> Forum > ๑۩۞۩๑ Kitap Dünyası - İlim Dünyası Kütüphanesi ๑۩۞۩๑ > Kuranı Kerim > Kuranda İnsan Psikolojisi > Zeka
Sayfa: [1]   Aşağı git
  Yazdır  
Gönderen Konu: Zeka  (Okunma Sayısı 1561 defa)
07 Şubat 2011, 15:09:42
ღAşkullahღ
Muhabbetullah
Admin
*
Çevrimdışı Çevrimdışı

Cinsiyet: Bay
Mesaj Sayısı: 25.839


Site
« : 07 Şubat 2011, 15:09:42 »



11- Zeka

a- Zekânın Tanımı

 
Zekâ, kelime anlamı itibariyle anlama, kavrama, sez­me, çözme, icâd etme, keşif gücü gösterme, çabuk anlama, süratli kavrama gücü vb. mânâlara gelmektedir. Ziya Dalât, Arapça asıllı olan bu kelimenin "yanan kömür, köz" anlamı­na da geldiğini ifâde ederek "ateş gibi zekâ" sözüyle ilgi kuruyor. [621]

Önemli yetilerimizden biri olan zekânın çok çeşitli ta­nımları yapılmıştır. Ruh bilimciler ve filozoflar, uzun süre fakülte anlayışından hareketle lokalizasyon düşüncesine bağlı olarak zekânın kendine has ayrı ve müstakil bir fonksi­yon olduğunu ileri sürmüşler, bununla birlikte bilimsel bir tanım üzerinde ittifak edememişlerdir. Kimisi zekâyı "öğren­me yeteneği", kimisi "çevreye yeter derecede uyma yeteneği" olarak algılamış, bazıları ise zekâyı "başarabilmenin genel bir eğilimi" olarak tanımlamıştır. [622]

İlim dünyasının 1920'lerden sonra zekâyı tarif etme merakına düştüğünü belirten Ziya Dalât, değişik zekâ telakkilerine işaret ettikten sonra "dikkat edilirse görülür ki, hepsinin tarifi aynıdır, birbirinden farksızdır." ifadesini kullanıyor. [623]

Ziya Dalât, eski zekâ tanımlarını verdikten sonra, bu­gün eski zekâ anlayışından vazgeçildiğini kaydederek şöyle bir zekâ tanımı yapıyor:

Zekâ, "Herhangi bir duruma uyma; güçlükten kurtulma; bütün ruh yeteneklerini kullanarak, bir meseleyi, bir derdi çözme ve bir güçlüğü gidermedir." [624]

Zekâyı tarif eden bilginler, kendilerince önemli olan yö­nü tanımda ön plana geçirmişlerdir. [625] Tanımların bu kadar çok oluşunun sebebi biraz da buradan kaynaklanmakta­dır. Meselâ; bilginlerin bir kısmı zekâyı genel olarak ele alıp onu "yetenekler düzeyi" esasına dayandırırken, bir kısmı "çevreye uyma", "icâd etme" esasına dayandırmaktadır. [626]

Aynı konuya temas eden Sabri Özbaydar da psikolog­lardan bir kısmının zekâyı "soyut düşünme, vakıalar arasında münasebetler kurabilme ve kendi kendini tenkid edebil­me kabiliyeti, olarak tanımladığını, bir kısmının "çevreye ve yeni durumlara intibak kabiliyeti" olarak, bir kısmının ise "öğrenme kabiliyeti" olarak tanımladığını ifâde ederek şun­ları söylüyor; "Zekâ kavramından söz edildiği zaman soyut düşünme, problem çözme, kendini tenkid, intibak, öğrenme kabiliyeti ve yaratıcılık gibi temel vasıflar bir bütün olarak ifâde ediliyor demektir." [627]

"Kalıtımsal açıdan ayrıntılı biçimde araştırılan ilk psi­kolojik treyt zekâ olmuştur" diyen Clifford T. Morgan, zekâyı "zihinsel (intellectual) becerilerin tümü" olarak ta­nımlamaktadır. [628]

Tarifinde intibakı esas alan Bergson'a göre zekâ, "can­sız madde üzerinde hareketimize elverişli olan âletlerin bir fabrikasından başka bir şey değildir. Böylelikle dış dünyaya intibakımızı temin" eder. [629]

Sorenson da zekânın "soyut düşünme yeteneği; öğren­me gücü; doğru ve gerçeğe uygun tepki gösterme; insanın çevresine uyum yeteneği" gibi tanımlarına işaret ediyor ve zekânın "öğrenme gücü" olarak tanımlanmasını maksada el­verişli buluyor. Çünkü bir öğrencinin zekî olup olmadığını onun öğrenebilmekteki hızı ve öğrendiklerinin mikdarıyla ölçeriz. [630]

Stern, zekâyı "Bir ferdin; tefekkürünü yeni icaplara şu­urlu bir tarzda uydurma kabiliyeti" olarak açıklarken, Wells, "Yeni durumlara daha iyi tepkide bulunabilmek için vaziyetin îcâbettirdiği şekilde davranış şekillerini kombine etmektir diyor. [631]

İbn Sina'ya göre zekâ bir sezgi gücüdür. [632] "Zekâ, zekâ testlerinin ölçtüğüdür" [633] şeklindeki bir tanıma karşılık, Piaget'ye göre "Zekâ, zekâ testinden alınan puan değildir. Ona göre, zihinsel ya da bilişsel süreçler, ço­cuğun dünyayı anlamasını sağlar." [634]

Günümüzde yapılan zekâ tanımları tahlil edildiği za­man dört ana grupta toplandıklarını görürüz:

1- Biyolojik olanlar;

2- Psikolojik olanlar;

3- İşleme bağlı olanlar;

4- Ge­lişme ile ilgili olanlar. [635] Bunları,

1- Biyolojik olanlar,

2- Eğitsel olanlar;

3- Fakülte anlayışına bağlı olanlar;

4- Ampirik [636] olanlar şeklinde de ifâde edebiliriz. Bunlar üzerinde kısaca duralım.

1- Biyolojik Tanımlar: "Çevreye intibak, yeni vaziyete göre davranışı değiştirme veya çeşitlendirme, intibakı kolay­lıkla ve süratle yapmak, biyolojik zekâ tarifinin başlıca" özellikleridir. [637] O zaman şöyle bir tarif yapılabilir:

"Biyolo­jik zekâ, organizmanın çevreye veya çevrenin belirli veçhe veya veçhelerine intibak kabiliyetidir." [638] Basit hayvanlar­dan yüksek hayvanlara doğru ilerledikçe bu intibakın arttığı görülmektedir.

Darwin, Spencer, L. Morgan ve Binet, biyolojik anlamı savunmuşlardır. Bunlar, zekâyı, "kalıtımla, doğuştan gelen, denemeden yararlanabilme yeteneği olarak" kabul etmişler­dir. [639]

2- Eğitsel Tanımlar: Terman ve Spearman gibi bilginler zekâyı daha çok ruhsal bir fonksiyon kavramı olarak kabul etmişlerdir. [640] Bu görüşü benimseyen Colvin, "Bir fert mu­hitine intibak etmesini öğrendiği yahut   öğrenebilme kabiliyetini gösterdiği derecede zekidir" [641] diyor. Buckingham ise zekâyı kısaca "öğrenme kabiliyetidir", şeklinde ta­nımlıyor. [642] Öğrenme ağırlıklı olması sebebiyle bu bölüm için eğitsel tanımlar ifadesi kullanılmıştır.

3- Fakülte Anlayışına Göre Tanımlar: Bu anlayışta "zekâ ne yapar?" yerine, "zekâ nedir?" sorusu sorulmaktadır. Cevabı ise ilgili tanımı oluşturmaktadır. Haggarty'ye göre "Zekâ,   evvelce duyu, algı, bellek,   imgelem, hüküm, muhakeme ilh... tarzında tarif olunan kompleks ansal süreç­lerin toplamıdır." [643]

4- Ampirik Zekâ Tanımları: Bu tür bir zekâda gösterdi­ğimiz tepkilerin sonuçları önemlidir. Şayet sonuç iyiyse ha­reket zekice yapılmıştır; kötüyse aptalcadır. Thorndike, "Zekâ iyi tepkiler kuvvetidir" der. Zekânın özgül bir fakülte olmadığını savunan Pintner için "Zekâ, sadece özgül şartlar altında bir tepkinin veya tepkiler grubunun değerlendirilme­sidir." Aynı görüşü paylaşan Pieron için zekâ, zihnî meka­nizma içinde mevcut değildir. Zekâ, "sadece belirli şartlar al­tında husul bulan fiilî bir neticedir..." [644]

Birkaç tanım daha vererek zekâ ile ilgili başka bir ko­nuya geçebiliriz:

"Zekâ, evvelce elde edilen tecrübe ve bilgilerden istifade ederek bugünkü hayat şartlarına intibak etmek kabiliyetedir. [645]

"Zekâ, muhitimizle münâsebetlerimizi pratik ve nazarî planda düzenleyen ve bunun için gerekli olan vasıtalar meselesini halleden ruhî bir melekedir. [646]

"Zekâ, akim öğrenme, öğrenilenden faydalanabilme, ye­ni durumlara uyabilme ve yeni çözüm yolları bulabilme kabiliyetidir. [647]

 b- Zekânın Etmenleri

 Zekâ testlerinin amacı zekâyı meydana getiren temel yetenekleri tesbittir. Zekâyı meydana getiren temel yetenek­lere "zekânın etmenleri" denir. Zekâyı oluşturan etmenlerin ortaya çıkarılma işlemine ise "etmenlerin analizi" adı veril­mektedir. [648]

Thufstone ve Holzinger'in yaptığı analizlere göre zekâ, "algılama gücü hafıza, sayı ve matematik yeteneği, kelime kullanmada kolaylık, tümdengelimli ve tümevarımlı muhakeme, mekân tasarımı" gibi etmenlerden oluşmuştur. [649] Kelimeler, semboller, mekân kavramları zekânın kullandığı araçlardır.

Zekânın ilk ve önemli şartı algılama ve anlamadır. Onun derecesi de bu anlama ve algılamaya göre değişir. Ye­ter zamanda yeterince algılayıp anlamayan kimseye zekî in­san demek mümkün değildir.

Zekânın esaslı bir işi de kavram (concept)lar oluştur­mak, tahliller yapmaktır.

Sorenson, "güçlük dereceleri bakımından farklı olan çe­şitli işler yapabilme gücü, yapma hızı, zekânın yükseltisi ve genişliği ' gibi fonksiyonları da zekânın etmenleri arasında saymaktadır. [650]

Zekâ, seviye, genişlik, saha ve sür'at gibi özelliklere sahiptir. [651]

"Zekâmız, yalnız objeler dünyasını seyretmekle tatmin olmaz, objektivizmin karşısına sübjektivizmi çıkarır" diyen S. Ahmed Arvasî, şöyle devam ediyor:

"Bir kanunlar ve kaideler mahbesi haline getirilen ilmi, san'atı, ahlâkı ve dini aklın katılığı ve mekanizmi içinde tutmayarak, ona biraz da­ha kendi rengini vermek üzere harekete geçer. " [652] Zekâ ak­la nisbetle daha özgürdür.

Bireysel farklılıklar zekâ için de geçerlidir. Gerek sahip olduğu araçları kullanmasına, gerekse algılama, anlama ve­ya hatırlama fonksiyonlarındaki gücüne göre zekâ insandan insana değişmektedir. [653] Eğitimci daima bunun bilincinde olmalıdır.

 c- Zekânın Çeşitleri

 Thorndike, hayvanlar üzerinde yaptığı denemeler so­nucunda üç çeşit zekânın varlığını kabul etmiştir. Bunlar­dan birincisi soyut (mücerred), ikincisi somut (müşahhas) ve üçüncüsü de sosyal (içtimaî) zekâdır. [654] Bazı kitaplarda ise zekâ, soyut ve somut olmak üzere iki genel kategoride ince­lenmektedir. [655]

1- Soyut Zekâ: Sembolleri yani kelimeleri, sayıları for­mülleri ve şemaları kullanmada etkin olan zekâdır. [656] Baş­ka bir ifâde ile soyut zekâ, sembollere tepkide bulunabilme, onları öğrenebilme kabiliyeti olarak da tanımlanabilir. [657] Soyut zekâya sahip olan insanlar fikrî ve teorik sahada ba­şarılı olan kimselerdir.

2- Somut Zekâ: Buna pratik veya mekanik zekâ da denmektedir.

Cisimlerin kullanılmasında, harekî sahalarda başarılı olan zekâdır. Bir aracı kullanma, bir âleti, söküp takma gibi pratik beceri ve istidadımızı ifâde eder. [658] Mühendisler, ma­kine tamir u...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

Müslüman
Anahtar Kelime
*****
Offline Pasif

Mesajlar: 132.042


View Profile
Re: Zeka
« Posted on: 28 Mart 2024, 11:47:46 »

 
      uyari
Allah-ın (c.c) Selamı Rahmeti ve Ruhu Revani Nuru Muhammed (a.s.v) Efendimizin şefaati Siz Din Kardeşlerimizin Üzerine Olsun.İlimdünyamıza hoşgeldiniz. Ben din kardeşiniz olarak ilim & bilim sitemizden sınırsız bir şekilde yararlanebilmeniz için sitemize üye olmanızı ve bu 3 günlük dünyada ilimdaş kardeşlerinize sitemize üye olarak destek olmanızı tavsiye ederim. Neden sizde bu ilim feyzinden nasibinizi almayasınız ki ? Haydi din kardeşim sende üye ol !.

giris  kayit
Anahtar Kelimeler: Zeka rüya tabiri,Zeka mekke canlı, Zeka kabe canlı yayın, Zeka Üç boyutlu kuran oku Zeka kuran ı kerim, Zeka peygamber kıssaları,Zeka ilitam ders soruları, Zekaönlisans arapça,
Logged
22 Ocak 2019, 08:17:28
Mehmed.
Görevli Sorumlusu
*
Çevrimdışı Çevrimdışı

Cinsiyet: Bay
Mesaj Sayısı: 18.662


Site
« Yanıtla #1 : 22 Ocak 2019, 08:17:28 »

Esselamü aleyküm Rabbim bizleri aklı ve zekayı kullanan ve doğru işler yapan kullarından eylesin Rabbim paylaşım için razı olsun
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

22 Ocak 2019, 15:04:51
Ceren

Çevrimdışı Çevrimdışı

Mesaj Sayısı: 26.620


« Yanıtla #2 : 22 Ocak 2019, 15:04:51 »

Esselamu aleykum. Rabbim razı olsun paylasimdan kardeşim. ..
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

Sayfa: [1]   Yukarı git
  Yazdır  
 
Gitmek istediğiniz yer:  

TinyPortal v1.0 beta 4 © Bloc
|harita|Site Map|Sitemap|Arşiv|Wap|Wap2|Wap Forum|urllist.txt|XML|urllist.php|Rss|GoogleTagged|
|Sitemap1|Sitema2|Sitemap3|Sitema4|Sitema5|urllist|
Powered by SMF 1.1.21 | SMF © 2006-2009, Simple Machines
islami Theme By Tema Alıntı değildir Renkli Theme tabanı kullanılmıştır burak kardeşime teşekkürler... &
Enes