koku dişileri kısırlaştırır. Gebe bir fare kafesine bir yabancı erkek sokulsa değişik koku nedeniyle Fötüs'ün rahim içindeki gelişmesi durmakta veya düşükle sonuçlanmaktadır.

Un böceklerinde de böyle bir mekanizma işlemektedir. Unun gramında larva sayısı ikiye çıkınca çoğalma durur. Kurbağa tetartlarının kaynaştığı bir su birikintisine bir tetart salıverilse küçüklerin hemen yemekten kesildikleri ve kısa sürede öldükleri görülür. 120 litre suda bir büyük tetart altı küçük tetartın açlıktan ölmesine yeter. Hattâ büyük bir tetartın bulunduğu su küçüklerin akvaryumuna dökülse yine aynı sonuç alınır. Bu şimik maddenin bir su birikintisindeki kurbağa sayısını ayarladığı anlaşılmıştır. Aynı gözlemler balıklarda da yapılmıştır.[175]

Tehlike Başlayınca...

Fillerde ayarlama bambaşkadır. Sosyal hayatları çok güçlü ve zeki olan filler, bir bölgede tehlike başlarsa uygun alanlara göç ederler. Doğu Afrika'daki Serengeti parkında 30 sene evvel hiç fil yoktu. 1958'de Grzimek, 60 fil saymış, sayıları 1964'de 800'e, 1967'de 2000'e çıkmıştır. Uganda'daki Kurkizon şelâlesindeki Millî Park'ta 10.000 fil birikmiştir. Fil sürüleri millî parklara sığmamaya başlayınca, herşey alt üst olmuştur. Fakat pek kısa süre sonra hayvanların nüfus sayılarını ayarlamaya başladıkları görülmüştür. Nüfus çokluğu fillerde dejeneresans yapmamıştır. Aksine normal ve sağlam dişilerin hayatlarını sürdürürken, dişilerinin doğumlarının aralarını uzatmaya başladıkları, doğum çifteşme arasındaki normal iki ay üç günlük sürenin 6 ile 10 aya çıktığı görülmüştür.[176]

Adaptasyon Mekanizması

Tüm hayvanlarda nüfus plânlaması sağlam bir usulle idare edilirken, fireni boşalmış bir çoğalmaya, Lemming'lerde, çekirgelerde rastlanmaktadır. Fakat evvelâ bir felâket gibi Avustralya'yı istilâ eden tavşanların bile nihayet bir adaptasyon mekanizması kurdukları görülmektedir... 1959'da Thomas Austin adaya 24 tane tavşan salmıştır. (O vakitki gemicilerin uzun deniz yolculukları için beraberinde canlı hayvanları da taşıdıkları bilinmektedir.) 6. senede tavşanlar 22 milyona çıkmış ve sonunda bir felâket halinde kıtanın bitki faunasını alt üst etmiştir. Avlamalar, zehirlemeler, virüsle hastalık vermeler bu felâketle savaşmaya yetmemiştir. Fakat zamanla tavşanların kendi nüfuslarını ayarladıkları görülmüştür. Kurak mevsimlerde erkekler dişilere yaklaşmamakta, yaklaşmaya kalksa gebe hayvanlarda düşük olmaktadır. Ancak bol yağmurlu yıllarda, üreme temposu artmaktadır.

Biz Lemming ve çekirgelere dönelim, İskandinavya yarımadası civarında yaşayan kemirci hayvanlardan bir nevi sıçan türü olan Lemming'lerin 1967 baharında milyonlarcası âdeta yerden fışkırırcasına ortalığı kaplamış ve sanki kollektif bir deliliğe tutulmuşçasma uzunluğu kilometreleri geçen kolonlar halinde Alaska'nın Tunduralarını, dağları, ırmakları, gölleri geçerek, bir tek istikamet...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın