İbadetin Kelime Anlamı:

 İbadet, kelime manası itibariyle, itaat etmek ve tevazu göstermektir. Bundan maksad, kişinin, bir kimseye isyan etmeksizin, ondan yüz çevirmeksizin, mukavemet de göstermeden itaat etmesi ve boyun eymesidir. Bu durumda kendisine boyun eyilen kişi, itaat edeni dilediği şekilde kullanır ve hizmet ettirir.

Istılahî manasına gelince, insanın toplum ve ferdin hayrı için, Allah rızasını gözeterek yaptığı her iyi iş, ibadettir.[55]

Arabça'da uysal deve için, “Baîrun muabbedun” yürünmesi kolay yol için ise, “Tarîkun muabbedun” tabir­leri kullanılır.

Bu etimolojik kökten, kulluk, itaat, ilâh edinmek ve tapınmak, hizmet, bağımlı kılmak ve yasaklamak gibi manalar türemiştir.

Lugatlarda genel  olarak  "kul"  manasına  gelen  “Abd” kelimesi ile ilgili şu açıklamalar yer al­maktadır:

a. "Abd: Kul", köle manasına gelir. Bu "hür" ün zıt anlamı olan bir kelimedir."Adamı köle edindi yahut da ona köle muamelesi yaptı, demektir. Bir hadisde de konu şu şekilde geçmektedir:

"Üç kişi var­dır ki ben onların hasmıyım. Hür bir kimseyi köle edinen (kendine ibadet ettiren) kişi, bunlardan birisi­dir."

Kur'an'da da Hz. Musa, Firavn'un alaycı ve aşa­ğılayıcı sorularına karşı şöyle bir karşılık verir:

"Başıma kaktığın o nimet de, İsrail Oğulları’nı köle yaptığındandır."[56]

b. İbadet kelimesi, "boyun eyme" ihtiva eden bir itaattir. “Abdete’t-tağutu” cümlesi “Tağuta ibadet etti.”, ”ona itaat etti” demektir.”İyyâke na’budu” "Boynumuzu bükerek yalnız sana itaat ederiz.", "Va’budu Rabbekum: Rabbınıza ibadet ediniz"[57] sözü de "Rabbımza itaat ediniz." demektir.

"O ikisinin kavmi bize ibadet edicilerdir." cümle­sindeki ibadet, yine itaat anlamındadır. Herhangi bir melik'e boyun eyen herkes, ona ibadet etmiş sayılır.

"Falanca ibadet edicidir." derken de, onun Rabbına boyun eydîği, emirlerine teslim olduğu ve bağlılık gösterdiği dile getirilmiş olur.

c. “teabbede” kelimesi, "O'na kulluk etti, onu ilâh  tanıdı." anlamındadır. Et-Taabbud" kelimesi, "Tenessük= ibadet" manasınadır. "El-Muabbed" kelimesi, " kendi­sine ibadet edilyormuş gibi değer verilen, saygı gösterilen ve yüceltilen" anlamındadır.

d. “Abede bi” "Ona yapıştı ve ondan ayrılmadı." demektir.

e. “Mâ abedeke anni” "Seni alıkoyup da bana gelmene engel olan neydi?" demekti.

Bütün bu sözlük anlamlarından anlaşılmaktadır ki, "abd " kelimesi, kişinin, yüce ve galib kabul edilen birisine karşı boyun eymesi, sonra kendi hürriyet ve bağımsızlığından feragat etmesi, onun karşısında her türlü mukavemet ve isyanı terketmesidir.

İşte kulluk ve itaat etmenin gerçek manası budur. Bu sebepten dolayı Arab, "Abd ve ibadet" kelimelerini duyduğunda, hemen zihninde kulluk ve ubûdiyyet düşüncesi canlanmaktaydı.

Kulun gerçek vazifesi, efendisine itaat etmek ve emirlerine sıkı sıkıya bağlanmak olduğu için, bunu hemen "itaat tasavvuru" takip eder.

Kulluk için "itaat" yeterli değildir. Bunu aşağıdaki hususların da takip etmesi gerekir:

a. Efendiye şükür ve minnet,

b. Büyüklüğüne inanmak,

c. Daima yüceltmek ve bunu yaparken kalbinde "huşû " duymak,

d. Sadece başını değil; bununla birlikte kalbini de eymek.[58]

[55] Abdulah Nasıh Ulvan, Et-Tekafulu’l-İctimai Fi’l-İslam, 5.Baskı, Daru’s-Selam, 1989,s, 36.

[56] Şuara: 26/22. Hz. Musa, Allah tarafından Firavn'u İslâm'a davet için gönderilmişti. Firavn Hz. Musa'yı âdeta alaya alır ve "Biz seni içimizde bir çocuk olarak büyütüp yetiştirmedik mi? Ömründen nice yıllar içimizde kalmadın mı?" diye soru yağmuruna, tutar .Gençlik yıllarında bir İsrailli ile Mısırlı'mn kavgası esnasında, Mısırlı'yı bir yumruk vurması neticesi öldürdüğünü de hatırlatarak, "Ve o yaptığını da yaptın, sen kafir (nankör)lerdensin." diye sıkıştırır. Hz.Musa, bunun bir hata olduğunu söyler. Buradaki temel soru şu; Firavn'un İsrail Oğullarını köle yapması, neden Hz. Musa'yı minnet altında bırakacaktı? Cevabı basit. Daha önce Firavn. İsrail Oğulları’na büyük zulüm yapmış, erkeklerini öldürmüş, kadınları sağ bırakmıştı. Bunun neticesinde Hz. Musa'nın annesi, bu korkunun tesiriyle, bir sepet içersine koyarak O'nu nehre bırakmıştı, İşte bu sebepten Hz. Musa, Firavn'un sarayında büyümüştü. Yani Hz. Musa'nın bu sarayda yetiştirilmesi, Firavn'un merhametini ve iyilik severliğini değil; bilakis zulmünü göstermektedir. (Bak:Şuara: 26/16-22.)

 [57] Bakara: 2/21.

[58] Bak: İbn.Manzur. Lisanu'l-Arab, "abd" maddesi. Ayrıca bak: Mevdudi, El-Mustalahâtu'1-Erbaa Fi'l-Kur'an, Arabça'ya Ter: Muhammed Kazım Sibak. Dımeşk, s.95-100. Doç. Dr. Abdullah Özbek, Kur’an’da Tevhid Eğitimi, Esra Yayınları: 28-32.

Esselamu aleykum. Allaha inanan allah yolunda yaşayıp ibadet eden ve kurtuluşa rahmete erişen kullardan olalim inşallah. ..

Ve aleykümüsselam Rabbim bizleri hak yoldan ayırmasın Rabbim paylaşım için razı olsun

Aleyküm Selam. Herdaim Rabbimizin rızasını kazanmak için emir ve yasaklarına uyarak yaşamaya gayret eden hayırlı kullardan olalım inşaAllah
Rabbim bizleri bu güzel hâk yolundan hiiç ayırmasın...Amiin