Kıssalar 2

AÇIKLAMA:

1- Önce şunu belirtelim: Rivayet pekçok ksımlarıyla İbnu Abbas (radıyallahu anhüma)´ın sözü gibidir. Ancak şarihler, rivayette yer alan bazı karinelerden hareketle tamamının Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)´a ait olduğuna hükmederler.

2- Hz. İbrahim aleyhisselam´ın oğlu İsmail´le çocuğun annesi Hz. Hacer´i Mekke´ye bırakması, sonra tekrar gelip gitmeleri ve orada büyüyen Hz. İsmail´le Ka´be´yi inşa etmesi ile ilgili rivayet farklı vecihlerde gelmiştir. Kaydedilen vechi Buhârî´deki veçhidir. Diğer bazı vecihlerinde görülen birkısım mühim farklılıkları imkan nisbetinde köşeli parantez içerisinde göstermeye gayret ettik. Bazı mühim farkları burada belirtmeye çalışacağız.

3- Teysir´in kaydettiği vecih Buharî´nin metnine tamamen uymaz. Hadisin baş kısmı burada tayyedilmiş.

* Bazı rivayetlerde susayan çocuğun ayaklarını yere vurarak kıvrandığı, annenin Safa ile Merve arasında telaşla gidip geldiği, tepeye çıkışlarında dönüp çocuğa baktığı, bu sırada, çocuğun başına bir hâdise gelip gelmediğinden endişe ettiği belirtilir.

* Keza suyun yerden çıkarılışı ile ilgili bazı farklılıklar da rivayetlerde görülür: Cebrail ayağını vurarak, parmağıyla yeri deşeleyerek vs.. zemzem yerden fışkırmıştır:

* Ka´be ile ilgili olarak bazı rivayetlerde şu ziyade gelmiştir: "Beyt, Tufan sırasında kaldırıldı. Peygamberler ona haccederlerdi. Fakat yerini (tam olarak) bilmezlerdi. Allah onu İbrahim için hazırladı ve yerini ona öğretti." Beyhakî´nin kaydettiği bir rivayette: "Allah Teala hazretleri Cebrail´i Hz. Adem´e gönderdi ve Beyt´in inşa edilmesini emretti. Böylece onu Adem bina etti. Kendisine: "Sen insanların ilkisin, bu da insanlar için yapılan Beyt´in ilkidir" denilir. Bir başka rivayette: "Beyt´i ilk inşa eden Hz. Adem´dir" denmiştir. Ancak: "Ondan da önce meleklerin inşa ettiği de söylenmiştir. Vehb İbnu Münebbih´ten gelen bir rivayette ise: "Beyt´i inşa eden Şîs İbnu Adem´dir" denmiştir.

4- Alimler hadisten, zemzem suyunun bidayette Hz. Hacer ve oğlu İsmail için su ve yiyecek ihtiyaçlarına kâfi geldiği hükmünü çıkarmışlardır.

5- Hadis, Hz. İsmail´in annesi Hacer ve babası İbrahim´in dillerinin Arapça olmadığını ifade eder. Çünkü rivayette Arapça´yı Cürhümlülerden öğrendiği ifade edilmektedir. Böylece Arapçayı ilk konuşanın Hz. İsmail olduğuna dair bazı rivayetlerde gelen beyanın yanlışlığı ortaya çıkar. Keza bu rivayet, "Arapların tamamı İsmail evladından gelmektedir" diyenleri de yalanlar.

6- Hadiste, Hz. İbrahim´in, Mekke´ye, Hz. Hacer´in ölümünden ve Hz. İsmail´in evlenmesinden sonra "bıraktıklarını aramak üzere" uğradığı ifade edilmektedir. Bu ifadeden çıkan neticelerden biri, Hz. İbrahim´in kurban edilmek üzere İsmail´i değil İshak´ı yere yatırdığı, bir başka ifade ile, semadan inen koçla kurban edilmekten kurtarılan kimsenin İsmail değil, İshak olduğudur. İbnu´t-Tin der ki: "Bu hadiste Hz. İbrahim, İsmail´i süt emerken bırakmakta ve evlendiği zaman yanına gelmektedir. Hz. İbrahim onu boğazlamakla emredilseydi, süt devresi ile evlenmesi arasında Mekke´ye uğradığı, hadiste zikredilirdi." Esasen boğazlanmak istenenin Hz. İshak soyundan olduklarını söylerler ve semavî koçla kurban edilmekten kurtulmuş olan birinin neslinden olmakla ayrıca tefahur ederler, şeref payı çıkarırlar.

İbnu´t-Tin´e: "Hadiste, Hz. İbrahim´in Mekke´ye arada gelmiş olabileceğinin nefyedilmediği, dolayısıyle, gelmiş olabileceğinin zımnen mevcudiyeti" belirtilerek cevap verilmiştir. İbnu Hacer, bir başka rivayette, Hz. İbrahim´in zaman zaman Mekke´ye geldiğinin tasrih edildiğini göstererek, tenkidi te´yid eder: "Hz. İbrahim, hanımı Hacer´i her ay, Burak üzerinde ziyaret ederdi. Bu maksatla öğleden evvel Mekke´ye gelir (ve ziyaretini yapıp aynı gün) döner ve Şam´daki evinde kaylulesini (öğle uykusu) yapardı." İbnu Hacer, Hz. İbrahim´in Burak üzerinde gelip Hz. Hacer ve Hz. İsmail´i ziyaret ettiğini te´yid eden Hz. Ali ve başkalarından rivayetler kaydeder:

7- Rivayette Hz. İsmail´in rızkını kazanmak üzere evden çıktığ belirtmektedir. Başka rivayetler onun sürü otlattığını, bu esnada avcılık yaptığını ifade eder.

8- Hadiste kadın, "kapının eşiği"ne benzetilmiştir. Çünkü aralarında benzerlik var: "Kapı, evi ve içindekileri muhafaza eder; kadın da evin bekçisidir. Kocanın gıyabında evi ve içindeki eşyayı muhafaza eder. Ayrıca ikisi de vat mahallidir. Eşiğin değiştirilmesi, boşamadan kinaye yapılmıştır, ulema bunu boşamayı hasıl eden kinayat arasında mütalaa etmiştir.

İbnu Hâcer, Hz. İsmail’in hadiste zikri geçen iki hanımının isimleri üzerinde durur. Rivayetlerde farklı isimleri gelmiştir. Mesela ikinci hanımı hakkında sekiz ayrı rivayet, kadının hakkında da dört ayrı kavi ve isim bulunduğunu belirtir.

9- Hz. İsmail´in ikinci hanımı, bazı rivayetlerde, Hz. İbrahim´e: "Buyurun, binekten inin, yemek yiyin, su için" diye teklifte bulunur. Hz. İbrahim: "İnmeye gücüm yetmez" deyince, kadın: "Evet sizi (yolcu) saçı başı dağınık görüyorum. Dilerseniz (su getireyim) başınızı yıkayıp yağlayayım!" der. Hz. İbrahim kabul eder: "Siz bilirsiniz" der. Kadın, Makam´ı getirir, -Makam, o zaman billur gibi beyazdır ve Hz. İsmail´in evinde bir kenara bırakılmıştır.- Hz. İbrahim bineğinin üzerinden inmeden sağ ayağını Makam´ın üzerine koyar ve başını kadına uzatır. Kadın başının sağ tarafını öncelikle yıkar, tamamlayınca sol ayağını koyması için Makam´ın yerini değiştirir. Hz. İbrahim sol tarafı da yıkanmak üzere başını uzatır.

Bugün Makam-ı İbrahim´de görülen ökçe ve parmak izleri o günden kalmadır.

10- Bazı rivayetlerde, Hz. İbrahim´le Hz. İsmail´in Ka´be´yi inşa etmek üzere biraraya geldikleri zaman babanın yüz, oğulun otuz yaşında oldukları zikredilmiştir.

11- Bazı rivayetler, Hz. İbrahim´in inşa sırasında yükselttiği temellerin Hz. Adem tarafından atılmış olan temeller olduğunu tasrih eder. Bu durum Buharî rivayetinde kapalıdır. Bir rivayet şöyle:

"Hz. İbrahim (aleyhissalâtu vesselâm), temellerle Hz. Adem´in attığı temele ulaştı. Göğe doğru yüksekliğini dokuz zira´, yerdeki genişliğini yani çevresini otuz zira´ yaptı. Buradaki zira´ (kol uzunluğu) kendi kollarıydı."

Bir başka rivayette şu ziyade mevcuttur: "Sonra Hıcr kısmını Beyt´e idhal etti. Daha önce (orası) Hz. İsmail´in koyunlarının barınağı idi. Hz. İbrahim Beyt´i taşları üst üste koyarak inşa etti, tavanı yoktu. Bir kapı yaptı, kapının yanında bir de kuyu açtı. Bu çukur, Beyt´in deposuydu. Beyt´e gelen hediyeler buraya atılıyordu."

Bir başka rivayette şu ziyade mevcut: "Allah, İbrahim´e, Sekîne´ye uymasını vahyetti. Sekîne Beyt´in yerinde halkalandı, tıpkı bir bulut gibiydi. Baba-oğul (o hududu) kazdılar, Hz. Adem´in attığı ilk temeli kazıyor gibiydiler."

Bir başka rivayette: "Hz. İbrahim başının üstünde Beyt´in yerinde bulut gibi bir şey gördü, içinde baş gibi bir şey vardı. Ona şöyle hitap etti: "Ey İbrahim! Benim gölgem üzerine benim miktarımca bina yap, ne artır ne de eksilt." İşte bundandır ki Allah Teala hazretleri:

"Hani biz İbrahim´e Beyt´in yerini göstermiş ve "Bana hiçbir şeyi ortak koşma" diye vahyetmiştik" (Hacc 26) buyurmuştur.

Bir başka rivayette, "İnşaat Rükn´ün bulunduğu yere ulaşınca, o gün Rüknü koyar, Makam´ı alıp Beyt´e yapışık şekilde yerleştirir" denmiştir.

12- Bir başka rivayete göre Ka´be´nin inşaatı bu suretle tamamlanınca Hz. Cebrail aleyhisselam gelir ve hacc menasikini öğretir.

Bundan sonra Hz.İbrahim aleyhisselam Makam´ın üzerine çıkıp halka şöyle hitap eder;

"Ey insanlar! Rabbinize icabet edin!" Hz. İbrahim ve Hz. İsmail bu yerlerde (bir müddet) kalırlar. Hz. İshak ve Sare Beytu´l-Makdis´ten buraya hacc yaparlar. Bundan sonra Hz. İbrahim Şam´a döner ve orada vefat eder.

İbnu Abbas´ın bir rivayetine göre, "Hz. İbrahim Makam´ın üzerine çıkınca şöyle hitap etmiştir:

"Ey insanlar! Size hacc farz kılındı! Bu sesi O, erkeklerin sulbünde, kadınların rahminde olanlara da işittirdi. Onun bu davetine, iman edenler ve Allah´ın ilminde kıyamete kadar gelip hacc edecekleri sebkat etmiş olanlar: "Lebbeyk Allahümme lebbeyk! =Buyur Allahım buyur!" diye cevap verdiler."

Bir başka rivayette şöyle denir: "Hz. İsmail vadiye bir taş aramaya gitmişti ki Hz. Cibril aleyhisselam Haceru´l-Esved´i indirdi. Bu taş, yeryüzü Tufan´la sulara boğulunca semaya kaldırılmıştı. Hz. İsmail gelince Haceru´l-Esved´i gördü ve:

"Bu nereden geldi, kim getirdi?" dedi. Hz. İbrahim:

"Beni ne sana ne de taşına bırakmayan Zat" cevabını verdi."

Bir başka rivayette şu ziyade var: "Bu taş Hindistan´da idi; papatya gibi bembeyaz bir yakuttu."

Ka´be ile ilgili tamamlayıcı bilgi daha önce de geçti.[3]

* ASHABU´L-UHDUD

ـ4993 ـ1ـ عن صهيب رَضِيَ اللّهُ عَنْه قال: ]رَسُولُ اللّهِ #: كَانَ فِيمَنْ قَبْلَكُمْ مَلِكٌ وَكَانَ لَهُ سَاحِرٌ، فَلَمَّا كَبِرَ السَّاحِرُ قَالَ لِلْمَلِكِ: إنِّى قَدْ كَبِرْتُ فَأبْعَثْ اليّ غَُماً أُعَلِّمُهُ السِّحْرَ. فَبَعَثَ إلَيْهِ غَُماً يُعَلِّمُهُ فَكَانَ في طَرِيقِهِ إذَا سَلَكَ رَاهِبٌ. فَقَعَدَ إلَيْهِ وَسَمِعَ كََمَهُ فَأعْجَبَهُ! فَكَانَ إذَا

أتَى السَّاحِرَ مَرَّ بِالرَّاهِبِ وَقَعَدَ إلَيْهِ. فإذَا أتَى السَّاحِرَ ضَرَبَهُ. فَشَكَا ذلِكَ الى الرَّاهِبِ. فَقَالَ: إذَا خَشِيتَ السَّاحِرَ فَقُلْ: حَبَسَنِي أهْلِي. وَإذَا خَشِيتَ أهْلَكَ فَقُلْ: حَبَسَنِي السَّاحِرُ: فَبَيْنَمَا هُوَ كَذلِكَ إذْ أتَى عَلى دَابَّةٍ عَظِيمَةٍ قَدْ حَبَسَتِ النَّاسَ. فقَالَ: الْيَوْمَ أعْلَمُ السَّاحِرُ أفْضَلُ أمِ الرَّاهِبُ؟ فَأخَذَ حَجَراً. فَقَالَ: اللّهُمَّ إنْ كَانَ أمْرُ الرَّاهِبِ أحَبَّ إلَيْكَ مِنْ أمْرِ السَّاحِرِ فَاقْتُلْ هذِهِ الدَّابَّةَ حَتّى يَمْضِىَ النَّاسُ فَرَمَاهَا فَقَتَلَهَا، وَمَشَى النَّاسُ فَأتَى الرَّاهِب فَأخبَرَهُ. فَقَالَ لَهُ الرَّاهِبُ: أي بُنَيّ! أنْتَ الْيَوْمَ أفْضَلُ مِنِّ...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın