> Forum > ๑۩۞۩๑ Kitap Dünyası - İlim Dünyası Kütüphanesi ๑۩۞۩๑ > Tasavvuf Eserleri > Kutul Kulub > Kur'an'da Mufassal ve Muvassal İfadeler
Sayfa: [1] 2   Aşağı git
  Yazdır  
Gönderen Konu: Kur'an'da Mufassal ve Muvassal İfadeler  (Okunma Sayısı 3615 defa)
25 Aralık 2009, 19:14:57
ღAşkullahღ
Muhabbetullah
Admin
*
Çevrimdışı Çevrimdışı

Cinsiyet: Bay
Mesaj Sayısı: 25.839


Site
« : 25 Aralık 2009, 19:14:57 »



Kur´an´da Mufassal Ve Muvassal İfadeler, Bunlarla Amel Edenlerin Övülmesi, Bunlardan Gafil Olanların Yerilmesi Ve Kur´an-ı Kerim´deki Garib Kelimelerin Tefsiriyle Alâkalıdır

Bu fasılda Kur´an-ı Kerim´deki mufassal ve muvassal kelimeleri, bunu bilenlerin övülüp gafil olanların yerilmesini, Kur´an´daki bir takım Garib ve Müşkil kelimelerin tefsirini ve hülasa etmek sure­tiyle manaya delalet eden usul yani prensipleri anlatacağız.

Kelam-ı İlahi´nin zahiri, iki şekil üzeredir: İlki, Mücmel-i Muh­tasar, yani kısa tutulmuş mücmel (=özlü kelime) ikincisi ise, Mûsıl-i Mükerrer, yani birleştirici ve tekrarlı kelimelerdir. Kelam-ı İla­hi´nin kısaltılması ve icmali, belagat ve icaz gereği olarak gerçek­leşmiştir.

Allah Teala buyurdu ki: "Muhakkak ki bu (Kur´an)´da ibadet eden bir kavim için belağ (duyuru) vardır". (Enbiya/106)

Tekrar edilmesi ve açıklanması ise, kullara anlatmak ve ısrarla hatırlatmak maksadıyla yapılmıştır. Yine Allah Teala şöyle buyur­maktadır: "Andolsun ki Biz onlar için vahyi ardarda ulaştırdık. Umulur ki onlar, iyi düşünürler". (Kasas/51)

Allah Teala, mübhem (=kapalı) mücmel ve mufassal (=açıklan-mış) tevhid hakkında şöyle buyurmaktadır: "Elif Lam Ra" (Hud/1) Bu ayetin tefsirinde mezkur harflerin Allah Teala´nın üç ismine de­lalet ettiği söylenmiştir: Allah; el-Latîf; er-Rahîm.

Başka bir görüşte ise, bu harflerin Allah Teala´nın Rahman is­minin harfleri olduğu söylenmiştir. Allah Teala daha sonra bu üç harfin sebebini açıklayarak şöyle buyurmuştur: "Bu, ayetleri muh­kem kılınmış.." (Hud/1) yani tevhid ile sağlam kılınmış "Sonra açıklanmış" (Hud/1) yani cennet vaadi ve cehennem tehdidiyle, "Hakîm" (Hud/1) yani hüküm ve hikmet sahibi, "Habîr" (Hud/1) ya­ni her şeyin hükmünden haberdar olan ve helal haram hükümleri­ni açıklama noktasında çok bilgili ve uzman olan Allah tarafından, "Allah´tan başkasına kul olmayın". (Hud/2) Tevhid, işte budur. Al­lah Teala, Kitabı´mn ayetlerini de işte bu şekilde muhkem ve sağ­lam kılmıştır.

"Muhakkak ki ben size O´nun tarafından müjdelemek ve uyar­mak için gönderilmiş bir peygamberim" (Hud/2) işte O´nun pey-gamberi´ne bildirdiği cennet vaadi ve cehennem tehdidi de budur.

İcaz yani kısaltma için kullanılmış kelimelere misal olarak da Allah Teala´nın şu buyruğunu zikredebiliriz:
"Semud´a görülür/açık bir mucize olarak o dişi deveyi verdik. Onunla zulmettiler". (İs-ra/59) Yani onu yalanlayarak kendi kendilerine zulmettiler. Bura­da ´Yalanlayarak kendilerine´ kelimeleri icaz maksadıyla hazfedil-miştir.

Başka bir misal de Allah Teala´nın şu buyruğudur: "Tavanları üzerine bomboş bir köy". (Bakara/259) Ayetteki "Hâviyetün" keli­mesi, boş olan anlamındadır. "Urûş" kelimesi ise, çatı ve tavanlar, anlamındadır. Peki bir şehir, çatıları olduğu halde nasıl çatılardan hali olabilir. Bu da hazifle yapılan kısaltmaya misal olacak bir ayettir ki anlamı; ya meyva ve ürünler bulunmayan, ya da çatıla­rında oturan ahali bulunmayan şehir şeklindedir.

Bu nevi kısaltmaya bir diğer misal de Allah Teala´nın şu ayeti­dir: "Ama iyilik, Allah´a ve ahiret gününe iman eden kimsedir". (Bakara/177) Burada da fiil hazfedilerek yerine isim konulmuştur. Dolayısıyla buradaki mana; ´İyilik, Allah´a ve ahiret günü iman edenin iyiliğidir1 şeklinde olacaktır. Burada hazfedilen kelime, fiil yerine geçen isim de olabilir. Buna göre de ayetin manası şu şekil­de olur: ´İyi kimse, Allah´a ve ahiret gününe iman edendir1. Bu du­rumda ayetteki ´Bir kelimesi, iyi kimsenin sıfatı olarak onun yeri­ne geçirilmiş olmaktadır.

İlk tür kısaltmaya misal olarak Allah Teala´nın şu buyruğunu da zikredebilir: "Kalplerine buzağı içirildi". (Bakara/93) Ayetin an­lamı şu şekildedir: ´Onların kalplerine buzağı sevgisi düşürüldü´. Görüldüğü gibi ´Sevgi´ kelimesi hazfedilmiştir.

Bu tür kısaltmaya bir diğer misal de Allah Teala´nm şu buyruğu­dur
: "Tertemiz bir kimseyi bir can karşılığı olmaksızın öldürdün mü?". (Kehf/74) Ayetin öncesinde ve içerisinde onu öldürdüğü zikre­dilmemektedir. Ancak takdiri anlam, ´Bir can karşılığı olmaksızın öl­dürdü´ şeklinde olmaktadır. Buradaki ´Öldürdü* fiili hazfedilmiştir.

Buna benzer bir misal de Allah Teala´nm şu buyruğudur:
"Bir cana karşılık olmaksızın veya yeryüzünde fesad (olmaksızın) bir cana kıyan kimse". (Maide/32) Ayetin takdiri anlamı şöyledir: ´Bir kimseyi öldürmediği veya yeryüzünde düzen bozuculuk yapmadığı halde bir kimseyi öldüren kimse´. Ayette ilk ifadeden hazfedilen ´Öl­dürmek´ ikinci ifadede ise ´Fesat çıkarmaksızm´ ibareleri hazfedil­miş ve ilk ifadedeki olumsuzluk eki ´Gayrin ölümle ilgili kısımda kullanılmasıyla yetinilmiştir.

"Göklerdeki kimse ve yerde". (Enbiya/19) ayeti de böyledir. Bu­rada da ikinci kelime olan ´Yerde´ kelimesinin başından ´Kimse´ ke­limesi hazfedilmiştir. Allah Teala´nm şu ayeti de bu türe bir misal teşkil etmektedir: "O halde sana dini kim yalanlatabilir?". (Tin/7) Bu ayet, şu ayet ile bitişiktir: "Biz insanı en güzel bir biçimde ya­rattık". (Tin/4) Bu iki ayetin arasında ayırıcı olarak bir sıfat ve is­tisna cümlesi vardır. Bu durumda takdiri mana şu şekilde olmak­tadır: Ey insan, bu beyan ve vahiyden sonra sana dini yalanlatan nedir? Hüküm verenlerin en hayırlısı olan Allah´a din olarak bağ­lanmayı yalanlatan şey nedir?´

Gizli bedel (=Bedel-i Muzmar) bulunan ayetlerden biri de şu­dur:
"Ve o takdirde Biz sana hayatın katmerlisini ve ölümün kat­merlisini tattmrdık". (İsra/75) Bu ayetin takdiri anlamı ise şöyle­dir: ´Sana hayat ehlinin azabının katmerlisini, ölüm ehlinin azabı­nın da katmerlisini tattırırdık´. Buna göre ayette ´Azab´ kelimesi hazfedilmiş olmaktadır. Aynı şekilde ´Ölüler ve diriler kelimeleri­nin yerine bedel olarak ´Ölüm ve hayat´ kelimeleri kullanılmıştır. Dolayısıyla sıfat, ismin yerini almış olmaktadır. Aynı şekilde sıfa­tın lafzı üzere bırakılarak ´Ehli´ kelimesinin gizlenmesi de müm­kündür. Buna göre de mana, ´Hayattakilerin azabının katmerlisi, ölüm ehlinin çekeceği azabın katmerlisi´ şeklinde oluşturulabilir.

´Ehl´ kelimesinin gizlenmesine (=izmar) başka ayetlerde de ör­neğin ´Şehir halkı´ yerine ´Şehir5, ´Kervan halkı´ yerine ´Kervan´ gibi kelimelerde rastlamaktayız. Bu minvalde Allah Teala şöyle buyur­maktadır: "Hem orada bulunduğumuz şehire, hem de içinde bulun­duğumuz kervana sor". (Yusuf 82) Takdiri anlam, ´Hem orada bu­lunduğumuz şehir halkına, hem de içinde bulunduğumuz kervan mensuplarına sor5 şeklindedir.

Bu anlamda diğer bir misali ise şu ayet-i kerimede görmekteyiz:
"O (Kıyamet) göklere ve yere ağır geldi". (A´raf/187) Bu ayette de gizli bedel vardır. Buradaki ´ağır geldi´ kelimesi, mana delaletiyle (=Delâletü´l-ma´nâ) ´Gizlendi´ anlamına gelir. Çünkü bir şeyin bilgi­si gizlendikçe ağırlığı artar. Aynı şekilde ´Göklerde´ kelimesinin an­lamı ´Göklerin üzerinde´ şeklindedir. Gizli olan ise ´Halkı´ kelimesi­dir. Bütün bu bilgiler ışığında ayetin takdiri anlamı şöyle olmakta­dır: ´Kıyametin vakti gökler halkına da yer halkına da gizli tutul­muştur. O size ansızın gelecektir

Buna misal olabilecek bir başka ayet de şudur: "Yusufu anıp du­rursun". (Yusui/85) Bu ayette, bir gizli bir mahzuf kelime vardır. Mahzuf olan kelime "Hâlâ" kelimesi, muzmar olan ise fiile olum­suzluk katan ´La´ kelimesidir. Çünkü bu cümle bir yeminin (=ka-sem) cevabıdır. Buna göre ayetin takdiri anlamı şöyle olmaktadır: ´Dediler ki: Allah´a yemin ederiz ki sen hala Yusufu anıp duruyor­sun´. Ayette ´La´ kelimesi muzmar, ´Hâlâ´ anlamındaki ´Tezâlü´ keli­mesi de bedel olmaktadır. Bu ayet de, Allah Kelamı´nm muhtasar, fasih ve beliğ olan ifadesidir. Arapların bir kısmının Arapça anlatı­mı da böyledir.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

Müslüman
Anahtar Kelime
*****
Offline Pasif

Mesajlar: 132.042


View Profile
Re: Kur'an'da Mufassal ve Muvassal İfadeler
« Posted on: 23 Nisan 2024, 23:42:52 »

 
      uyari
Allah-ın (c.c) Selamı Rahmeti ve Ruhu Revani Nuru Muhammed (a.s.v) Efendimizin şefaati Siz Din Kardeşlerimizin Üzerine Olsun.İlimdünyamıza hoşgeldiniz. Ben din kardeşiniz olarak ilim & bilim sitemizden sınırsız bir şekilde yararlanebilmeniz için sitemize üye olmanızı ve bu 3 günlük dünyada ilimdaş kardeşlerinize sitemize üye olarak destek olmanızı tavsiye ederim. Neden sizde bu ilim feyzinden nasibinizi almayasınız ki ? Haydi din kardeşim sende üye ol !.

giris  kayit
Anahtar Kelimeler: Kur'an'da Mufassal ve Muvassal İfadeler rüya tabiri,Kur'an'da Mufassal ve Muvassal İfadeler mekke canlı, Kur'an'da Mufassal ve Muvassal İfadeler kabe canlı yayın, Kur'an'da Mufassal ve Muvassal İfadeler Üç boyutlu kuran oku Kur'an'da Mufassal ve Muvassal İfadeler kuran ı kerim, Kur'an'da Mufassal ve Muvassal İfadeler peygamber kıssaları,Kur'an'da Mufassal ve Muvassal İfadeler ilitam ders soruları, Kur'an'da Mufassal ve Muvassal İfadelerönlisans arapça,
Logged
25 Aralık 2009, 19:18:08
ღAşkullahღ
Muhabbetullah
Admin
*
Çevrimdışı Çevrimdışı

Cinsiyet: Bay
Mesaj Sayısı: 25.839


Site
« Yanıtla #1 : 25 Aralık 2009, 19:18:08 »

Kur´an´da, her tür ifade şekli vardır. Bu kabilden ayetlere misal olarak şunları zikredebiliriz: "O´nu yalanlamakla rızkının şükrünü mü eda ediyorsunuz?". (Vakıa/82) "Allah´ın nimetini küfürle değiş­tirenleri görmedin mi?". (İbrahim/28) İlk ayetin takdiri anlamı şöy­le olmaktdır: ´Size verilen rızıklara karşı şükrünüzü Allah´ı yalan­layarak mı eda ediyorsunuz?´. İkinci ayetin takdiri ise şöyledir: ´Onlar, Allah Teala´nm nimetlerine karşı duyacakları şükranı nan­körlükle değiştiler.

Bu tür ifadelere örnek olarak şu ayetleri de gösterebiliriz: "Ni­ce şehirleri helak etmişizdir". (Hacc/45) "Nice şehirler vardır ki onlara süre tanıdım". (Hacc/48) Bu ayetlerde de ´Halkları´ kelime­si hazfedilmiştir. Aynı durum, "Kervana sor". (Yusuf/82) ayeti için de geçerli olup ´Mensupları´ kelimesi mahzuftur. Ayette geçen *Ayr* kelimesi, meçhul deve, anlamındadır. Bu kelimenin, ´Kervan´ an­lamına gelmesi de nahiv alimlerinin Mecaz dedikleri sanatla ol­maktadır.

Kur"an´da Arap dilinin edebi sanatlarından bir çoğu kullanıl­mıştır. Bunlara misal olarak şu ayeti gösterebiliriz: "Muhakkak ki bu Kur´an, en doğru olana iletir". (İsra/9) Yani en doğru olan yola. Bunun bir benzen de Allah Teala´nın şu buyruğudur: "Kullarıma, en güzel olanı demelerini söyle". (İsra/53) Yani en güzel kelimeyi.

Bunun bir diğer örneği de Allah Teala´nın şu buyruğudur:
"En güzel olanla sav". (Mü´minun/96) Yani, en güzel olan söz veya fiille sav. Diğer bir örnek de şu ayet-i kerimedir: "Haklarında Biz´den en güzel verilmiş olan". (Enbiya/101) Yani, haklarında en güzel söz söylenmiş olan kimseler. Bu ayetin bir diğer tefsirinde ise ´Hüs-na-En güzel´ kelimesinin-sıfat değil isim anlamında kullanıldığı­dır. Bu durumda kelime, ´Cennet´ anlamına gelmektedir.

"Süleyman´ın krallığında". (Bakara/102) ayeti de hazfedilmiş kelime ihtiva eden ayetlerdendir. Bu ayette hazfedilen ise ´Devri´ kelimesidir. Buna göre ayetin takdiri anlamı şudur: ´Süleyman´ın krallığı devrinde´. Bir diğer ayet de şudur: "Resullerin vasıtasıyla bize vaadettiğini bize ver". (Al-i İmran/194) Bu ayetin takdiri ise ´Resullerin dilleri vasıtasıyla´ şeklindedir. Görüldüğü gibi ´Diller* kelimesi muzmardır.

Kinayeli muzmar ifadelere misal olarak şu ayeti zikredebiliriz: "Onu bana şeytan unutturdu". (Kehf/63) Burada gizlenen kelimeler ´Balık ve onu anma´ kelimeleridir. Musa´nın (as) adı ise, kısaltma maksadıyla zikredilmemiş tir. Buna göre takdiri mana şöyle olacak­tır: ´Sana balığı hatırlatmayı şeytan bana unutturdu´. Kinayeye mi­sal olarak da şu ayeti zikredebiliriz: "Biz onu Kattır gecesi indir­dik". (Kadr/1) Burada ´O´ zamiriyle kinaye olunan şey, Kur´an olup lafzen işaret edilmemiştir.

Allah Teala´nın şu buyruğu da buna misaldir: "Ta ki Örtüyle giz­lendi". (Sad/32) Burada gizlenen varlık ´Güneş´, gizlenme vasıtası ise ´Gece´dir. Görüldüğü gibi ´Güneş´ kelimesi mötinde geçmemiş ancak kinaye yoluyla ona işaret edilmiştir. Başka bir misal de şu ayet-i kerimedir: "Onunla ancak sabredenler kavuşturulurlar".

(Fussilet/35) Burada kinayeyle ifade edilen şey, sabreden kimsele­rin kavuşturulacakları ´Güzel söz´ veya fiildir.

Allah Teala´nın bu anlamdaki başka bir buyruğu da şudur
: "Ona ancak sabredenler kavuşturulurlar". (Kasas/80) Sabredenle­rin kavuşturulacakları şey; dünya hayatında ´Zühd´ kelimesi, ahi-rette ise ´özendirme ve rağbet sözüdür1. Bu da Allah Teala´nın "Vay halinize, Allah´ın sevabı daha hayırlıdır". (Kasas/80) buyruğuna dönmektedir. Yani bu söze kavuşturulacaklardır.

Bir kelimeye karşılık konulan kısaltmaya (=Bedel-i Muhtasar) rmisal olarak ise, Allah Teala´nın şu buyruğunu gösterebiliriz: "Ona ´Allah´tan kork´ denildiğinde günahla ululuğa kapıldı". (Baka­ra/206) Bu ayetin takdiri anlamı, ´Kibir ve ululuk taslaması, onu günaha şevketti´ şeklinde olmaktadır. Buna bir başka misal de Al­lah Teala´nın şu buyruğudur: "O´nu uyku veya içi geçme almaz". (Bakara/255) Bunun takdiri anlamı ise şu şekildedir: ´Allah Teala, uyku veya iç geçirmeye müptela olmaz´. Çünkü uyku ve içi geçme hali, kur için geçerlidir vconu, dikkat ve uyanıklık halinden alıp götürür. Bu durum Zat-ı ilahi için asla geçerli olamaz.

Nakli iklaba (=Menkul-i Münkalib) misal olarak şu ayet-i keri­meyi gösterebiliriz:
"O, zararı faydasından daha yakın olan kimse­ye dua eder". (Hacc/13) Bu ayetteki ´İçin anlamına gelen Lam har­fi´ nakledilmiş olup buna göre ayötin takdiri anlamı şöyledir: *O, öy­le birine dua etmektedir ki, onun kendisine faydadan çok zararı do­kunur". Bu tür ifadelere bir başka misal de şu ayettir: "Güçlü kuv­vetli bir bölüğe ağır geliyordu". (Kasas/76) Yani, anahtarlar öyle ağırdı^ki, taşıyanlarına ağır geliyordu.

iklaba misal olarak da şu ayetleri zikredebiliriz
: "Tur-i Sinin". (Tin/2) "İl Yasin´e selam olsun". (Saffat/130) Burada ilk ayette, ´Tur-i Sinin´ olarak geçen mekamn ismi iklab edilerek (Tur-i Sina´ yani ´Sina dağı şeklinde anlaşılır. İkinci ayetteki ´İl Yasin´ ise iklaba uğ­rayarak ´el-Yasin´ şeklinde anlaşılır. Burada zikredilen kişinin îdris (as) olduğu da söylenmiştir. Çünkü İbni Mesud´un (ra) rivayetinde de ´İdris´e selam olsun´ şeklinde geçmektedir.

Bazıları Kur´an´ı bu şekilde kısımlara bölmüşler, sanki onun bir kısmına iman edip bir kısmını inkar eder gibi bir duruma düşmüş­lerdir. Bu çerçevede misal olacak ayetlerden biri de şudur: "Allah onlardan maymunlar, domuzlar ve Tağut´a tapanlar yarattı". (Ma-ide/60) Burada makul olan mana ´Allah´ın onlar arasında Tağut´a kulluk edenler varetti´ şeklinde olacaktır ve Allah Teala´mn şu buy­ruğuna atıf olması mümkündür: "Allah´ın lanet ve gazap ettiği

kimseler......ve Tağut´a kulluk edenlere de". (Maide/60)Ama´Tağut´ kelimesini, esreli olarak okuyanlar ´Abede=kulluk etti´ kelimesini isim olarak görmekte ve ´tağut´ kelimesiyle isim tamlaması yap­maktadırlar. Böyle yapıldığında ise hepsi aynı manada beş türlü okuma ihtimali doğmaktadır: "Abedetü´t-Tağût; ´Ibâdü´t-Tağût; Ab-dü´t-Tağût; ´Ubbâdü´t-Tağût; Ubedü´t-Tağût". Ancak ´Abede´ kelime­sinin fethalı okunması halinde ´Kulluk etme´ anlamında fiil olmak­tadır ki sıhhatli olan da budur.

Gizli kısaltmaya (=Muzmar-ı Muhtasar) misal olarak ise şu ayet-i kerimeyi zikredebiliriz:
"Bilin ki, Ad kavmi hakikaten Rable-rini inkar ettiler". (Hud/60) Burada gizli olan kelime şu ikisinden biridir: Ya Rablerinin ´nimetini´ inkar ettiler, ya da Rablerini ´birle­meyi´ inkar ettiler. Bu iki kelimeden her hangi biri kısaltma mak­sadıyla gizlenmiştir. ´Rableri´ isminin fethalı olması ise, onu esreli kılacak kelimenin kaldırılmış olmasından dolayıdır.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

25 Aralık 2009, 19:21:33
ღAşkullahღ
Muhabbetullah
Admin
*
Çevrimdışı Çevrimdışı

Cinsiyet: Bay
Mesaj Sayısı: 25.839


Site
« Yanıtla #2 : 25 Aralık 2009, 19:21:33 »

Burada garib bir görüş daha vardır. O da şudur ki, ´Rablerini´ is­mi, manası üzerine yüklenmekte ve ´Rablerini örttüler1 şeklinde ve­rilmektedir. Yani onlar, Rablerinin ayetlerini ve onların ihtiva etti­ği hak çağrısını Örtmüşlerdir. Buna göre onların inkarlarının (=küfr) anlamı, ´onlar Rabierini örttükleri için hak da onlara örtü­lü kalmıştır", şeklinde verilmektedir. Tevhidde de bu tür bir haki­kat mevcuttur. Çünkü her fiilde öncelik ondadır. Onlar ise, haktan sonra büyüklüğe kapılmışlardır.

Bu durum, Allah Teala´nm şu buyruğunda da sözkonusudur: "Ve elbette onları, düşmekte oldukları şüpheye yine düşürürdük". (En´am/9) Buradaki ´Libs´ kelimesi de ´Örtü´ anlamındadır.

Şu ayet de kısaltma gayesiyle gizlemeye misal olarak zikredile­bilir:
"Allah dışında dostlar edinenler var ya biz onlara tapmayız". (Sad/3) Burada da ´Derler ki´ kelimesi gizlenmiştir. Aynı durum şu ayet-i kerime için de geçerlidir: "Gevelemeye devam ederdiniz. Her halde biz çok ziyandayız". (Vakı´a/65-66) Bu ayette de ´dersiniz´ ke­limesi gizlenmiştir. Allah Teala´nm şu buyruğu da bu şekilde anlaşılır: "Şu kavme ne oluyor da bir sözü dahi neredeyse anlayamıyorlar. Sana bir iyi­lik isabet ettiğinde o, Allah´tandır. Sana bir fenalık isabet ettiğinde ise o sendendir". (Nisa/78-79) Burada anlam şu şekilde gerçeleşmektedir: ´-Kendi haklarında haber vermek ve kendilerinin zem-medilmesi istikametinde- derler ki: Sana isabet eden..´

Kaderiye fırkası, işte bu ayetin tefsirinde, Arap dilinin incelik­lerine da vakıf olmadıkları için helak olmuşlardır. Onlar bunu, Al­lah Teala tarafından bir açıklama ve şeriatın başlangıcı zannetmiş­lerdir. Oysa Allah Teala, şeriatının başlangıcını ve açıklamasını ayetin ilk kısmında "De ki: Bunların hepsi de Allah´tandır" (Ni­sa/78) buyurarak muhkem kılmıştır.

İbni Abbas (ra) şöyle demiştir
: Kur´an´m anlaşılmasıyla ilgili bir kuşkuya kapıldığınızda Araplar´ın sözlerine başvurun. Kişi bir aye­ti okur ama onun nasıl anlaşılması gerektiğini bilmediği için küfre düşebilir. Bu ayeti, İbni Mesud´un (ra) mushafmda şöyle okudum: ´Şu kavme ne oluyor? Neredeyse bir sözü bile anlamıyorlar. Diyor­lar ki: Sana isabet eden bir iyilik...´ Önceki ayet de size haber ver­diğim ve kendim de gördüğüm gibi İbni Mesud´un (ra) mushafmda ´Allah´tan başka dostlar edinenler derler ki: Biz onlara tapmıyo­ruz...´şeklindedir.

Gizli (=Muzmar) ifadelere misal olarak da şu ayet-i kerimeyi de zikredebiliriz: "Eğer dileseydik, sizden yeryüzünde melekler kılar­dık da onun halifesi olurlardı". (Zuhruf/60) Burada murad edilen, insanlardan bir topluluğun meleğe dönüştürülmesi değil, insanlar yerine meleklerin halife kılınmasıdır. Buna göre takdiri anlam şöy­le olmaktadır: ´Dileseydik, yeryüzünde sizin yerinize melekleri va-rederdik de onlar yeryüzünün halifeleri olurlardı´.

Bu şekildeki bedele misal olarak şu ayetleri de zikredebiliriz:
"Hayır için önde gidenlerdir". (Mü´minun/61) Bu ayetteki ´Lam´ harfi bedel için olup ´Ba=ile,-de, -da´ anlamındadır. Eğer onu geçse-lerdi, hayrı kaçırabilirlerdi. Dolayısıyla takdiri anlamı şöyle ol­maktadır: ´Onlar, hayır ile-hayırda- önde gidenlerdir. Bazılarına göre bunun bir diğer misali de şu ayettir: "Rabbi dağ için tecelli et­tiğinde". (A´raf/143) Buradaki ´Lam=için´ harfi de ´Ba=-de, da´ anla­mındadır. Dolayısıyla ayetin takdiri anlamı ´Rabbi dağda tecelli ettiğinde´ şeklinde olmaktadır. Dağ, Musa (as) için bir perde idi. Al­lah Teala perdeyi kaldırdı ve üzerinde tecelli etti.

Aynı durum Musa (as) ile konuştuğu ağaç için de geçerlidir. Ağaç Musa´ya (as) dönüktü ve Allah Teala ona ağaçtan konuşmuş­tu. Buna verilen misallerden biri de şu ayettir: "Sizleri hurma kü­tüklerinde çarmıha gereceğim". (Taha/71) Yani hurma kütüleri üze­rinde çarmıha gereceğim,. Aynı hal, "Beni zalimler topluluğunda kılma". (A´raf/150) ayeti için de geçerlidir. Burada da takdiri anlam; ´Beni zalimler topluluğuyla beraber kılma´ şeklindedir.

Bu anlamda başka bir misal de şu ayet-i kerimedir: "Yoksa on­da dinledikleri bir merdivenleri mi var?". (Tur/38) Yani, ´Üzerinde durup da dinledikleri bir merdivenleri mi var?´ Aynı şekilde "Onda böbürlenirler". (Mü´minun/67) ayeti de buna misaldir. Yani ´Ondan -Kur´an´dan- böbürlenirler.

Bu anlamda Allah Teala´nm şu buyruğu da mecaza misal olarak gösterilebilir:
"Onda bir uzmana sor". (Furkan/59) Yani, ´Onu bir uzmana sor. Arapça´da yer alan bazı cer harfleri ve edatlar, birbir­lerinin yerini alabilirler. "Gök, onunla yarılır". (Müzzemmil/18) ayeti buna misal olarak zikredilir. Yani, ´Gök, onda - Kıyamet gü­nünde- yarılır*. Buna bir başka misal de Allah Teala´mn şu buyru­ğudur: "Zulmedenler dışında insanların sizin aleyhinizde delilleri olmaması için". (Bakara/150)

Burada da ´İlla=istisna´ edatı ´La=olumsuzlukJ edatıyla yer de­ğiştirmiştir. Buna göre ayetin takdiri anlamı şöyle olmaktadır:
´Zulmedenlerin de ... delilleri olmasın´. Ayetteki ´İlla´ edatının de­vamlılık (=isti´nâf) ifade etmesi de mümkündür. Buna göre ifadenin takdiri ´Ama zulmedenlerden...´ şeklinde olur ve haberi takip eden ´Onlardan korkmayın´ cümlesiyle bitişik olur. Bu durumda ayetin nihai takdiri de şöyle olur: ´Ama zulmedenlere gelince onlardan korkmayın´.

Bu ayete benzer olan bir başka ayet de şudur:
"Çünkü Benim yanımda, peygamber olanlar korkmazlar. Ancak zulmeden...". (Neml/10-11) Burada da ´İlla´ edatının isti´naf için olup ´Ama zulme­den, sonra da kötülüğün arkasından iyiliğe dönen olursa´ şeklinde anlaşılması mümkündür. Bu durumda ayetin bu kısmı, haberi son­ra zikredilen bir mübteda olur.

Allah Teala´mn şu buyruğu da bu minvalde görülür:
"Mallarını, mallarınıza (katarak) yemeyin". (Nisa/2) Ayetteki ´İla=-e, a´ Harf-i Cerri, ´Me´a=beraber, birlikte´ anlamındadır. Buna göre de mana şu şekilde olmaktadır: ´Onların mallarını kendi mallarınızla birlikte yemeyin´. Abdestle ilgili şu ayet-i kerimede de benzer bir durum vardır:: "Elleri dirseklere (kadar) yıkayın". (Maide/6) Burada da ´İla´ harfi ´Me´a´ anlamında olup manayı ´Dirseklerle beraber1 şeklinde değiştirmektedir. Arapça´da harfler ve edatlar birbirlerini yerini alabilirler. Eğer muzmar olanlar açıklansa veya mahzuf olanlar metne katılsaydı, o zaman da kıraat zayıf olurdu.

Açıklama ve vurgulama için ardarda gelen tekrara (=Mavsul-i Mükerrer), misal olarak Allah Teala´mn şu buyruğunu verebiliriz:
"Allah dışında ortaklara yakaranlar uymaz, onlar ancak zanna uyarlar". (Yunus/66)

Burada ´Tâbi olma=Uyma´ fiili iki kere tekrar edilmiştir. Fiilin tekrarının gayesi, açıklama ve vurgulamadır. Söz uzadığı için, mu-hatabm daha rahat anlayabilmesi için tekrar edilme durumu söz-konusudur. Ayetin takdiri anlamı şöyledir: ´Allah dışında ortaklara yakaranlar, ancak zanna uyarlar1. Yani, onların Allah dışında or­taklara uymaları, sadece kendilerinden kaynaklanan asılsız bir zandır.

Vurgulama (=te´kîd) gayesiyle tekrara yer verilen misaller ara­sında şu ayet-i kerime de anılabilir: "Onun kavminden müstekbir-ler topluluğu, mustazaflardan iman edenlere şöyle dediler". (A´raf/75) Bu ayetin kısaltılın asıyla oluşan takdiri mana şöyledir: ´Kavminin müstekbirleri, iman eden müstazaflara dediler^ Ayette ise gerek ´Müstazaflar öne geçirildiği, gerekse onlardan bir kısmı tahsis edildiği için, açıklama (=beyan) maksadıyla ´İman edenleri´ kısmı tekrar edilmiştir.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

25 Aralık 2009, 19:24:55
ღAşkullahღ
Muhabbetullah
Admin
*
Çevrimdışı Çevrimdışı

Cinsiyet: Bay
Mesaj Sayısı: 25.839


Site
« Yanıtla #3 : 25 Aralık 2009, 19:24:55 »

Buna verilebilecek diğer bir misal de Allah Teala´mn şu buyru­ğudur: "Ancak Al-i Lut´u, Biz onların hepsini kurtarıcıyız, sadece karısı hariç". (Hicr/59) Burada, istisnanın üzerinden bir istisna da­ha yapılmaktadır. Dolayısıyla söz uzamaktadır. Ama Allah Teala, onun ´Al´inin bir kısmının kurtarılacağını ifade buyurduğu ve söz kısa olduğu için müstesnadan müstesnayı çıkarmak durumu hasıl olmuştur. Bu ayetten çıkarılacak bir hükmü de, eşin ´Al´ kapsamına girmesidir. Çünkü Allah Teala Lut´un (as) hanımını onun ´Al´in-den istisna etmiştir.

Tekid maksadıyla yapılan tekrara misal olarak şu ayet-i keri­meyi de zikredebiliriz:
"Derken .. birini yakalamak isteyince". (Ka-sas/19) Bu ayetin kısaltılmış hali, ´Yakalamak istediğinde´ şeklin­dedir. Bu ayetin, gizli kısaltmanın bulunduğu bir ayet olduğu da söylenmiştir. Buna göre gizli olan, isimdir. Fiil ise hazfedilmiştir. Bu, yadırganan bir takdirdir. Buna göre ayetin anlamı şöyle olmak­tadır: ´İsrailli her ikisinin de düşmanı olan kişiden dolayı Musa´yı (as) yakalamak istediğinde bunu yapmadı. Dedi ki: Ey Musa, beni öldürmek mi istiyorsun?´ Bu durumda ayet, kısaltma ve icaz babın­da değerlendirilebilir.

Tekid için tekrara yer verilen ayetlerden biri de şudur:
"Onlar, kendilerinden öncekilerin akıbetlerinin nasıl olduğuna baksınlar! Onlar, kuvvet bakımından kendilerinden daha üstündüler". (Fa-tır/44) Bu ayette anlaşılan ve takdiri caiz olan mana şöyledir: ´On­lar, kendilerinden önce ve kendilerinden daha güçlü olanların akı­betlerinin nasıl olduğuna baksınlar". Bu ayette ke­limesi ile iki cümle bağlanmakta ve ´Daha kuvvetli´ kelimesi ile de tekid yapılmaktadır. İbni Mesud´un (ra) mushafinda ´Kânû^idiler ve

Bu anlamda başka bir ayet-i kerime de şudur: "Rahman olan Al­lah´ı inkar eden kimselerin evlerine gümüşten tavanlar., yapardık". (Zuhruf/33) Burada da beyan ve açıklama maksadıyla sözü uzun tutma vardır. Kısaltılmış takdiri anlamı ise şöyledir: ´Rahman´ı in­kar edenlerin evlerinin tavanlarını gümüş yapardık*. İnkar edenle­rin isimlerini temsil eden

Kinayeli, muğlak ve şüpheli (=mekniyy-i mübhem-i müştebeh) kelimelere misal olarak şu ayeti zikredebiliriz: "Allah, hiç bir şeye gücü yetmeyen bir köleyi misal verdi". (Nahl/75) Burada ´Şey´ keli­mesi ile murad edilen ´Allah´ın verdiği rızıktan infak etme fîili´dir.

Konuyla ilgili başka bir ayet de şudur: "Allah, şu iki kişiyi de misal verdi ki biri dilsizdir; hiç bir şeye gücü yetmez". (Nahl/76) Buradaki ´şey´ ile kasdedilen ise ´Adaleti emredip hidayet üzerinde istikamet bulabilmek´tir. Bu minvalde başka bir ayet de şudur:

"Eğer beni takip edersen sakın bana bir şey sorma". (Kehf/70) Bu ayetteki ´şey´den maksad ise, Rubûbiyet vasfından olan hususi bir vasıftır. Çünkü burada şey ile kasdedilen, Allah Teala tarafından Hızır´a (as) öğretilen ilim hakkında sorulan sorulardır. Bu bilgi, ne­ticesi ortaya çıkıncaya kadar sorulmaması gereken bir bilgidir. Ayette ´şey´ kelimesiyle kinayeli olarak anlatılması da bundandır. İlim, iki kısma ayrılır: Birinci kısımdaki ilim, soruluncaya kadar açıklanması uygun olmayan ilimdir. Bu, bilinmesi sıkıntı vermeyen ilim olup bilinmemesi genişlik, gizlenmesi de güzellik olarak nite­lenmiştir, ikinci tür ilim ise, sorulması doğru olmayan ilimdir. Çün­kü bunlar Tevhid sıfatları ve Vahdaniyet vasıflarıyla ilgili ilimler olup beşeri akıllara yüklenemezler. Bunlar ancak murad edilen yükleniciye mahsus ilimlerdir. Hızır´a (as) bildirilen ve onun da Musa´dan (as) kendisi söyleyinceye kadar hakkında hiç bir şey sor­mamasını istediği ilim işte bu tür ilimdir. Allah Teala, elbette em­rinde galib gelendir.

Bu tür ayetlere misal olarak şu ayeti de zikredebiliriz: "Yoksa bir Şey olmaksızın mı yaratıldılar?" (Tur/35) Buradaki ´Şey´ ile kas­dedilen ´Allah Teala´dır. Kalık olmaksızın mahlukat nasıl olabilir? Mahhıkatm varlığı, Hâlık´ın da varolmasını gerektirmektedir. O´nun yarattığı insanlar, O´nun varlığının en açık delilleridir. İbni Abbas (ra) ve Zeyd b. Ali´nin (ra) ´Bir Şey olmaksızın´ ayetinin tef-siriyle ilgili şöyle dedikleri rivayet edilmiştir: Yani Rab olmaksızın. Hâlık olmaksızın yaratma (=halk) fiili nasıl tahakkuk eder ki?´.

Bu tür ayetlere misal olarak Allah Teala´mn şu buyruğunu da zikredebiliriz:
"Rızıkta bazınızı bazınızdan üstün kıldı". (Nahî/71) Rızıkta üstün kılman ilk taife hür kimselerdir. Rızıkta altta kılman taife ise kölelerden oluşur. Bu nevi ayetlere bir misal de Allah Tea­la´ın şu ayetidir: "Arkadaşı olan der ki: Yanımdaki (amel defteri) hazır". (Kaf/23) Burada (Karmuhu=arkadaşı´ ile kasdedilen, kulun yaptıklarını ve söylediklerini kaydetmekle mükellef olan melektir. O melek, istenildiği zaman bu bilgileri hazır etmekle görevlidir.

Bu manadaki ayetlere bir misal de Allah Teala´mn şu ayetidir: "Arkadaşı olan der ki: Ey Rabbimiz, onu ben azdırmadım". (Kaf/27) Ayette geçen ´Karînuhu=arkadaşı´ kelimesiyle murad edilen, her insanın yanında olan şeytanıdır. Vereceğimiz başka bir misal de Allah Teala´nın şu buyruğudur: "Kardeşleri azgınlıkta onlara yardım eder, sonra kusur da etmezler". (A´raf/202) Ayetin aslındaki ´ih-vân=kardeşler! kelimesine bitişik olan ´Him=onlarm´ zamiri, şey­tanları, ´Yemuddûne=Yardım ederler1 fiiline bitişik olan´Hüm=On-lara´ zamiri ise müşrikleri ifade etmektedir. Buna göre ayetin tak­diri anlamı şöyle olmaktadır: ´Şeytanlar, müşriklerin kardeşleridir ve azgınlıklarında müşriklere yardım ederler. Yardımda-asla kusur etmezler.

Allah Teala´nın bu anlamdaki bir başka ayeti de şudur: "Onun gücü ancak onu dost edinenler ve onu Allah´a ortak koşanlar üze­rindedir". (Nahl/100)

Bu çerçevedeki ayetlere bir misal de şu ayet-i kerimedir: "Derken: savurup ta tozu dumana katarak, bir topluluğun ortasına dalanlara andolsun ki". (Adiyat/4-5) İlk ´Hu´ zamiri, atların ayaklarını ifade et­mektedir. Bunlar da önceki bir ayette "Ateş saçanlar" (Adiyat/&) ola­rak tanımlanmaktadır. ´Ateş saçanlar" nallarıyla yerlere vurdukla­rında kıvılcımlar saçan atları ifade etmektedir. Onlar, ayaklarıyla, toprağı, da havaya kaldırmaktadırlar. İkinci ´Hu1 zamiri ise, düşma­na hücum ederek ortasına dalanları ifade etmektedir:. Onların orta­ladıkları şey, düşmanın ortasına dalmalarıdır. Çünkü onlar, "Sabah­leyin baskın yapanlar"dır. (Adiyat/3) Onlar, sabah vakti saldıran, müşrik topluluğa saldırarak, onların ortasına dalanlardır.

Allah Teala´nın bu tür anlatıma sahip ayetlerine bir misal de şu buyruğudur: "Onunla su indirdik de onunla bütün meyvalardan bi­tirip çıkardık". (AVaf/57) Ayetteki ilk zamir, bulutları ifade etmek­tedir. Buna göre anlam ´Bulutlarla su indirdik´ şeklinde olmakta­dır.

Bunun bir benzeri de Allah Teala´nm şu buyruğudur:
"Allah´ın kulları onunla içerler". (İnsan/6) Ayetteki ´Biha=onunla´ ibaresi as­lında ´Minha=ondan´ anlamındadır. Şu ayet-i kerimesinin tefsirin­de de açık olan budur: "Yoğunlaşmışlardan şarıl şarıl bir su indir­dik". (Nebe´/14) Yani bulutlardan. "Onu Ölü toprağı şevkettik". (A´raf/57) buyruğu da aynı şekildedir. Araf suresinin elli yedinci ayetindeki ikinci zamir ise suya raci´dir. Buna göre de ayetin tak­diri anlamı şöyle olmaktadır: ´Suyla her türlü mahsulü çıkardık´. Görüldüğü gibi Allah Teala aynı ayette aynı zamirle iki farklı anla­mı murad etmiş ve anlaşılmasında zorluk olan (=müşkil) bir husus ortaya çıkmıştır.

Özlü (=mücmel) hitabın ikinci ve üçüncü beyanına misal olarak şu ayet-i kerimeyi gösterebiliriz:
"Ramazan ayı ki Kur5an onda indi­rilmiştir". (Bakara/185) Burada indirilen şeyin Kur´an olduğu der­hal anlaşılmaktadır. Ancak onun gündüz mü yoksa gece mi indiril­diği anlaşılamamaktadır. İkinci beyan yani açıklama ise Allah Tea-la´nın şu buyruğudur: "Biz onu mübarek bir gecede indirdik". (Du-han/3) Bu ayetten de Kur´an´ın Ramazan ayı içinde değerli bir gece­de indirildiği anlaşılmaktadır. Ancak anlaşılamayan husus, bu ge­cenin hangi gece olduğudur. Allah Teala bu meseleyle ilgili üçüncü beyanında "Muhakkak ki Biz onu Kadir gecesi indirdik". (Kadr/1) buyurarak bunu da açıklayarak beyanın zirvesine ulaşmaktadır.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

25 Aralık 2009, 19:28:46
ღAşkullahღ
Muhabbetullah
Admin
*
Çevrimdışı Çevrimdışı

Cinsiyet: Bay
Mesaj Sayısı: 25.839


Site
« Yanıtla #4 : 25 Aralık 2009, 19:28:46 »

Bu şekilde açıklanan ayetlere bir misal de şu ayet-i kerimedir: "Gücüne ulaşıp olgunlaştığında Biz ona verdik". (Kasas/14) Bu ayette ´Eşüdd=Güç, rüşt´ kelimesi geçmekte, ancak maksad tam olarak anlaşılamamaktadır. Allah Teala onu beyan ederek ikinci hi­tabında şöyle buyurmuştur: "Gücüne ulaşıp kırk yaşma erdiğinde". (Ahkaf/15) Allah Teala bu ayetinde ´Eşüd=Güç´ kelimesiyle kasde-dilenin ´Kırk yaş´ olduğunu beyan etmiştir.

Vav´ harfi, bir görüşe göre övgü ve vasfetme için kullanılır. Çok­luk anlamında kullanılan tekiller de olabilir. Bu anlamda Allah Te­ala´nın şu buyruğunu zikredebiliriz: "Asra yemin olsun ki insan, muhakkak hüsrandadır". (Asr/1-2) Buna göre ayetin takdiri anlamı şöyle olmaktadır: ´Muhakkak ki insanlar hüsrandadır. Takip eden ayet de bunu gerektirmektedir: "Ancak iman eden ve salih amel iş­leyenler müstesna". (Asr/3) Çünkü tek olandan çoğunluk istisna edilemez. Ancak bir çoğul, kendinden daha fazla bir çoğuldan istis­na edilebilir. Burada ismin tekil kılınması, türü belirtmek içindir.

Allah Teala´nm şu buyruğu da buna misal olarak gösterilebilir:
"Ey insan, sen cidden Rabbine doğru çabalar da çabalarsın". (İnşi-kak/6) Bu ayette de çoğul anlamına gelen tekil kullanılmıştır. Bu­na göre ayetin takdiri şöyle olmaktadır: ´Ey insanlar, siz Rabbinize doğru çabalar da çabalarsınız´.

Aynı durum şu ayet-i kerime için de geçerlidir: "Kitabı sağdan verilene gelince, kitabı sırtının ardından verilene de gelince". (înşi-kak/7-10) Burada yön sıfatları ismin tekil olması yüzünden tekil ol­muşlardır. Yine bu tür ayetlere misal olarak şu ayeti de zikredebi­liriz: "Ve onu insan yüklendi. O, gerçekten de çok zalim ve çok ca­hildi". (Ahzab/72) Bunun anlamı da şu şekildedir: ´Onu insanlar yüklendiler´. Ayetlerin bu şekilde tefsiri bizce daha doğrudur. Bu­nun delili olarak hemen peşinden gelen şu ayeti zikredebiliriz: "Çünkü Allah, sonunda münafık erkek ve kadınlara, müşrik erkek ve kadınlara azap edecektir". (Ahzab/73)

Bu tür kullanımın bir diğer misali de Allah Teala´nın şu buyru­ğudur:
"insana katımızdan bir rahmet tattırdığımızda onunla sevi­nir". (Rum/36) Allah Teala ismi tekil kıldığı zaman, sıfatı da tekil kılmıştır. Buna misal olarak da O´nun şu buyruğunu zikredebiliriz: "Kendi yaptıklarından dolayı onlara bir bela dokunsa". (Nisa/62) Burada ise görüldüğü gibi çoğulu izhar etmiştir.

Tekilin kasdedildiği çoğula misal olarak da Allah Teala´nın şu ayetini zikredebiliriz: "Nuh´un kavmi gönderilen peygamberleri ya­lanladı". (Şu´ara/105) Burada gönderilen peygamberler ile yalnız Nuh (as) kas de dilmektedir. Çünkü onun kavmine, Nuh´tan (as) başka peygamber gönderilmemiştir. Allah Teala´nın şu buyruğu da buna delalet etmektedir: "Hani kardeşleri Nuh onlara şöyle demiş­ti". (Şu´ara/106) Bazan da çoğulu tekil olarak zikretmiştir. Buna misal olarak da Allah Teala´nın şu buyruğunu verebiliriz: "Siz ona ne at sürdünüz, ne de deve. Ama Allah resullerini dilediğine galip getirir". (Haşr/6) Burada da sadece Allah Resulü (sav) kasdedil-mektedir. Çünkü Hayber savaşının olduğu devirde O´ndan başka resul yoktur. Kinayeli çoğula misal olarak da Allah Teala´nın şu buyruğunu zikredebiliriz: "Muhakkak ki göklerin ve yerin yaratılması, insanların yaratılmasından daha büyük bir iştir". (Mü­min/57) Burada ´İnsanlar kelimesiyle kasdedilen Deccal´dır. İnsan­lar, Deccaî´m sıfatlarını gözlerinde çok büyütüyorlardı. Ayet böyle bir ortamda nazil olmuştur. Yine Allah Teala´nın şu buyruğu da bu­na misal teşkil eder: "O kimseler ki, insanlar onlara: ´İnsanlar si­zin için toplandı´ dediklerinde". (Al-i İmran/173) Burada da kasde­dilen tek bir kişidir. Onlara bu sözü söyleyen kişi, Urve b. Mes´ud es-Sekafi´dir, Ancak Allah Teala, türünden dolayı çoğul sigasmı kullanmıştır. Araplar, tür belirtmek için tekili çoğul olarak ifade ederler.

Bu hususla ilgili görüşlerden birinde de böyle denilmiş ve şu ayet misal gösterilmişti
r: "Sonra insanların topluca dönüp geldikleri yer­den siz de geliniz". (Bakara/199) Bu görüşe göre burada ´İnsanlar1 ile kasdedilen Adem (as)´dır. Çünkü Kabe´yi ilk tavaf eden odur. O tavaf ederken Cebrail (as) gelmiş ve ona hacc menasikini göstermiştir. Se­leften gelen bazı eserlerde okuduğuma göre, Adem´in (as) dönüp gel­diği yer burasıdır. Bu da onun için bir delildir.

Sözün güzelliğini ve anlamın sağlamlığını temin etmek maksa­dıyla yapılan kelime veya cümleyi öne alma (=Takdim) ve geriye bı­rakmaya (=Te´hir) gelince Allah Teala´nın şu buyruğunu buna mi­sal olarak gösterebiliriz: "Her kim imanından sonra Allah´ı inkar ederse ve kalbi iman ile yatışmış olduğu halde zorlanmadan, küfür­den hoşlanan bir kimse olursa". (Nahl/106) Bu ayetin özeti ve tehi­ri şöyledir: ´İmanından sonra kalbinden küfrü isteyerek Allah´a in­kar eden kimseler için Allah´tan bir gazap vardır, ama kalbi iman­la yatışmış olduğu halde zorlananlar müstesnadır". Ayetteki ´La-kin=Fakat´ edatı, manayı tekid ederek mananın şu şekilde takviye edilmesini sağlamıştır: ´Ama küfre gönlünü açan kimse´. Çünkü kalbi imanıyla mutmain olduğu halde inkara zorlanan müstesna kılınmıştır. Allah Teala ´Zorlananla ilgili kısmı ibarenin son kısmı­na koymamıştır. Zira böyle olması halinde hemen arkasından ´On­lar için Allah´tan bir gazap vardır ibaresi gelecekti. Bu son ibare, takdim edilmiş bir mübtedamn haberi olarak sonda gelmiştir. Son­da gelmesinin bir sebebi de hemen arkasından "Çünkü onlar dün­ya hayatını ahirete tercih etmişlerdir". (Nahl/107) ayetinin gelme­sidir. Çünkü bu ayette, onların vasıflarına yer verilmektedir. Dolayısıyla sözün yapısına ve mananın akışına (=Te´lif ve Siyak) uygun düşen de budur.

Allah Teala´nın şu buyruğu da böyledir:
"Peygamberin sözü şu olmuştur: Ya Rabbi, onlar... bir kavimdir". (Zuhruf/88) Bu ayet, giz­li ma´tufa bir misal olduğu gibi, takdim ve tehir için de bir misal­dir. Üstteki ibareye atfedilen, "Ve kıyametin saati O´nun katında-dır" . (Zuhruf/85) ibaresidir. Ayetin gizli olan ibare ise ´Peygambe­rin sözünü bildi´ ifadesidir. Buna göre mana, şöyle olmaktadır: ´Kı­yametin saatinin bilgisi de, peygamberinin sözünün bilgisi de O´nun katmdadır\ Bu görüş, ayetteki ´Lam´ harfini esreli okuyan­lar içindir. ´Lam´ harfini fathalı okuyanlara göre ise ayetin anlamı değişmemekte ve şöyle olmaktadır: ´Kıyamet´in saati O´nun katan­dadır ve O, onun sözünü bilir1. ´Lam´ harfini ötreli okuyanlara göre ise, haberin isti´nafı sözkonusudur ve cevabı da bir sonraki "Sen on­lardan geç". (Zuhruf/89) ibaresindeki ´Fa´harfidir. Buna göre de an­lam şu şekilde oluşmaktadır: ´Onlar iman etmeyen bir kavimdir, sen de onlardan geç´. Bir önceki ayetin başındaki ´Vav´ harfi birleş­tirme gayesiyle kullanılmış da olabilir. Buna göre de Peygamberin sözü, Kıyamet saatine katılır ve Tnde=katmda´ zarfi her ikisini bir­leştirmekte kullanılır. Bunlar, Arapça´daki üç değişik okuma şekli­ne göre oluşan mecazi manalardır.

Manaya dayandırmaya misal olarak Allah Teala´nın şu buyru­ğunu zikredebiliriz: "O, gece karanlığından sabahı yarıp çıkaran­dır. O, geceyi istirahat zamanı kıldı". (En´am/96) Allah Teala, bu­nun ardından "Güneşi ve ayı da bir hesap ölçüsü kılmıştır". (En´am/96) buyurmuştur. Eğer bu kısım manaya dayandırılmış ol­masaydı, ´Güneş ve ay´ kelimelerinin lafza tabi olarak Yarıp çıka­ran ve kılan´ kelimelerine bağlı olarak esreli okunmaları gerekirdi. Ama ayet ´Güneşi ve ayı hesap ölçüsü kıldı´ şeklinde okunmuştur. Bu kıraat ´Geceyi istirahat vakti kıldı´ şeklinde okuyanların kıraa-tma uygundur. Buna göre ikinci ´Ce´ale=kıldı´ kelimesi, zahiren bi­rinciye tâbi kılınarak okunmuştur.

Bu çerçevede Allah Teala´nm şu buyruğunu da zikredebiliriz:
"Başlarınızı meshedin ve ayaklarınızı da". (Maide/6) ´Ercüle-küm=ayaklarınızı´ kelimesinin fethalı okunması halinde ayetin manası, ´Ayaklarınızı yıkayın´ şeklinde olmaktadır. Bu kelimeyi esreli olarak okuyanlar ise bu görüşlerinde i´rabm i´raba tabi olması­nı gerektiren dil geleneğine dayanmaktadırlar. Bu kıraati savu­nanlar da, mezhebi açıdan ayakların meshine değil yıkanmasına taraftardırlar. Mezkur kelimedeki ´Lam´ harfini fethalı okuyarak baştaki Tıkayın´ emrinin mefulü yapanlar da, ayakların yüz ve el­lere tabi olduklarını söylemektedirler. İbni Abbas (ra) ve Enes b. Malik´ten (ra) rivayet edilen görüş ´Kur´an-ı Kerim´de iki mesh ve iki yıkama vardır. Ama Allah Resulü (sav) ayakların yıkanması sünnetini koymuştur. Biz de ancak Allah Resulü´nün (sav) yaptığı gibi yaparız´ şeklindedir.[20]

Bu tür ayetlere misal olarak Allah Teala´nın şu buyruğunu da zikredebiliriz
: "Eğer Rabbinden bir söz geçmeseydi elbette onların azabı hemen bu dünyada olurdu. Ne var ki tayin edilmiş bir vade vardır". (Taha/129) Bu ayette de takdim ve tehir vardır. Bu takdim ve tehir olmasaydı ayetin takdiri anlamı şöyle olurdu: ´Eğer Rabbin­den bir söz ve tayin edilmiş bir vade geçmiş olmasaydı elbette onla­rın azabı hemen bu dünyada olurdu´. Bununla ´ecel=vade´ kelimesi de ötreli olmaktadır. Eğer böyle olmasaydı o da ´Lizâmen= hemen´ kelimesi gibi fethalı olurdu. Allah Teala, lafzın güzelliği için onu takdim etmiştir. Allah Teala´nın şu buyruğu da bu tür ifadeye misal olarak gösterilebilir: "Sanki ondan haberdarmışsın gibi sana soru­yorlar". (A´raf/187) Bu ayetin takdiri de şöyledir: ´Sana öyle ısrarla soruyorlar k...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

Sayfa: [1] 2   Yukarı git
  Yazdır  
 
Gitmek istediğiniz yer:  

TinyPortal v1.0 beta 4 © Bloc
|harita|Site Map|Sitemap|Arşiv|Wap|Wap2|Wap Forum|urllist.txt|XML|urllist.php|Rss|GoogleTagged|
|Sitemap1|Sitema2|Sitemap3|Sitema4|Sitema5|urllist|
Powered by SMF 1.1.21 | SMF © 2006-2009, Simple Machines
islami Theme By Tema Alıntı değildir Renkli Theme tabanı kullanılmıştır burak kardeşime teşekkürler... &
Enes