Nimetlerin Elden Çıkması

8. Nimetlerin Elden Çıkması

Nankör bireylerin, toplumların veya ülkelerin sahip oldukları nimetlerin ellerinden alındığına dair Kur'ân'da birçok malumat vardır. Gerek maddî ve gerekse manevî nimetlerin kıymetini, değerini idrak edip şükretmeye yanaşmayanların, bu nimetlerden mahrum edilmesi, nankörce davranışlarının bir neticesidir.
Anahtarlarını dahi güçlü kuvvetli bir topluluğun zor taşıyacağı hazineleri oîan Karun'un, bireysel anlamda ceza görmesi ve servetinin elinden alınarak yerin dibine geçirilmesini buna misal verebiliriz (bkz. Kasas, 28/81).
Yine kendisine iki üzüm bağı verilen ve her iki tarafı hurmalıklarla donatılan, aralarında ekinler bitirilen ve ırmaklar fışkırtılan, ürünleri bol bol olan, belki de tasviri bile insanı cezbeden nimetlerin ihsan edildiği kişiyi de bu konuda zikredebiliriz. Kur'ân'm tasvir ettiği böyle bir bahçeye sahip olan bu zat, servet ve çevresindeki İnsan topluluğunun çokluğuna güvenerek nankörce bir tavır sergilemiş ve mağrur bir eda ile, bu nimetlerin yok olacağına ihtimal vermemişti. Hatta daha da ileri giderek kıyametin kopacağını bile İmkan dahilinde görmemişti (bkz. Kehf, 18/32-36). Mal ve evlat yönünden kendisini üstün gören bu şahıs bahçesine girdiğinde "Maşallah! Kuvvet yalnız Allah'ındır" (Kehf, 18/39) demeye bile tenezzül etmemişti. Neticede Allah'ın emriyle bağı kuşatılıp yok edildi. Bağına yaptığı masraflarını karşılayacak ürün bile alamadı. Bağın çardakları yere çöktü, pişmanlık, artık kâr etmedi (bkz. Kehf, 18/42).
Vaktiyle babaları tarafından fakirlere ayrılmakta olan payı vermek istemeyen bahçe sahipleri: "Aman, bugün orada hiçbir yoksul yanımıza sokulmasın!" şeklinde fısıldanarak sabahın erken saatlerinde bahçelerindeki ürünleri toplamaya gitmişlerdi. Yaptıkları plânlarını hiçbir kimsenin duymasını istemiyorlardı. Fakat AHah tarafından gönderilen kuşatıcı bir âfet, bahçeyi sarıverdi de bahçe kapkara kesildi. Böylece plânlan boşa çıkarıldı. Bahçelerinin ürünlerinden az bir kısmını yoksullara vermemek için kurdukları tuzak başlarına geri çevriliverdi. Nankörlüklerinin cezasını ve Allah için infaktan kaçınmanın vebalini, bahçelerindeki mahsullerin yanıp kül olmasıyla ödediler. Böylece nimet ellerinden çıkmış oldu (geniş biigi için bkz. Kalem, 68/17-28).
Yukarıda zikrettiğimiz misalleri, bugün ve gelecekte vuku bulacak olaylarla ilişkilendirebiliriz. Kur'ân, bu kıssaları ibret ve ders alınsın diye anlatıp durmaktadır. Zİra ürünlerinin öşürünü (toprak ürünlerinden alman ondabir oranındaki vergi), sahip olduğu her türlü servetinin zekatım, sadakasını vermeyen, kısacası fakir ve yoksullara yardım etmeyi bir görev saymayıp yük kabul edenlere, bu anlatılan örneklerde büyük ibretler vardır.
Zaman zaman hububat tarlalarının, bağ-bahçelerin tam ürün verme ve hasat dönemlerinde dolu, don, sel, aşın sıcak gibi tabiî âfetlerle yok olup gittiğini görmekteyiz. Bu anlamda sızlanmalara, şikayetlere ve karamsarlıklara şahit okıruz. Ama işin arka planını pek düşünmeyiz. Fakirlerin hakkı olan zekatı, sadakayı, hububat vs. nin öşürünü verip vermediğimiz hususunda kendi kendimizi sorgulamayız. Göksel ve yersel âfetlerle tarım ürünlerinin zarar görmesini veya yok olmasının perde arkasını Kur'ân'm sunduğu mesajlar altında görmeye çalışmayız. Halbuki Allah, hiçbir topluluğa ve bireye durup dururken zulmetmez ve elindeki nimeti çekip almaz. Nitekim Kur'ân, nimetlere şükredilmesi halinde Allah'ın azap etmeyeceğini haber vermektedir: "Eğer siz iman eder ve şükrederseniz, Allah size neden azap etsin! Allah şükre karşılık veren ve herşeyi bilendir."[468]
Allah'ın verdiği mala karşı şükretmek ancak, her türlü servetin zekâtını, sadakasını vermek ve Allah yolunda infak etmekle olur. Allah Teâlâ, insanlara bahşettiği nimet, saadet ve refahı, iyi, kötü herhangi bir durum ve hasleti, onlar, kendi beniikierini değeştirmedikçe, değiştirmez. Nitekim şu âyette bu açıkça belirtilmeketedir: " ...Bir toplum kendilerindeki özellikleri değiştİrinceye kadar Allah, onlarda bulunanı değiştirmez..."[469] Elmah'lının belirttiğine göre, kavimler bir süre için iradelerinde serbestirler ve sorumlulukları iradelerine göredir. Şimdiye kadar hep böyle olmuş, bundan sonra da böyle olacaktır.[470]
Allah, bir millete başkalarına nazaran üstünlükler ve bazı nimetler verdiğinde o millet, şımanr ve ahlakını bozar da o nimete liyakatini kaybederse, nimeti onların elinden alır. Millet kendi üstün meziyetlerini bozmadığı müddetçe, Allah verdiği nimeti onların elinden almaz.[471]
Merhum Hasan Basri Çantay, bu âyeti şöyle tercüme etmiştir: "Bir kavim, özlerindeki güze! hal ve ahlâkı değiştirip bozuncaya kadar, Aliah şüphesiz ki onun halini değiştirip bozmaz."[472]
Demek ki, ahlakî dejenerasyon, nimetin elden çıkmasına vesiîe olmaktadır. Bir toplumda kötülük yaygınlaşır, ahlak bozulur ve şer hakim olursa, o toplumun elinde buiunan nimetler şu veya bu şekilde elden çıkabilir.
Her toplum ve milletin uğradığı sıkıntı ve cezaya yine kendilerinin sebep oldğunu Kur'ân-ı Kerim Özellikle belirtmektedir. Bedir savaşında mağlup olan müşriklerin durumu ve uğradığı cezaları Kur'ân şöyle haber vermektedir:
"işte bu, ellerinizle yaptığınız yüzündendir, yoksa Allah kullara zulme-dici değildir. (Bunların gidişatı) tıpkı Firavunun ailesi ve onlardan öncekilerin gidişatı gibidir. (Onlar da) Allah'ın âyetlerini inkar etmişlerdi de Allah onları, günahları sebebiyle yakalamıştı. Aüah güçlüdür. O'nun cezası şiddetlidir. Bu da, bir millet kendilerinde bulunanı (güzel ahlak ve meziyetleri) değiştİrinceye kadar Allah'ın onlara verdiği nimeti değiştirmeyeceğinden dolayıdır. Gerçekten Allah işitendir, biIendir"(Enfal, 8/51-53).
Elmahlı, bu adetin böyle olmasını, bütün bunların başlarına gelen cezaların ve ikabın böylece kendi amellerine dayanmasını iki sebebe bağlamaktadır. Allah bir kavme, bir topluma ihsan ettiği nimeti onlar kendilerini de-iştirmediği sürece durup dururken değiştirecek değiİdir. Yani onlar, o nimete erdikleri zaman, kendierinde o nimete sebep ve vesile olan fıtrî rnîsakı, ahlak ve güzel amelleri, huylarını bozup değiştirinceye kadar, Allah'ın o nimeti değiştirmesi, Allah'ın adetlerinden değildir. İlâhî adalet, kişisel sebeplere dayalı olarak verdiği nimetin değişmesini de yine kişisel huy ve davranışların değişmesi sebebine bağlamıştır ki, insanın sorumluluğu da buna dayanır. Sebeplerin birincisi budur. Akıl ve irade, küfür ve iman, ahlak ve amel gibi kişisel sebeplere bağlı olan nimetlerin dışındaki doğrudan doğruya alınıp verilen nimetler, bu konunun dışındadır. Elmahlı, "Bİr kimsenin kendi fıtratını ve fıtratla ilgili ahdini bozması ve kendisine varid olan sezgi ve delillerin yardımıyla hakkı duymaması ve duymak istememesi elindeki nimetin değişmesine sebep olur. Yine bir kavmin kendi içinde veya dışında bulunan ve kendilerine ilâhî ahkâmı tebliğ eden hak rehberlerinin davetini duymak ve tanımak istememesi, toplumsal şuur ve zihniyetlerinde öyle bir bozukluktur ki, bu da onların ellerindeki nimetlerin değişmesine ve elden çıkmasına sebep olur.[473]
Allah Israiloğullarına gökten kudret helvası ile bıldırcın gönderdi. Tih'te onları güneşin kavurucu sıcaklığından koruyacak bulutlarla gölgelendirdi. Susuzluktan helake gidecekleri sırada, onlara kabile adedince taşların arasından su kaynağı fışkırttı. Bütün bu nimetler birbirini takip ederken ve onlara medenî bir hayat kapısını açarken, Allah'a baş eğip esaretten hürriyete kavuşmalarının şükrünü eda etmeleri gerekirdi. Ama onlar aksine şi-mardılar, mevcut nimeti beğenmediler. "Ey Musa! Bir tek yemekle yetine-meyiz" diyerek sarımsak, soğan, mercimek, hıyar, sebze istediler. Bu hadiseden sonra üzerlerine aşağılık ve yoksulluk damgası vuruldu (bkz. Bakara, 2/61). Allah'ın taksimine razı olmadılar. Nankörlük sebebiyle zillete ve meskenete tabi tutuldular. Böyle bir davranış, onların ellerinden bu önemli nimetlerin çıkmasına vesile oldu.
Sebe' toplumu, hoş bir belde, son derece şirin ve bahçelerle donatılmış bir memlekete sahip olmalarına rağmen, bu nimetin şükrünü eda etmediler ve kendilerine bu yüzden zulmettiler. Elmalı'lınm beyan ettiği gibi belalarını aradılar.[474] Allah onları paramparça etti (bkz. Sebe', 34/16). Ellerinden nimetler alındı ve buruk yemişli, acı ılgmlı bitkilerle iktifa etmeye mecbur bırakıldılar.
Allah TeâlâYıın lütfettiği en büyük manevî nimetlerden birisi de İslam nimeti olduğunu .söylemiştik. Allah, bu nimetin değerini bilen ve hatırını sayan toplumları, milletleri ve fertleri, şerefli, güçlü ve itibarlı kılmıştır. Bu nimetin kadrini bilenler, üstün medeniyetler oluşturmuş ve insanlık tarihinde söz sahibi olmuşlardır. Fakat İslam nimetine erişip de, buna karşı nankörlük eden toplumları ve fertleri Allah zelil etmiş, dünya milletleri arasında itibarsız, hatırsız ve seviyesiz bir duruma getirmiştir. Hatta onları kültürel, ticari, İktisadî ve siyasî yönden gelişmiş ülkelerin sömürgesi yapmıştır. Bugünkü dünya üzerinde bulunan irili ufaklı İslam milletlerinin ve devletlerinin durumlarına bir göz attığımızda bu fikirlerin ve teorilerin hiçbir şekilde yabana atılamayacağı kanaatine varabiliriz. Bunun hikmet ve sebebini şu âyette bulabiliriz.
"Ey iman edenler! Eğer siz Allah'a (Allah'ın dinine) yardım ederseniz. O da size yardım eder, ayaklarınızı kaydırmaz."[475]
Allah, yardıma muhtaç olmaktan münezzehtir. Burada Allah'a yardım ifadesi, emrini tutmak, dinine ve Resulüne yardım etmekten mecazdır. Yani, imandan sonra siz, Allah'ın emirlerini yerine getirmek, rızasına ermek için size şart kılmış olduğu niyet ve gayretinizi sarf etmek suretiyle dine hizmet ederseniz, Allah size yardım eder, sizi düşmanlarınıza üstün ve muzaffer kılar ve ayaklarınızı sıkı bastırır. Savaş alanlarında, cihad mevkilerinde ayaklarınızı kaydırmaz v...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın