Nikah 10

4- Yasaklayıcı Rivayetler

Buraya kadar mut´ayı yasaklayan rivayetlerle, yasaktan önceki ruhsatı da ifade eden rivayetleri beraberce kaydettik. Şimdi ise, yasaklamaya ağırlık veren ve şiddet ifade eden rivayetleri belirteceğiz.

Ebu Hureyre´nin bir rivayetinde Resulullah şöyle buyurmaktadır: "Mut´ayı, talak, iddet ve miras (ile ilgili ahkâmın teşrii) haram kılmıştır."(86)

Ebu Zerr (radıyallahu anh): "İki mut´a (yani hacc-ı temettu ve mut´a nikahı) sadece bize (Ashab´a) helaldi, size değil" demiştir.(87). Beyhakî´ nin rivayetinde "Kadınlarla mut´a nikahı Resulullah´ın biz ashabına sadece üç gün helal kılındı sonra Resulullah onu yasakladı" der. (88)

* Abdullah İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ)´e bir zat gelerek mut´a nikahında sorar. Abdullah "haram!" deyince soru sahibi "(İbnu Abbas´ı kastederek) (89) "ama bunu falan caiz görüyor!" der. Abdullah ona şu cevabı verir: "Allah´a yemin olsun! Herkes bilir ki, Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm), Hayber Gazvesi sırasında onu haram etti. Artık zaniler değiliz" (90). Bir rivayette, Abdullah İbnu Ömer, kendisine İbnu Abbas´ ın mut´a nikahına cevaz verdiği söylenince: "Sübhanallah! İbnu Abbas´ın böyle bir fetva vereceğini zannetmiyorum!" der. Ancak oradakiler haberi teyid edince, İbnu Ömer: "Resulullah hayatta iken İbnu Abbas küçük bir çocuktu" der ve ilave eder: "Resulullah onu bize yasakladı. Artık zaniler değiliz." (91)

Bir başka rivayet İbnu Ömer´in şu sözünü kaydeder: "Bir erkeğe, sadece İslam nikahıyla evlendiği kadın helaldir. Bu nikahta mehir vardır, erkeğin kadına, kadının erkeğe miras hakkı vardır. Kadını muayyen bir müddetle alamaz. Aldı mı artık o hanımıdır. İkisinden biri ölürse diğeri ona varis olur."(92)

* Abdullah İbnu´z-Zübeyr, mut´a hususunda şiddetle karşı çıkan sahabilerdendir. Müslim´in bir rivayetinde, onun hutbede mut´ayı tecviz eden bir zata(93) ta´rizde bulunarak: "Şurası muhakkak ki, Allah bazı insanların gözlerini kör ettiği gibi, kalplerini de kör etmiş ki mut´a nikahına fetva veriyorlar!" dediğini görmekteyiz. Rivayet, hücuma uğrayan zatın: "Sen hakikaten pek nezaketsiz, kabasaba birisin. Ömrüme yemin ederim ki, mut´a İmamü´l-Müttakin (olan Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)) zamanında yapılırdı!" şeklindeki cevabını İbnu Ôz-Zübeyr meydan okuyarak karşılar: "Öyleyse haydi bir dene! Sen bunu yapacak olursan vallahi seni taşlarınla recmederim!" der(94). Alimler, Abdullah İbnu Zübeyr (radıyallahu anhümâ)´in bu kesin davranışını, kendisine mut´anın neshiyle ilgili haberin ulaşmış olması ve dolayısıyla onun haramiyeti hususunda zerre kadar tereddüdünün bulunmamasıyla izah ederler (95). İbnu Zübeyr´in bu müdahalesi, hilafeti zamanında mı cereyan etti, açık değil. Ancak rivayetlerde, Hz. Ömer´in yasaklamasından sonra sahabeden muhalefet kalmadığının söylenmesi gözönüne alınırsa, hilafet yıllarından, Hz. Ömer´in yasağından önceye ait olması gerekmektedir.[105]

5- Hz. Ömer´in Yasaklama Hadisesi

Buraya kadar kaydettiğimiz rivayetlerin bir kısmında Hz. Ömer (radıyallahu anh)´in mut´ayı yasaklamasına temas edildi. Hatta, birkısım sahabenin, bu yasaklama ile mut´anın Resulullah tarafından yasaklanmış olduğunu öğrendiklerini belirttik. Şu halde son olarak, Hz. Ömer´le ilgili haberin mahiyetini de kaydetmede fayda var. Öncelikle şunu belirtelim ki Hz. Cabir ve Ebu Said´den gelen bir rivayete göre, "Hz. Ömer, bu yasaklama işini, hilafetinin ortalarında ele almıştır. Dolayısıyla o zamana kadar, mut´a nikahına başvuranlar olmuştur(96). O sıralarda Kûfe´ye gelen Amr İbnu Hureys (radıyallahu anh), bir cariye ile mut´a nikahı yapar ve cariye hamile kalır. Gelip durumu Hz. Ömer´e anlatır. Halife bu vesile ile, yasağın bütün mü´minlerce bilinmediğini anlayarak meseleyi hutbe konusu yapar ve herkesin işiteceği şekilde mut´a nikahının yasak olduğunu ilan eder. İbnu Mace´nin kaydına göre Hz. Ömer şöyle buyurmuştur: "Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) bize, mut´a için üç gün izin vermiş, sonra haram etmiştir. Allah´a yemin olsun, muhsan (62) bir kimsenin mut´a yaptığını duyarsam, Resulullah´ın, bunu tahrimden sonra helal kılmış olduğuna dair dört şahit getirmediği taktirde taşla recmederim."(97) Muvatta´nın bir rivayetinde bu yasaktan önce yapılan mut´a nikahı sonucu hamile kalan Havle Bintu Hakim´in, yasaktan sonra Rebia İbnu Ümeyye´yi şikayet ettiğini görüyoruz. Bunu haram ve zina bilmekte kanaati kesin olan Hz. Ömer (radıyallahu anh): "Bu, (Resulullah´ın haram kıldığı) mut´adır. Eğer yasağı ilanda sizden önce davranmış olsaydım şimdi sizi recmederdim" der(98).[106]

Yasak Hz. Ömer´in İçtihadı Değildir:

Alimler Hz. Ömer (radıyallahu anh)´in mut´a nikahını yasaklarken içtihadıyla hareket etmediğine, Resulullah´tan yasakla ilgili hadis zikrederek yasağı takrir ettiğine dikkat çekerler(99). Nitekim bu husus İbnu Mace´den kaydettiğimiz rivyaette sarih olarak görülmektedir. Bir başka rivayette, hutbede geçen: "İnsanlara ne olmuş ki, Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)´ın yasağına rağmen mut´a nikahı yapıyorlar?" (100) ibaresi de aynı hususa delil olmaktadır. Bu ibare, Hz. Ömer´i feverana getirecek bazı mut´a nikahı hâdiselerinin ilk defa kulağına geldiğini ifade eder. Bunun tatbikatta olduğunu bilseydi bu kadar feveran etmez, tepkisini bu ibarelerle ifade etmezdi.

Hâdiseyi tahlil eden alimler, bu durumun Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)´ın yasağının birkısım sahabiler tarafından işitilmemiş olmasına mebni olduğunu belirtirler. İbnu Hazm´ın, mut´ayı mübah addettiklerine dair haklarında rivayet bulunduğunu belirttiği tabiinden Tavus, Atâ ve Sad İbnu Cübeyr´in[107] de bu yasağı duymayanlardan oldukları anlaşılmaktadır. Meseleye temas eden kaynaklarda -ve bilhassa Mekkî olanların- mut´a lehine fetva verdiklerine dair ifadeler, sahabeden -yani Hz. Ömer´in yasaklamasından- sonra da bu işe fetva verildiği düşüncesine sevkedebilir. Bu yanlıştır; çünkü, tabiin nesli sahabeden sonra yaşayanlar demek değildir. Onlar, sahabelerin muasırıdırlar. Fakat Resulullah´ı görememişlerdir. Mezkur ifadelerde onların Hz. Ömer´in yasağından sonra fetva verdiklerine dair bir sarahat yok. Demek oluyor ki, tabiinden bazıları Hz. Ömer´in yasağından önce, mut´anın neshedildiğini duymadıkları için, aynen bazı sahabiler gibi, fetva vermişlerdir.[108]

Mut´anın Haram Olduğuna Dair Kur´anî Delil

Mut´a nikahının, görüldüğü üzere, Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)´dan gelen rivayetler açısından haram olduğuna inanan Ehl-i Sünnet uleması, bu görüşlerine Kur´an´dan da delil kaydetmişlerdir. Zikredilen en mühim ayet, Mü´minun suresinde, felah bulacak mü´minlerin vasıfları meyanında zikredilen 5, 6 ve 7. ayetlerdir: "(Öyle mü´minler) ki, onlar ırzlarını koruyanlardır. Şu var ki zevcelerine, yahut sağ ellerinin malik olduklarına (kendi cariyelerine) karşı (olan durumları) müstesnadır. Çünkü onlar (bu taktirde) kınanmış değildirler. O halde kim bunların ötesini isterse şüphe yok ki, onlar haddi aşanlardır."

Dikkat edilirse, ayet-i kerimede mü´minlere cinsî tatminde[109] iki meşru yol gösterilmekte, bunlar dışında kalan bütün yollar gayrımeşru ilan edilmektedir:

1) Dinin meşru kıldığı nikah yoluyla edinilen eşler.

2) Sağ elin sahip oldukları diye ifade edilen cariyelerdir. Cassas, ayetin mut´a nikahının haram olmasını iktiza ettiğini söyledikten sonra: "Çünkü der, mut´a yoluyla nikahlanan kadın ne zevcedir, nede milk-i yemindir." (102) İbnu´l-Arabî: "Bazı alimler ayet-i kerimenin, "ferc"i, nikah veya milk-i yemin (sağ elin sahipliği=cariye) yoluyla helal addetmiş olması ve mut´anın zevce olmaması sebebiyle "Bu ayet mut´anın tahrimine delildir" demiştir" dedikten sonra bu yorumun zayıf olduğunu söyler. Ancak ümmetin mut´anın haram olduğu hususundaki icmadan hareketle aynı neticeye ulaşır (103). İbnu´l-Arabî, İbnu Abbas (radıyallahu anhümâ)´ın da ayette geçen bu iki yol dışında kalan her çeşit fercin yani cinsî tatmin vasıtalarının haram olduğuna hükmettiğini belirtir(104).

Asıl mevzumuzun dışında kalmakla birlikte, yeri gelmişken şunu belirtmek isteriz: Ayet-i kerimenin bu ıtlakından hareket eden pek çok alim, ayetle zikredilmiş olan iki meşru vasıta dışında kalan, hayvana temas, istimna, nazar gibi her çeşit cinsî tatmin yollarının aynen mut´a gibi haram kılınmış olduğunu söylemiştir (105).

İslam alimleri şu ayetten de mut´anın reddedildiğini istidlal ederler. (Mealen): "Evlenmeye imkan bulamayanlar da, Allah onları lütfuyla zenginleştirinceye kadar iffetlerini korusunlar..." (Nur 33). "Eğer derler, mut´a ve tahlil[110] caiz olsaydı, iffetli olmalarını emretmezdi."(106)

* Bu meselede Kur´an´dan gösterilen bir diğer ayet de şudur (mealen): "Sizden hür ve mü´mine kadınları nikahlamaya gücü yetmeyen olursa, sizin ellerinizde bulunan genç mü´mine cariyelerle evlensin... Cariye nikahlama, sizden mehir ve nafakaya gücü yetmeyip de büyük bir meşakkat altına girmekten ve evlenmemekle de zinaya meyletmekten korkanlar içindir. Yoksa sabretmeniz sizin için daha hayırlıdır..." (Nisa 25).

Alimler: "Eğer derler, mut´a ve tahlil caiz olsaydı ne zinaya gitme korkusu olurdu ne cariye ile nikahlanmaya hacet kalırdı, ne de cariyelerle nikahlanmayı terkederek sabretmeyi esas almak tavsiye edilirdi." (107)

* Son olarak şunu da bilelim: Daha önce temas ettiğimiz ve Şia tarafından mut´a nikahının mübahlığına delil yapıldığını belirttiğimiz ayet de alimlerce, siyak ve sibakı içerisinde tahlil edilerek, ondan Şia´nın çıkardığı hükmün batıl olduğu gösterilmiştir. Bu ayetle ilgili olarak yapılan iki ayrı açıklamayı kaydedeceğiz. Mezkur ayette O halde onlardan hangisiyle faidelendi iseniz, ücretlerini takdir edildiği vecih üzere ödeyiniz" (Nisa 24) denmektedir.

Alimler, bunun mut´ayı helal kılmak üzere indiğini iddia etmenin açık bir hata olduğunu, bu rivayetin hi...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın