Yolcunun Hükmü

Yolcunun Hükmü Ve Yolculukta Güdülen Gayeler Hakkındadır
Mürid, imkan bulduğunda yolculuğa çıkabilir. Allah Resulü´nün (sav) şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir: "Beldeler, Allah´ın beldeleridir, insanlar da O´nun kullarıdır. Rızkını bulduğun yere yerleş ve Allah´a hamdet [93]. Meşhur bir rivayette de şöyle buyrulmakta-dır: "Yolculuk edin ki ganimetler bulun". Ahiret ehlinin ganimetleri, ahiret ticaretinden elde edilen kârlardır.

Söz sahiplerinin en doğrusu olan Allah Teala şöyle buyurmuştur: "Allah´ın arzı geniş değil miydi? Onda hicret etseydiniz (Nisa/97); "De ki: Yer yüzünde yürüyün ve bakın!". (Rum/42); "Muhakkak ki arzda yakin sahipleri için deliller mevcuttur. Nefslerinizde de deliller mevcuttur, görmüyor musunuz?". (Zariyaty20-21)

Delilleri nefsinin içinde kılman kimse, her şeyi görür ve idrak ederken delilleri ufuklara yerleştirilen kimseler devamlı gezmek durumundadırlar. Allah Teala bu meyanda da şöyle buyurmuştur: "Siz de sabah akşam onların diyarlarına uğrarsınız. Hala aklınızı kullanmayacak mısınız?" (Saffat/137); "Göklerde ve yerde Allah´ın varlığım, birliğini, kudretini gösteren nice deliller vardır ki insanlar yanlarından geçip gittikleri halde yüz çevirmelerinden dolayı farkına varmazlar". (Yusuf/105)

Yeryüzünü dolaşan kimse, edindiği bilgilerle belli bir basiret sahibi olur ve onun sayesinde ibret alıp akledebilir. Kimi insanlar delillerin yanlarından geçerken onlara dikkatli baktıkları için Allah Teala´nın lütfuyla Öğüt alır ve O´na yönelirler. Allah Teala, kullanna ´yayılmış beşik´ olarak vasfettiği arz üzerinde dolaşmalarım ve oradan kendileri için çıkarttığı rızıklardan yemelerini emretmiştir. O, bu meyanda şöyle buyurmuştur: "Yeryüzünü size hizmete hazır bir , uysal bir binek gibi kılan da O! Haydi öyleyse onun omuzlarında rahatça dolaşın ve O´nun takdir ettiği rızıklardan yiyin". (Mülk/15) Ayetteki ´Menâkıb=Omuzlar" ile kasdedilenin çarşı pazarlar, köyler veya dağlar olabileceği söylenmiştir. Bize göre ´ahdâ-bü´l-arz=yeryüzünün sırtları´ ile kasdedilen köyler, ´menâkıb=omuzlar ile kasdedilen ise dağlar olabilir. Çünkü omuzlar, canlıların yüksek kısımlarıdır. Bişr-i Hâfı (ra) şöyle derdi: Ey Kur´an okuyucuları, seyahat edin güzellesin!

´Sefer=Yolculuk´ kelimesinin kökeniyle ilgili olarak da şunlar söylenebilir: Su, bir yerde çoğalmaya başladığı zaman bunu ifade etmede ´sefere´ fiili kullanılır. Bir diğer görüşe göre, yolculuğun ´sefer olarak isimlendirilmesinin sebebi insanın gerçek ahlakını ortaya çıkarmasıdır. Çünkü ´Sefere´ fiilinin bir anlamı da açığa çıkartmaktır. Yolculuk, bir anlamdda Allah Teala´nm yeryüzüne yerleştirdiği delilleri de ortaya çıkarmaktadır.

Kişi bir yolculuğa niyetlendiği zaman iki rekat istihare namazı kılmalı ve Allah Teala´ya sağlam bir şekilde tevekkül etmelidir. Kendisini gözetmesi ve O´nunla sükunet bulması bakımından Allah Teala müslümana yetecektir. Kul, O´na tam olarak güvenmeli ve itimad etmelidir. Halini belli etmemeli ve Rabbinden tam olarak razı olmalıdır. Gidişi ve dönüşünün O´nunla olacağını bilmelidir. Yolculuğu esnasında karşılaşacağı delil ve eserlere bakmaya, üzerlerinde dikkatlice düşünmeye ve ibretler almaya niyetlenmiş olmalıdır. Yolculuğu ile Allah´ın lütfunu ummaya da niyetlenmelidir. Bütün bunlar, teşvik edilmiş yolculuk sebepleridir.

Konuyla ilgili olarak şöyle denilmiştir: Allah Teala yola çıkacak kulunu meleklerine havale eder. Bu melekler, kulun yolculuk niyetlerini kontrol ederler. Herkese niyetine göre istediğini verirler. Eğer dünyalık peşinde ise dünyalık verip ahiretini eksilterek tasasını çoğaltırlar. Böylesi hırs ve arzularla dolu biri olup sürekli dünya ile meşgul edilir.

Yolculuk niyöti ahiret ve ahiret ehlini talep etmek olan kula da basiret ve idrak lütfedilir. Niyetiyle orantılı olarak ibret ve öğüt alma melekeleri güçlendirilir. Tasası da ahiret üzerinde toplanır. Kanaati sayesinde belli bir dünyalığı olur. Ama onu en çok meşgul eden, hırs değil zühddür. Görevli melekler sürekli onun için dua ve istiğfarda bulunurlar.

Yolcunun niyeti, kalbinin düzelmesi, nefsinin riyazeti, halinin açığa çıkarılması ve sıfatlarının %ınanmasıdır. Çünkü nefs, kendi yurdunda boyun eğme ve teslimiyete daha yatkındır. Muhtemelen yolculukta da kulun isteklerine boyun eğecek ve karşı gelmeyecektir. Ama yol halinin doğuracağı meşakkat ve sıkıntılar, ardarda öğreneceği hakikatlar nefsi alışmış olduğu mecradan çıkartacak ve gerçek yüzünün ortaya çıkmasına zemin hazırlayacaktır. Bu gibi durumlarda, nefsin bastırılmış istekleri ve dürtüleri de açığa çıkabilir.

Sonuç itibarıyla yolcu, daha önce karşılaşmadığı ilim ve basiretlerle donanarak nefsinin gizli kalmış yönlerini bunlar sayesinde öğrenme fırsatını elde edebilir. Bir anlamda bunlar da, arzın gizlediği hususlar olup Allah Teala tarafından sevdiği kullarına dilediği zaman açılmaktadır. O bu meyanda şöyle buyurmuştur: "Halbuki göklerde ve yerde gizli olan herşeyi açığa çıkaran Allah´a..." (Nahl/25)

Kul, ilim Öğrenmek gayesiyle yola çıkıyorsa Allah Teala´nın şu buyruğunda bahsedilenler zümresine dahil olur: "Seyahat edenler". (Tevbe/112) Buradaki ´seyahat edenler* ile ilim öğrenmek için gurbete gidenlerin kasdedildiği bildirihniştir. Said b. el-Müseyyeb (ra), tek bir hadis için günlerce seyahat ederdi. Şa´bî de şöyle demiştir: Bir kimse, kendisine doğru yolu gösterecek tek bir kelime için Şam´dan Yemen´in en uç noktasına seyahat etse, yolculuğunun boşa gittiğini asla düşünmem!

Cabir b. Abdullah (ra) ve diğer sahabiler, Abdullah b. Enis el-En-sari´den (ra) rivayet edilen tek bir hadisi bizzat ondan dinlemek için Medine´den Mısır´a bir ay süren bir yolculuk yapmışlardır. Hadisi dinledikten sonra geri dönmüşlerdir. Allah Resulü´nün (sav) devrinden günümüze (Hicri IV. Asır) dek hadis öğrenmek için seyahat edenler, sayılamayacak kadar çoktur.

Allah Resulü´nün (sav) şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir: "İlim öğrenmek için evinden çıkan kimse, dönünceye kadar Allah yolundadır".[94]Bir diğer hadis de şöyledir: "İlim aradığı bir yola giren kimseye Allah Teala da cennete götüren bir yol açar"[95]

İlim için harcanan paranın, Allah yolunda harcanan para gibi olduğu ve bir dirhemin yedi yüz dirhem hesap edileceği söylenmiştir. Salihlerle görüşmek üzere seyahat eden kimse de fazilet sahibidir. Sahabe´den bir zatın şöyle dediği rivayet edilmiştir: İnsanlar (salihlerle) buluşmak için haccederlerdi. Hac, yolculukların en hayır-lısıdır. Görüldüğü gibi Sahabe haccı salihlerle buluşma vesilesi olarak görmüştür.

Yolculuğa çıkan kimse, dininin selameti bakımından daha faydalı olduğu düşüncesiyle taşraya yönelmeye niyetlenirse güzel davranmış olur. Çünkü şehirlerde, dünyaya bağlanmak daha kolaydır. Kul, nefsini ezmek, şöhret fitnesinden kaçmak ve kendini Allah´a adamak için de yollara düşebilir. İnsanlardan uzaklaşarak kalbini düzeltme ve halinde istikamet bulma düşüncesiyle de seyahat edebilir. İnsanlardan uzaklaşmak, riyazet şekillerinden biridir.

Kişi, yakini imanı kuvvetleninceye ve kalbi itmi´nan buluncaya kadar yalnız kalma cihetine gidebilir. Bu seviyeye ulaştıktan sonra, bir yerde ikamet etmesiyle yolculuk etmesi ve insanlardan uzaklaşması onun için farksız olacaktır. Çevresinde insanların bulunup bulunmaması ona tesir etmeyecektir. Çünkü tasasını onlar üzerinde yoğunlaştırmayacaktır.

Süfyan-ı Sevri (ra) bu hususta şöyle demiştir: Öyle kötü bir zamandayız ki, tanınmayan zelil kul bile güvende değilken meşhurlar nasıl güvende olabilecektir! Bana göre bu zaman, kulun bir beldeden diğerine intikal edeceği, tanınmaya başladığı bir yerden başka bir beldeye taşınması gereken bir zamandır!

Ebu Nuaym şöyle demiştir: Süfyan´ı destisini eline, azık torbasını sırtına almış bir halde gördüm. ´Hayırdır, yolculuk nereye ey Ebu Abdullah?´ dediğimde şöyle dedi: Ruhsatların yaşanabildiği bir yer duydum. Orada ikamet etmek istiyorum. ´Gerçekten de yapacak mısın?´ diye sorduğumda, ´Evet, bir yerde ruhsatların yaşanabildiğim işittiğinde oraya yerleş, orası dinin için daha güvenli, tasa bakımından da daha azdır!´ dedi.

Seri es-Sekatî (ra) sufilere şöyle derdi: Kış çıkıp bahar girdiğinde ve ağaçları yaprak sardığında yeryüzüne dağılmak gerekir!

Çıkılan yolculukların en hayırlısı; Allah yolunda cihad için, hac için, sınırlan beklemek için ve Allah Resulü´nün (sav) kabrini ziyaret etmek için çıkılan yolculuktur. Bundan sonra Sahabe´nin mezarlarını ziyaret etmek için çıkılan yolculuklar gelir. Bunlarda sırf Allah rızasını kazanmaya çalışmak esastır.

Bir din kardeşini ziyaret etmek için yola çıkmak da müstehap görülmüş ve teşvik edilmiştir. Ehli Beyt kanalıyla şöyle bir haber nakledilmiştir: Tevrat´ta şöyle yazılıdır: Hasta ziyareti için bir mil, cenaze teşyii etmek için iki mil, davete icabet için üç mil ve bir din kardeşini ziyaret etmek için dört mil yürü. Bir başka rivayette ise şöyle denilmiştir:

Adamın biri başka bir yerde ikamet eden din kardeşini ziyarete niyetlenmişti. Allah Teala yolunun ortasına bir meleği gözcü koydu. Melek, yolda karşısına çıkıp ´Nereye gidiyorsun?´ diye sordu. Adam da, ´Palan yerdeki bir din kardeşimin ziyaretine´ dedi. Melek, ´İkinizin arasında ulaman gereken bir bağ (~sıla-i rahim ilişkis...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın