Neshi Tanıma Yolları

6- Neshi Tanıma Yolları

Neshi bilme yolarını ifade etmeden önce, Kur'ân-ı Kerim ilimlerini derinlemesine incelemeden, konuyla ilgüi görüş belirtmenin doğru olmadığmı düşünmekteyim. Kesin nakii bulunmadan, bir ayetin diğer ayeti nesih ettiğini söylemek, Kur'ân'a uygun bir davranış olmaz. Akılla, nazari ta Melerle ve kıyas yoluyla neshin tespitine gidilmesi iimi açıdan doğru bir yoi değildir. Bu konuda ihtimalin, yanlış iddiaların ve tahminin yeri yoktur. Buna göre kaynaklarda, neshin tanınması için şu konular belirtilir.[197]

a) Neshin Sünnetle Bilinmesi

Neshi bilme yollarından en önemlisi sünnettir. Sünnet, sözlü ve fiili olabilmektedir. Fakat, konuyla ilgili rivayetler yok denecek kadar azdır. Bazı alimlerin ileri sürdükleri gibi, mensuh ayetler fazla değildir. Gelen nakiller, büyük Ölçüde alimlerin kendi kanaat ve yorumlarıdır.
Hz. Peygamber'den nesih hakkında bir hadis gelmiş ve sağlamlığı konusunda şüphe yoksa, o konuda İttifak söz konusudur.[198]

b) Neshin Sahabe Sözleriyle Bilinmesi [199]

Neshi bilme yollarından ikincisi, sahabelerin verdiği bilgilerdir. Sahabeler, Hz. Peygamber'in seçkin arkadaşlarıdır. Her zaman yanında bulunmuşlar, ayet ve hadisleri en iyi şekilde tefsir etmişlerdir. Onların İslâm'ın yayılmasına büyük katkıları olmuştur. Hz. Peygamber'! gelecek nesillere tanıtmışlar ve doğru yolu tanımada rehberlik görevi yapmışlardır. Bu sebeple, o seçkin insanlardan gelen bilgilerin ayetleri anlamada önemli olduğu bilinmektedir.[200]

c) Neshin İctnâ İle Bilinmesi

Nesih konusundaki icmâdan anlaşılan, İslâm alimlerinin, belirli bir meselede, neshin mevcudiyeti üzerinde veya aksi istikamette fikir birliğinde olmalarıdır. Söz konusu ittifak, eldeki mevcut rivayetlerin değerlendirilmesi neticesinde ortaya çıkar. Buna göre eldeki verilerin sağlıklı değerlendirilmesi gerekir. Yoksa, sağlam nakil oimadan, ilim adamlarının kendi görüşleriyle ayet ve hadislerin neshini ileri sürmeleri, yanılgıya sebep olabilmektedir.[201] Ayrıca Kur'an'da yer alan bir emrin din adamlarının görüşleri İle değiştirilmesi veya kaldırılması mümkün değildir. Müslüman alimin görevi ayet ve hadîsieri doğru ve tarafsız değerlendirmesidir. Aksi durum, Ehl-i Kitap alimlerin durumuna düşürülmüş olacaktır.[202]

d) Neshin Kronolojik Olarak Tespiti

Kur'ân-ı Kerim'de, aynı konudaki ayetler arasında birbirinden farklı bilgiler bulunursa, sonra gelen ayetin hükmü geçerli kabul edilmektedir. Bu konuda ayetlerin nüzul sebebi ve tarihi tespit edilir. Tarih itibariyle daha sonra gelen ayet nâsih kabul edilir.[203] Neshi elde etme yollan olarak zikredilen bu maddelerin yanında, başka usuller de ileri sürülebilir. Fakat, konuyla İlgili kaynaklarda bulunan en sağlam nakiller bunlardır. Kronolojik usulle neshin tespitine misal olarak, En-fal Sûresi 66. ayet ve kabir ziyaretine izin verilmesi zikredilir.[204]

[197] Doç. Dr. Remzi Kaya, Kur'ân-ı Kerim'de Nesih, ISBN : 975-97468-1-6, Bursa Nisan 2001: 42.
[198] Doç. Dr. Remzi Kaya, Kur'ân-ı Kerim'de Nesih, ISBN : 975-97468-1-6, Bursa Nisan 2001: 42-43.
[199] Bk. Taberî. Tefsir. 1/475; Serahsî. 11/60.
[200] Doç. Dr. Remzi Kaya, Kur'ân-ı Kerim'de Nesih, ISBN : 975-97468-1-6, Bursa Nisan 2001: 43.
[201] Bk. Zerkânî. (i/209; Zeyd. a.g.e., s 208: Koçkuzu. s. 172.
[202] Bk. Kur ân-ı Kerim. Tevbe. 9/31. Doç. Dr. Remzi Kaya, Kur'ân-ı Kerim'de Nesih, ISBN : 975-97468-1-6, Bursa Nisan 2001: 43.
[203] Bk. Zeyd. a.g.e.. s. 207.
[204] Bk. Zerkânî, II/209. Doç. Dr. Remzi Kaya, Kur'ân-ı Kerim'de Nesih, ISBN : 975-97468-1-6, Bursa Nisan 2001: 43-44.
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın