|
Konu Başlığı: Yönetim İlkeleriyle İlgili Kavramlar Gönderen: ღAşkullahღ üzerinde 03 Nisan 2011, 15:06:58 YÖNETİM İLKELERİYLE İLGİLİ KAVRAMLAR ŞÛRA Şûra, ş-v-r (şâra) kökünden türemiştir. Teşâvür, müşavere ve meşûra da bu kökten türemişlerdir; birbirine başvurarak görüş alma anlamına gelirler. Türedikleri ş-v-r kökü, dışanya çıkarma anlamındadır. Şûra ise, danışma yapılan iş anlamına gelir.[379] 42. sûrenin adı Şûra'dır. Kur'an-ı Kerim'de şûra kökenli kelimelerin yeraldığı üç âyet bulunmaktadır.[380] 1. Şûra Emri: İlk âyette Yüce Allah, Hz. Peygamber'in idari ve diğer işlerde ashabına danışmasını emretmiştir: "Allah'ın rahmetinden dolayı, sen onlara karşı yumuşak davrandın. Kaba ve katı kalpli olsaydın, şüphesiz etrafından dağılıp giderlerdi. İş konusunda onlara danış. Fakat karar verdin mi Allah'a güven. Doğrusu Allah güvenenleri sever."[381] Bu âyette, şûra ile ilgili dört unsurun bulunduğunu görüyoruz: 1) İş, 2) "Onlar" (hum zamiri), 3) "Danış" kelimesi, 4) Karar sonrası. Ayette geçen "iş" kelimesi, her türlü işi içerirse de, öncelikle "kamu-devlet işi" olduğu yorumu kuvvet kazanıyor. "Onlar" kelimesi, yönetilenler anlamını içerdiği kadar, danışma görevi yapan kişiler veya örgüt anlamını da içerir. "Danış" kelimesinin muhatabı, öncelikle Hz. Peygamber'dir. Bu emir, Hz. Peygamber'in buna muhtaç olmasından ziyade, ümmetini buna alıştırması hikmetine bağlanmıştır. Hz. Peygamber bu emir gereğince, Bedir savaşına çıkarken ve bu savaşın konaklama yerini seçerken ashabının görüşlerini almıştır. Daha pekçok olayda Rasulullah'ın ashabına danıştığını biliyoruz. Karar sonrasında ise, şûra gereğince varılan sonucun uygulanması gerektiği ortaya çıkıyor.[382] 2. Şûra'nın Niteliği Ve Sonuçları: Kur'an-ı Kerim şûraya, onu imana bağlayacak derecede önem vermiş ve danışmayı mü'minlerin özelliklerinden biri olarak belirtmiştir: "Size verilen herhangi birşey, sadece dünya hayatının bir geçimliğidir. Allah katında olan; inanıp rablerine güvenen, büyük günahlardan ve hayasızlıklardan sakınan, öfkelendiklerinde bile bağışlayanlar, rablerinin çağrısına cevap verenler ve namaz kılanlar için daha iyi ve daha süreklidir. Onların işleri, birbirlerine danışarak yürür. Kendilerine verdiğimiz nzıktan da sarfederler. Bir haksızlığa uğradıklarında, üstün gelmek için, birbirleriyle yardımlaşırlar."[383] Bu âyette de, 1) mü'minlerin işleri, 2) danışma ile yürür kelimeleri anahtar niteliğindedir. Bir önceki âyette geçtiği üzere buradaki "iş" de, öncelikle "kamu-devlet işi" olarak anlaşılır. "Danışma" konusu sadece belirtilmiş, alanı, yöntemi, bağlayıcılığı, örgütlenme gibi konular mü'minlerin değerlendirmesine bırakılmıştır. Bu gibi konular, ümmetin bilginleri tarafından en uygun biçimde çözüme kavuşturulup uygulamaya konulacaktır. "Şûra" emri, hem siyasi iktidarı elinde tutanların dikta ve istibdata sapmalarını önleyici, hem de mü'minlerin doğru bildiklerini söylemelerini özendirici niteliktedir. Şûra ilkesinin uygulanması, aynca siyasi sistemin işleyişinde muhalefetin de söz hakkının bulunduğunu, görüşlerini açıklamakta hiçbir engellemeyle karşılaşamayacağını ortaya koyar. Şûra kararın uygulanmasında çoğunluğun görüşünün benimsenmesi zorunlu değildir. Bu açıdan, çoğunlukçu (cumhuriyetçi) yöntemle çelişen bir durum ortaya çıkabilir. Ama tarihi uygulama, çoğunluğun görüşlerinin daha çok dikkate alınması biçiminde gerçekleşmiştir.[384] 3. Aile İçinde Şûra: Kur'an-ı Kerim'deki şûra ile ilgili üçüncü âyet, ana-babanın sütten kesmek istedikleri çocuk hakkında danışarak karar vermeleriyle ilgili çok özel aile içi bir konuyu ele alır.[385] Şûra konusunu ele alan başka bazı âyetlerin bulunduğu da öne sürülmüştür. Bunlar, eşlerin güzelce danışarak anlaşması,[386] iyiliği emredip kötülükten alıkoyma,[387] ilk insanın yaratılışı sırasında Allah'ın meleklerle görüşlerine başvuruyor gibi konuşması[388] ve Hz. Süleyman'ın Belkıs'ın tahtını getirmek konusunda ordularına ve cemaatına danışması[389] konularını ele alan âyetlerdir.[390] [379] Râgıb el-İsfahânî, el-Müfredât fî Ganbi'l-Kur’an, 396. [380] Vecdi Akyüz, Kur’an’da Siyasi Kavramlar, Kitabevi Yayınları: 93-95. [381] Âli İmran, 3/159. [382] Vecdi Akyüz, Kur’an’da Siyasi Kavramlar, Kitabevi Yayınları: 95. [383] Şûra, 42/36-39. [384] Vecdi Akyüz, Kur’an’da Siyasi Kavramlar, Kitabevi Yayınları: 95-96. [385] Bakara, 2/233. [386] Talâk, 65/6. [387] Âli İmran, 3/104, 110. [388] Bakara, 2/30. [389] Neml, 27/38. [390] Vecdi Akyüz, Kur’an’da Siyasi Kavramlar, Kitabevi Yayınları: 96-97. |