Selefilik Itikadi Bir Mezhep midir

Selefilik Itikadi Bir Mezhep midir_?

Nazariyede doğru kabul edilebilir gibi görünen, fakat pratikte yanlış neticelere sebeb olan hükümlere “Paradoks” denilir. Bu hal, insan aklının kendi kendine kurduğu bir tuzaktır. Muhakkak ki her mü’min; Resûl-i Ekrem (sav) ve Ashabının takip ettiği yolu (yani Asr-ı Saadeti) esas kabul eder. Ehl-i Sünnet ve’l cemaate mensup olabilmenin ilk şartı budur. Son yıllarda “Selefilik” adı altında; herhangi bir usule bağlanmayı ve müctehid imamlara tabi olmayı hakir gören bir akım teşekkül etmiştir. Daha ziyade sloganlarla ve suçlayıcı mantıkla yürüyen bu akımın, selefi salihin ile bir alakası yoktur. Bazen hak bir söz ile batıl murad edilebilir. Nitekim hariciler; “Hakem Hadisesini” bahane ederek ve “Hüküm ancak Allahû Teâla (cc)’ya aittir” diyerek, Hz. Ali (ra)’yi küfre düşmekle suçlamışlardır. Bunu duyan Hz. Ali (ra): “- Hak bir söz!.. Ancak bununla batıl murad edilmekte” demiş ve üzüntüsünü beyan etmiştir.

İslâm teşri tarihinde; “Selefilik” diye bir mezhep ve usûl mevcut değildir. Selef-i Sali-hin’e muhabbet noktasında her mü’min samimidir. Bazı kimselerin “-Biz selefiyiz” diyerek, diğer mü’minleri “Selef-i Salihin’e muhalefetle” suçlamaları iftiradan ibarettir.

Son yıllarda yayınlanan bazı eserlerde; itikadi mezhepler tasnif edilirken “Selefilik, Eş’arilik ve Maturidilik” seklinde ifade edilmektedir. İmam-ı Eş’ari’nin ve İmam-ı Maturidi’nin “Selef-i Salihin’e” bağlı olmadığını ima eden bu tasnif, son yüzyılda ortaya çıkmıştır. Aşağıda giriş bölümünün tercümesini bulacağınız S. Ramazan El Buti’nin “Es Selefiyye” isimli eseri, bu konudaki güzel bir araştırmadır.

SELEF KELİMESİ[1]

Selef kelimesi lügat manası itibariyle, nisbi bir mana taşımaktadır. Birbirini takibeden zaman dilimlerinden her birisi, kendisinden sonra gelen zamanlara göre selef (geçmiş)tir. Daha önceki zaman dilimleri itibariyle ise halef (gelecek)tir.

Ancak bu kelime, zamanla bundan çok farklı ıstılahi bir mana kazanmış ve hep bu yeni manasıyla kullanılır olmuştur. “İslâm ümmetinin ilk üç asırlık dönemi” diye tarif edilebilecek olan bu yeni mana, ifadesini İslâm tarihinin en şerefli ve en çok itibara layık nesillerinden bahseden şu hadis-i şerifte bulmaktadır:

Buhari ve Müslim, Abdullah b. Mesud (ra)’dan Rasülûllah (sav)’ın şöyle buyurduğunu rivayet etmişlerdir: “İnsanların en hayırlısı benim asrım (daki Ashabım)dır. Sonra, onlara yakın olanlar (Tabiin)dir. Sonra da onlara yakın olanlar (Etba-ı Tabiin)dir. Sonra bir takım kavimler gelir ki, onlardan birinin şehadeti (ihtirasla) yemininin, yemini de şehadetinin önüne geçer.”[2]

Fakat Rasülûllah (sav)’ın genel olarak derecelendirdiği bu hayırlı nesillerden maksat acaba, bu sıfatı taşımayan kimseler de bulunmakla birlikte, o dönemde yaşayan müslümanların geneli mi, yoksa bir tek istisna bile olmadan Ümmetin bütün fertleri midir?

Bu mevzuda cumhur ulemanın görüşü şudur: Hz. Peygamber (sav)’in selef için tesbit ettiği, insanların en hayırlıları olma özelliği, İslâm’a bağlılık ve yaşantı noktasındaki farklılıklarına rağmen, bütün fertler için geçerlidir. İbn Abdil Berr (h. 363-463) ise, bu özelliğin müslümanların geneline (îlk üç asırda) ait olduğunu, daha sonraki nesiller içerisinde selef asrı müslümanların pek çoğundan daha faziletli insanlar bulunabileceğini ifade etmiştir.[3]

Şüphesiz o insanlara bu şerefi kazandıran, daha sonraki nesilleri nübüvvet kaynağına ve risalet öğretilerine ulaştıran zincirin ilk halkalarını temsil ediyor olmalarıdır.

Birinci halka: İslâm’ın temel prensip ve inanç esaslarını bizzat Allah Rasülû (sav)’nden alan, dinin ahkâm ve adabını her türlü şüphe ve bid’at tehlikesinden uzak olarak zihinlere ve dillerine nakşetmiş olan ve kendilerine sahabe denilen öncü grubtur.

İkinci halka: Tabiin neslini temsil eder. Ashabın, Rasüllûllah (sav)’i bizzat görüp onun nasihatlarına muhatap olmak suretiyle elde ettiği aydınlık yolu takip etmeleri yönüyle, tabiin müslümanlarını da nübüvvet nuru ışıtmakta idi.

Üçüncü halka ise: Fitnelerden arınmış İslâm fıtratının ve fikir duruluğunun yok olmaya yüz tuttuğu bir devrenin müslümanlarını, etba-ı Tabiin’i temsil eder. Artık bu dönemin sonuna doğru bid’atlar hızla ortaya çıkmaya başlar. Üç kutlu asrın aydınlık yolundan ayrılan sapık fırkalar birbirini izler ve her bir fırka, sırat-ı müstakimden ayırdığı sokağın başına geçip insanları oraya çağırır. Ama hiçbirisi şu ilahi düsturu çiğnediğini düşünmemektedir:

“Şüphesiz bu (Kur’an veya İslâm) benim dosdoğru yolumdur. (Sırat-ı Müstakim). (Başka) yollara (sapıklık, bid’at ve şüphelere) uymayın. Zira o (başka) yol sizi Allah’ın yolundan ayırır. İşte (kötülükten) sakınmanız için Allah size bunları emretti.” (Enam 154.)

Günümüze kadar devam edecek olan heva, bid’at ve sapıklık rüzgarları artık esmeye başlamıştır. Nitekim, müslümanlar Enes b. Malik (ra)’a Haccac’ın zulmünden şikayet ettikleri zaman şöyle demişti:

“Sabrediniz! Çünkü bundan sonra üzerinize gelecek zaman, muhakkak bundan daha şerli olacaktır. Ve bu fenalık (siz ölüp de) Rabbinize kavuşuncaya kadar (asırlarca) böyle sürüp gidecektir. Ben bu sözü Peygamberimiz (sav)’den işittim.”[4] Öyleyse daha sonra yaşayan müslümanlar ne yapmalıydı?

SELEFE BAĞLILIK

Fikir ve davranışları itibariyle bir çok üstünlüklere sahib olan altın nesil kendilerine tabi olunması gereken insanlardır. Ama tabi oluş herşeyden önce, bir samimiyet ve sevgi ister. Selefe tabi olmak onların şeri tashih ve ikmal ederek muhafaza etmektir. Sonra üzerinde ittifak edilmiş olan itikad, ibadet ve ahlak prensiplerine bağlı kalarak bu ittifaka değer vermeyen kimselere de itibar eetmemektir. Bu konuda Resulullah (sav) Efendimizin bizlere bir vasiyyeti vardır: “Şüphesiz İsrailoğulları yetmişiki millete ayrılmıştı. Benim Ümmetim de yetmiş üç fırkaya ayrılacaktır.Biri hariç tamamı cehennemdedir.” O müstesna topluluk kimdir Ya Resulullah? sorusuna ise şöyle cevap vermişdi: “Benim ve Ashabımın yolunda olanlar (Ehl-i Sünnet ve’l-Cemaat)dır.”[5]

“Kur’an ve sünnete sımsıkı sarılmak” diye kısaca ifade edilebilecek olan bu talimata hakkıyla uyabilmek, selef-i salihinin metodlarına bağlı kalmadan mümkün olmayacaktır. Burada gaye, zaman itibariyle bizden bir süre önce yaşamış olan bir gurup insanı, bunlar bizim atalarımızdır diye, taklid etmek değildir. Onlar, Allah kelamının manalarına vakıf olma ve nebevi sünneti anlama hususunda ümmetin önde gelenleri oldukları için bu böyledir. Zira, yaratılışları itibariyle Arap dinini en iyi anlama kabiliyetine sahib idiler. Arapça’yı ve İslâm’ı sonradan öğrenmenin sebeb olabileceği birtakım problemleri yoktu. Yine onlar, Rasülûllah (sav)’in hayatıyla içiçe yaşadıkları için, onu en güzel şekilde yorumlayıp daha sonraki nesillere aktarmışlardır. Yaşayış itibariyle Peygamber Efendimiz (sav)’in hayatına en yakın, fıtratları, en temiz, bütün bid’at, yapmacık ve gösterişlerden en uzak, dolayısıyla itimad edilmeye en layık olan yine onlardı.

Öyle anlaşılıyor ki, fikir ayrılıkları ve münakaşalar ortaya çıktığı, özellikle birçok müslümanın Arapça’nın temel mantığını yitirmesiyle dildeki fesahat ve belagat bozulmaya yüz tuttuğu zamanlardan bu örnek neslin eğiliminden geçmek gerekmektedir.

“Selefe bağlılık” manasına gelecek olan bu tedrisat, bazı cüzi meselelere saplanıp kalmak ya da onların cümlelerine, ifadelerine harfiyyen ve körükörüne sarılmakla olmayacaktır. Zaten onları kendi seleflerine karşı tavırlarında da böyle bir uygulamaya rastlamak kabil değildir. Yapılması gereken, nassların (ayet ve hadislerin) tefsir ve te’vili için koydukları prensipler ile ictihad usûllerinde onlara müracaat etmektir.

Üzerinde durulması gereken önemli bir husus da şudur. Bu kaide ve prensiplere bağlı kalmak, daha sonra yaşayacak müslümanların bütünü için geçerlidir. Yoksa sadece herhangi bir devirde yaşamış veya belli özellikleri taşıyan bir grup bundan sorumludur, demek son derece anlamsızdır. Zamanları ve mekanları ne kadar farklı olursa olsun, bütün müslümanlar bu ortak paydada birleşmek zorundadırlar.

Bu mevzuda altın nesle yakın olanların bir üstünlüğünden bahsedebilir ki biz de bu yönüyle onları örnek almak durumundayız. Altın neslin takipçileri, devraldıkları ilim ve kültür mirasının ne kadar önemli olduğunun farkına varmış ve altın neslin koymuş olduğu kaide ve usulleri daha sonra geleneklerin de hizmetine sunmak için tedvin etmişlerdir. Bu meziyetleri de daha sonra kazanacakları başarıların ana sebebi olmuştur.

SELEFİLİK

Selef kelimesinden, daha sonraları, İslâm düşünce ve teşri tarihinde hiç rastlanmamış olan yeni bir ıstılah türetilmiştir: Selefiyye (selefilik). Yapılan hata buradadır. Adeta bu kelimeyi, müslümanlardan belli bir grubun özel ismi yapıyoruz ve onlar da bu isimden hareketle kendilerine has bir düşünce yapısı ve buna bağlı olarak bir takım ayırdedici özellikler kazanıveriyorlar. Böylece de, sürekli münakaşa ederek müslümanları üzen ve çoklukları ile -sanki- iftihar eden müslüman fırkalardan birisi oluyorlar. Öyle bir fırka ki, fikir ve arzuları, kendilerine has karakter ve ölçüleriyle diğer müslümanlardan farklı bir yapı arzediyor..

İşaret ettiğ...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın