|
Konu Başlığı: Ünite 10 Gönderen: Safiye Gül üzerinde 19 Aralık 2012, 18:37:13 ÜNİTE 10 S1 ) Klasik mantığın esas unsurunu ne teşkil eder ? C-) KIYAS S2)Kıyası türlerine göre beş san’at (es-sınatü’l hams) şeklinde ilk adlandıran kimdir? C-) FARABİ S3) Beş san’at (es-sınatü’l hams) ın bölümleri nedir ? c-)burhan ,cedel,hitabet,,şiir ,safsata S4) İslam mantıkçılarına göre zihnimiz TASDİK yaparken yakınlaştırma veya uzaklaştırmada zihin kaç türlü durumda bulunabilir ? C-) Dört türlü durumda bulunabilir,yani dört türlü tasdik olabilir. Bunlar da :yakin (kesin bilgi) , taklit ,cehl-i mürekkep ve zan (sanı) S5) Burhan kelimesi Kur’an-ı Kerim’de hangi anlamda kullanılır ? c-)Hak ile batılı birbirinden ayıran kesin delil anlamında kullanılır. S6)Burhan nasıl bir kıyas türüdür ? C-)Doğruluğu devamlı olan ,değişikliğe uğraması imkansız bulunan ve kesin bilgi içeren bir delildir. Burhanı incelemek mantıkta önemli bir yer tutar. Aristoteles ,Organon ‘un gayesini ‘’ispat (burhan) ı incelemek, tarif etmek,prensiplerini belirlemek ve bu prensipleri çeşitli ilimlere uygulamak’’ olarak açıklamıştır. Burhanın prensipleri bilinmeden ispat yolu (burhan) ile bilmek mümkün değildir. S7) Burhanda delilin illetini tespit etmek ne demektir ? c-) Delilin illetini tespit etmek öncüllerdeki orta terimi bulmak demektir. Bir burhanda orta terim (O.T) şu dört soru ile ortaya çıkartılır. ‘’var mı ‘’ ‘’nedir’’ ‘’hangisi’’ ve ‘’niçin’’ Burhanda illet (yani O.T) birliği sağlam ve doğru bir şekilde kurulursa çıkan sonuçta zorunlu olur. S8) Burhanın tanımında geçen yakiniyat kelimesinin anlamı nedir ? C-) Asla şekke,şüpheye ve tereddüde mahal bırakmayacak derecede açık,doğruluğu kesin olarak bilinen ve gerçeğe uygun olan önermelerdir. S9) Yakiniyat kaça ayrılır ? c-) Nazariye ve Bedihiye diye ikiye ayrılır. Nazariyeden olan önermelerin akılca ,kesinlikle kabul edilebilmeleri için bir kanıta ihtiyaçları vardır. Örneğin ‘’Alem sonradan olmadır’’ önermesi yakiniyattandır. Çünkü akıl bunu bir kanıt vasıtasıyla kabul eder. Biz bu hükme şöyle varırız. Alem değişkendir,Her değişken sonradan olmadır,O halde alem sonradan olmadır. S10 )Bedihi önermeler yani aklın hiçbir kanıta başvurmadan, apaçık olarak kabul ettiği önermeler kaça ayrılır ? C-) Altıya ayrılır 1-Evveliyat 2-fıtriyat 3-Müşehedat ,4-Mücerrebat , 5-Hadsiyat 6-Mütevatirat S11) Burhanın türleri nelerdir ? Burhan-ı limmi : Bir şeyi illetleriyle ispat eden kıyastır. Sulu şaka yapanlar sinir bozucudur, Şu adam da sulu şaka yapmaktadır, Şu adam da sinir bozucudur. Burhan-ı inni : Yukarıdakinin aksine ,bir şeyi eserleriyle ispat eden kıyastır. Bir yerden çıkan dumanı görerek orada ateşin bulunduğunu düşünmek,bir inanın yüzünün solmuşluğuna bakarak onun hasta olduğuna hükmetmek buna örnektir. Mantıkta burhan-ı limminin, burhan-ı inniden daha değerli olduğunu belirtmek isteriz. Burhan-ı Müstakim (vasıtasız): Bir fikrin doğrudan ispatlandığı akıl yürütmedir. Burhan-ı ğayri müstakim (vasıtalı-dolaylı) :Bir fikrin doğruluğunun , doğrudan değil de , zıddının yanlışlığının ortaya konarak ispatlandığı akıl yürütmedir ki buna hulfi burhan veya burhan-ı nakiz de denir. Burhan-ı nazari :Aklın , zaruri ve bedihi önermelerden düşünüp taşınarak çıkarmış olduğu bilgileri içeren delillerdir. Burhan-ı tecrübi : Deneysel gerçeklere dayanılarak elde edilen delillerdir. Burhan-ı mahlut: Hem akli prensiplere hem de deneysel gerçeklere dayanılarak sunulan delillerdir. Burhan-ı riyazi :Daha ziyade matematiksel gerçeklere dayalı burhandır. S 12) Bir mantık terimi olarak CEDEL’in tanımını yapınız ? c-)Cedel, bir görüşü savunma veya çürütme ile ilgili delil getirme tekniklerini konu edinen bir ilimdir,san’attır. S13) Cedel san’at sistemli bir şekilde ilk olarak kim tarafından incelenmiştr? c-) Aristo’nun Organon’unun Topikler adlı kitabında incelenmiştr. Sözkonusu kitabın cedel konusuyla doğrudan doğruya ilgili olan bölümleri ilk ve son bölümleridir. S14) Aristo’ya göre cedel nedir ? c-) İlim (burhan) seviyesine çıkamayan , yani bilgi değeri açısından ihtimal ifade eden ,muhataba belli bir düşünceyi kabul ettirme yol ve yöntemlerinin konulduğu bir san’attır. S15)Farabi’ye göre cedel’in gayesi nedir ? c-) İnsana bir şeyi derinliğine araştırma,soruşturma gücünü kazandırma,onun zihnini felsefenin temel prensiplerine ve temel hedeflerine hazırlama ,insanı felsefe san’atına yönlendirme,hazırlama ve ona hizmet etme olduğunu bildirir. S16) İbn Sina ‘ya göre cedel ‘in gayesi nedir ? c-) Tartışmada karşı tarafı ikna etme ve delillerle onu susturma olarak kaydeder. Daha sonraki İslam mantıkçıları ise cedelin gayesini ‘‘burhanı idrakten aciz olanı ikna etme ve susturma ‘’ şeklinde ifade etmişlerdir. S17) Cedel ile münazara arasındaki farkı belirtiniz ? c-) İkisi de ikna san’atı gibi gözüken cedel ile münazara arasında fark vardır. Münazara hakikati ortaya koymayı,cedel ise karşı tarafı susturmayı amaç edinir. Gerçeğin ortaya çıkması gayesiyle tartışmakta olan taraflar ,birbirini kötülemeye ,mat etmeye başladıklarında münazara cedele dönüşür,Cdelde mutlaka yenek ve üstün gelmek için uyanık davranılır,şekil mantığına sıkı sıkıya bağlı kalınır. S18)Cedelin öncülleri nelerdir ? c-) Cedel Meşhurat ve Musellemat türü önermelerden kurulan bir delildir. Meşhurat : Herkesin veya çoğunluğun yahut belirli bir topluluğun uzlaştığı görüşleri ifade eden önermelerdir. Musellemat : Tartışmada taraflardan her birinin diğerine galip gelmek için ,ister doğru ister yanlış olsun,kendisine dayandığı önermelerdir. S19) Cedel san’atının mahiyeti ve işleyişi nedir? c-)cedel san’atı ,kabul edilen bir şeye veya verilen cevaba zıt bir şey yapmamaya gayret göstermektir.Yani konuşurken veya bir tezi savunurken çelişiğe düşmemeye ve yenilmemeye çalışma san’atıdır.bu san’at soru soran ( sail) ve cevap veren (mucib) arasında icra edilir.Soru soranın asıl görevi ,ileri sürülen iddiayı bozmaktır.cevap verenin görevi ise , iddiasını korumaktır. S20) Klasik mantıkta ve adab-ı münazara kitaplarında kabul edilen ve Kur’an-ı Kerim de geçen tartışma metodları nelerdir ? c-) 1-Engelleme 2-Delili bozma 3-İddiaya karşı oyma S21)Kur’an-ı Kerim’in kullandığı tartışma da ikna edici ispat metotları nelerdir ? c-) 1-Deney ve gözlem 2- Kıyas 3-Karşılaştırma S22) Kur’an-ı Kerim’in kullandığı etkili ve susturucu iptal (delil çürütme) metotları nelerdir ? c-) 1-iddiaya delil isteme 2-İddianın gereğini isteme 3-iddianın realite ile çeliştiğini gösterme 4-İddianın gereğinin realite ile çeliştiğini gösterme 5-İhtimalleri tartışma 6-Muarızı şüpheye düşürme 7-İddia edilmeyen isnadı reddetme 8-Öne sürülen iddiayı yalanlama 9-Soru-cevap yoluyla reddetme 10-Diyalog 11-Kesin ifade kullanma 12-Lanetleşme (mübahale)ye çağırma 13-Darb- mesel getirme 14-Muarızı karşı tarafa almadan reddetme 15-Muarızı kıssalarla karşı karşıya getirme S23) Kur’an-ı Kerim tartışmayı bir takım şartlara bağlamıştır,bunlar nelerdir ? c-) 1- Tartışmada kesin bilgiye ve delile dayanmak 2-Peşin bir hükümden sıyrılıp getirilen delilleri kabul etmek 3-Tartışmayı uygun zeminde yapmak 4-Delil getirdikten sonra tartışmayı kesmek 5-Muhataba nazik davranmak 6-Manevi şartlara uymak Konu Başlığı: Ynt: Mantıkta yanlış kavramı SUNUM Gönderen: Safiye Gül üzerinde 28 Eylül 2013, 14:26:16 link yenilendi
|