Nefse Muhalefet,Hased ,Gıybet, Kanaat

NEFSE MUHALEFET, HASED,GIYBET, KANAAT

Nefse Muhalefet ve Kusurlarını Hatırda Tutma

Allah Taâlâ, «Rabbının makamından korkup nefsini hevâ ve hevese uymaktan menedene gelince, onların yurtları Cennettir.» (Nazi´at, 79/40) buyurmuştur ( 45).

Resûlüllah (s.a.), «Ümmetim hakkında endişe ettiğim hususların en korkuncu hevâ ve hevese uymak ve tûl-i emel (hırs) dir. Hevâya tâbi olmak insanı hak yoldan sapıtır. Tûl-i emel ise âhireti unutturur,» buyurmuşlardır (46).

Malum olsun ki, nefse muhalefet ibadetin başıdır. Şeyhlere îslâmın ne olduğu sorulunca-. Nefsi, muhalefet kılıcı ile boğazlamaktır, diye cevap vermişlerdir. Bilmek lâzımdır ki, bir kimsenin içinde nefsaniyet yıldızları doğarsa, o kimsenin kalbinde Allah ile üns güneşi batar.

Zunnûn Mısri der ki: «İbadetin anahtarı tefekkürdür, isabetli (yolda olmanın) alâmeti hevâ-heves ve nefse muhalefettir, nefse ve hevâya muhalefet, onun, arzularını terketmek demektir».

İbn Atâ şöyle der-. «Nefis, cibilliyeti icabı edepsizdir, halbuki kul sürekli olarak edebe riayet etmekle memurdur. Nefis tabiatı icabı muhalefet meydanında at oynatır, kul harcadığı çaba ile nefsin fena arzularına ulaşmasını engeller. Nefsini dolu dizgin salıveren, şer ve kötü işlerde onun ortağı olur».
Cüneyd, «Kötülüğü emreden nefs (nefs-i emmâre); insanı helak eder.

45. Nefis ve nefs: Behîmü ve sûflî arzular, kötü huylar, yoz´.aşrmş ve kontrolsüz hale gelmiş tabiî istekler, sevk-i tabiîler, aklın ve insan ruhunun gösterdiği yola zıt düşen yollar, hayvânî nefsin azması, isyan etmesi, kudurması, disiplin ve kanun tanımaması. Nefsin ayıp ve kusurları, ondan doğan âfet, musibet, tehlike ve zararlar. Nefse muhalefet Hakk´a ve Hakk´ın emrine muvafakat; nefse muvafakat Hakk´a ve Hakk´ın emrine muhalefet demektir. Her nevi hayır nefse muhalefette, her nevi şer ona muvafakatta mevcuttur. 46. Buharî, Rikak, 4, 5; Aclûnî, I, 68.

Nefsi rehber alan kimse aldanmıştır. Nefse ait bir şeyi güzel ve hoş bulan kimse onu mahveder. Aklı başında bir kimsenin nefsinden razı olduğunu söylemesi nasıl mümkün olur ki: Babası asil, dedesi asil, dedesinin babası asil, yani babası Hz. Yakub, dedesi Hz. İshak, dedesinin babası Hz. Halil İbrahim olan (Hz.) Yusuf, ´Nefsimi temize çıkaramam, şüphe yok ki nefs kötülüğü emredicidir´, (Yusuf, 12/53) demektedir».

Cüneyd diyor ki: «Bir gece uykum kaçtı. Vird edindiğim namazı kılmak için kalktım. Rabbıma münacaat ederken bulduğum her zamanki haz ve zevki bulamadım, hayrete düştüm. Uyumak istedim, fakat uyuyamadım, oturayım dedim ama oturmaya da takat getiremedim. Kapıyı açtım, dışarı çıktım. Aniden, abaya sarılarak yola atılan bir adama rastladım. Benim geldiğimi hissedince başını kaldırdı ve: Ey Cüneyd! Hayrete düşer düşmez neden yola çıkmadın?, dedi. Ben: Efendim, böyle bir vaad yok ki, dedim. Hayır! kalbleri harekete geçirene, senin kalbini bana doğru harekete geçirmesi için niyazda bulunmuştum, dedi. İstediğin oldu, ihtiyacın nedir onu söyle? dedim. Nefsin derdi ne zaman devası haline gelir? dedi. Nefsinin hevâ ve hevesine muhalefet ettiğin zaman derdi, devası haline dönüşür, dedim. Bunun üzerine adam nefsine yöneldi ve ona hitaben: Dinle, yedi kere bu tarzda sana cevap vermiştim, fakat Cüneyd söyleyene kadar dinlemedin, şimdi dinle bari, dedi. Sonra adam oradan savuşup gitti. Kendisini tanıyamamıştım. Ondan sonra da durumu hakkında bilgi sahibi olamadım».
Ebu Bekir Tamestanî, «En büyük nimet nefs diyarından çıkmaktır. Çünkü kul ile Aziz ve Celil olan Allah arasında bulunan en büyük perde (hicâb) nefstir», demiştir.

Sehl b. Abdullah, «Nefse ve nefsin hevâ ve hevesine muhalefet edilmek suretiyle Allah´a ibadet edildiği gibi başka bir şeyle ibadet edilmemiştir», demiştir.

İbn Atâ´ya, Rab Taâlâ´nın gazabına kulu en seri şekilde yaklaştıran hususun ne olduğu sorulmuş. O da, «Nefsi ve nefsin hallerini görmek*, demiş. Sonra ilâve etmiş: «Bundan daha fenası kulun amelinin karşılığını düşünmesidir», (nefse ve hallerine değer vermek, Allah´ın yardımı ile işlenen amele Allah´tan karşılık istemek).
ibrahim Havvas diyor ki: «Şam´da Lükâm dağında bulunuyordum.

Oradan geçip gittim. Yola atılmış bir adama rastladım. arıların sokmasından uyuşmuştu. Adama selâmün aleyküm dedim. Adam aleyküm selâm ya İbrahim! diye karşılık verdi. Beni nasıl tanıdın? diye sordum. Allah Taâlâ´yı tanıyan bir kimse (arif billah) için hiç bir şey gizli kalmaz, dedi. Görüyorum ki Allah Taâlâ ile özel bir halin var, münacaatta bulunsan da seni şu arılardan korusa olmaz mı? dedim. Tersine senin Allah Taâlâ ile özel bir durumun mevcut olduğu görüşündeyim, münacaatta bulunsaydın da seni nar yeme arzusundan korusaydı olmaz mı idi? Şüphe yok ki, insan arıların sokmasının acısını dünyada çeker, halbuki narın sokmasının elemini âhirette çekecektir, dedi. Adamı hâli ile başbaşa bıraktım ve oradan savuşup gittim».

İbrahim b. Şeybân´ın şöyle dediği hikâye olunur: «Kırk yıl var ki ben ne bir çatının altında, ne de üzerinde kilit bulunan bir yerde yattım. Öteden beri doyasıya bir mercimek yemeği yemeyi canım ister dururdu, fakat yemek nasip olmamıştı. Şam´da bulunduğum bir zaman bana bir çömlek dolusu mercimek yemeği getirilmiş, ben de ondan yemiştim. Sonra oradan ayrıldım, cam kavanozlar içinde su damlalarına benziyen bir şeyler gördüm, bunları sirke zannetmiştim. Halktan biri bana-. Neye bakıyorsun, bunlar şarap numuneleridir, bunlar da şarap küpleridir, dedi. Kendi kendime: Farz olan bir işi yapmam icabetmektedir, dedim. Şarapçının dükkânına girdim, küplerdeki şarapları yere dökmeye koyuldum. Şarapçı bu işi padişahın emri ile yaptığım vehmine kapılmıştı. Durumu öğrenince beni İbn Tolun´un huzuruna götürdü. Bana iki yüz kırbaç vurmaları için görevlilere emir verildi. Sonra da hapse atıldım. Üstadım Ebu Abdullah Mağribî bu memlekete gelene kadar epey bir zaman hapiste kaldım. Üstadım benim için şefaatçi olmuştu. Beni görünce: Ne yaptın? diye sordu. Bir doyumluk mercimek ve iki yüz kırbaç, dedim. Bunun üzerine üstadım buyurdu ki: Hadi bakalım, ucuz kurtuldun yine».
Serî Sakatî, «Otuz veya kırk senedir ki nefsim havucu hurma pekmezine batırıp yemek istiyor, fakat yine de ona itaat etmedim», demiştir.

Sülemî´nin dedesinden şunu naklettiğini duymuştum-. «Kul için felâket, içindeki (şer hislere) rağmen nefisten razı olmaktır».

Hüseyin b. Ali Kirmânî, «Belh Emiri Asâm b. Yusuf, Hâtemu´l-Asamm´a hediye göndermiş, Hâtem de bunu kabul etmişti. Âdeti üzere bu hediyeyi kabul etmekle kendi izzetimi onun izzetine, zilletimi ise zilletine tercih ettim», demiştir.

Sûfîlerden biri: Ben tecrid şartı ile (yani maddi bir şeye dayanmadan) haccetmek istiyorum, ne dersin? diye soran bir zata şu cevabı vermişti: Sen önce kalbini gafletten, nefsini eğlence ve hevâ-dan, dilini lüzumsuz sözlerden tecrid et, sonra dilediğin yere git.

Ebu Süleyman Darânî der ki: «Gece ihsanda bulunan amelinin mükâfatını gündüz, gündüz ihsanda bulunan amelinin mükâfatını gece görür. Nefsani arzuları terkde sâdık olan, bu arzuların getirdiği sıkıntıdan kurtulur, Allah Taâlâ sırf kendisi için nefsâni arzularını terkeden kalbe azap etmiyecek kadar kerimdir.

Sübhan olan Allah, Davud (a.s.) a şunu vahyetti: «Ya Davud! Ümmetini canlarının arzularını yemekten hem sakındır, hem de korkut. Çünkü düşünce melekesi şehvetle bağlı bulunan kalplerle aramda bir perde vardır».
Havada oturan bir adam görülmüş ve kendisine: Bu makama ne ile nail oldun? diye sorulmuş, adam da şu cevabı vermişti: Hevâyı (nefsanî arzuları) terkedince hava emrime verildi.

Derler ki: Mümine bin tane nefsanî arzu arız olsa, bunların hepsini (kalbindeki Allah) korkusu ile dışarı atar; fâsıka bir tane nefsanî arzu arız olsa, onun (içinden Allah) korkusunu dışarıya atar.
Yularını hevâ ve hevesin eline teslim etme, çünkü seni karanlığa sevkeder, denilmiştir.
Yusuf b. Esbat, «Nefsanî arzuları kalpten söküp atan, ya mükemmel bir (îlâhi) korkudur veya güçlü bir şevktir», demiştir.

Havvas der ki: «Nefsâni arzularını terkedip de karşılığı (olan manevi hazzı) kalbinde bulamıyan, şehveti terk konusunda yalancıdır.
Cafer b. Nusayr diyor ki: «Cüneyd bana bir dirhem verdi ve bununla bana incirin en iyisini al, dedi. Gittim, inciri aldım. İftar vakti gelince bir incir alıp ağzına koydu, sonra geri çıkardı ve ağlayarak: bunu al, götür, dedi. Böyle davranmasının sebebini sordum. Dedi
Kalbimde hatiften işittiğim bir ses: Utanmıyor musun? Benim için terkettiğin nefsanî arzulara sonradan nasıl avdet ediyorsun! diye ikaz etti.

Hased

Allah Taâlâ, «De ki: Yarattığı bütün varlıkların şerrinden şafağın Rabbına sığınırım» dedikten sonra: «Hased ettiği zaman, hased edenin şerrinden de» buyurmuş. Böylece (Allah´a sığınma konusunda tahsis ettiği Felak suresini hasedden bahsederek bitirmiştir) (47). Resûlüllah (s.a.) şöyle buyurmuştur: «Her hata ve günahın esası olan şu üç şeyden korunun: Kibirden sakının, çünkü şeytanı Âdem´e secde etmemeye sevkeden kibir idi. İhtirastan sakının, zira Âdem´i cennette ağaçtan yemeye sevkeden hırs idi. Hasedden de sakının, çünkü Âdem´in iki oğlundan birinin öbürünü katletmeye hased sevketmiştir» (48).

Sûfilerden biri: Hasedci inkarcıdır. Zira Tek olan Mevlâ´nın takdirine rızâ göstermemektedir, demiştir.
Hasedci reis olamaz, (el-Hasûdu lâ yesûdü) denilmiştir.

«De ki: Fuhşun gizlisini de, açık olanını da haram kıldı.» (Araf, 7/33) âyetinin izahında, gizli fuhş haseddir, denilmiştir.Mukaddes kitapların birinde, Hasedci nimetimin düşmanıdır,
denilmiştir.Hased, düşmanından önce sende zararını ve tesirini gösterir, denilmiştir.

Esma´ yüz yirmi yaşındaki bedeviye, «Ne de uzun yaşamışsın!»
dedi. Bedevi de: Hasedi terkettim, ömrüm uzadı, demişti.

İbn Mübarek, ...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın