Aristo ve onun gibi düşünen filozoflara göre kalp, diğer organlar üzerinde mutlak reistir. Nefs de ilk önce kalbe bağlıdır. Bu bağ aracılı­ğıyla da diğer organlarla bağıntı kurmuş olur. [264]
Gazzâlî, kalbin insan vücudunda bulunan et parçasından daha de­ğişik bir yapısının olduğunu savunarak şöyle der:
"Kalp derken, "yürek" dediğimiz et parçasını kastetmiyorum. Aksi­ne kalp, duyuların anlayamadığı, Allahü Teâlâ'nın sırlarından biri ve ilâhî bir latifedir. Buna bazen "insanın ruhu", bazen de "Nefs-i Mutmainne" adı verilir. Bu konuda söylenebilecek son söz şudur:
"Kalp, şu görülen varlıklardan daha yüce ve değerli bir cevher ve bir emr-i ilâhî­dir." [265]
Sûfîler ise kalbin ne olduğunu irdelemektense, onun niteliklerin­den sözetme yoluna gitmişler ve Nefs ile olan ilişkisine dikkat çekmiş­lerdir. Örneğin, Nefs'in doğru söylemeyeceği, kalbin de yalan söyleme­yeceği hususunda Tasavvuf ehli şeyhler görüş birliğine varmışlardır. [266]
Ancak, Nefs-Kalp bağıntısının net olarak ortaya çıktığı Kabz-Bast [267] halleri dikkate alınınca, kalbin salt et parçasından ibaret olmadığı, ama Gazzâlî'nin ileri sürdüğü kadar da metafizik bir kavram sayılamayacağı ortaya çıkıyor, öyleyse Tasavvufçular'a göre kalp psikolojik bir karak­ter arzetmektedir.
Bu konuda Şihâbüddîn Sühreverdî (V 632 H./1234 M.) şöyle der:
"Bil ki; Kabz'ın varlığı Nefs'in sıfatının ortaya çıkması ve sahibini kuşatmasındandır. Bast'ın meydana gelmesi ise kalbin sıfatının ortaya çık­ması ve sahibini kuşatmasından dolayıdır." [268] Demek ki; Nefs gönlün ve zihnin daralmasına ve sıkılmasına, kalp de bu durumun ortadan kal­kıp açılmasına ve neşelenmesine sebep olmaktadır.
Bâyezîd Bistâmî de (V. 234 H./848 M. veya 261 H./874 M.):
"Kalple­rin kabzı, Nefs'lerin basandadır; kalplerin bastı da Nefs'lerin kabzındadır." demiştir. [269] Yani Nefs neşelenince kalp daralır, kalp neşelenince de Nefs sıkılır. Şu halde mutasavvıflara göre kalp ile Nefs zıt karakterlidir ve kalp psikolojik bir mâhiyet taşımaktadır.
Şihâbüddîn Sühreverdî'nin (V. 632 H./1234 M.) belirttiğine göre "Kulun duygu ve bilinç merkezi olan kalbinin, biri Nefs'e diğeri de ru­ha yönelik iki yüzü vardır. Ruha bakan tarafıyla ruhtan, Nefs'e bakan tarafıyla da Nefs'ten etkilenir. Nefs'in kalp üzerindeki olumsuz etkisi mutmainliğe erinceye kadar sürer. Sâlikin nefsi seyr-u sülük ile Mutmainne derecesine erdiği zaman artık Nefs de kalbe olumlu etkiler yapacağı için onu yönlendirmekten kurtulur ve sülûkü sona erer. Çünkü o, Nefs'in kötülüğü emreden isteklerine karşı mücadelede başarılı olmuş ve kendisini iyiliğe yönlendirir duruma getirmiştir. Böylece Nefs diz­ginlenince Cenâb-ı Hakk'ın buyruklarını yerine getirmeye koyulur. Kalp de Nefs'ten tarafa yönelerek oradan da iyi etkiler almaya başlar. Böylece müridlerin, taliplerin ve sâdıkların nefsi, kalp ile Nefs'in arala­rındaki cins benzerliğinden dolayı kalp özelliği alır." [270]
Demek ki; bedende Nefs ile Ruh birbirleriyle mücadele halindedir. Bu çekişmenin sahne olduğu yer ise kalptir. Kalp bazen ruhun çağrıla­rının, bazen de Nefs'in isteklerinin etkisi altında kalmaktadır. [271]

[264] Râzî, en-Nefs ve'r-Rûh, s. 51.
[265] Gazzâlî, İhyâ, c. I, s. 68.
[266] Kuşeyrî, Risale, s. 84.
[267] Kabz-Bast: Tutuk olma-keyifli olma veya sıkılma-açılma halleri. Kabz halindeki kul, tutuk ve zihnen kısır bir durumdadır; aklına ve gönlüne birşey gelmez, bildiklerini de unutur. Bast halinde ise gönlü şen, zihni açıktır. {Süleyman Uludağ, Tasavvuf Terimle­ri Sözlüğü, s. 86).
[268] Şihâbüddîn Ebu Hafs Ömer Sühreverdî, Terc: Hasan Kamil Yılmaz, İrfan Gün­düz, Avârifü'I-Meani (Tasavvufun Esasları), s. 644, Vefa Yayıncılık, İst., 1990.
[269] Hucvirî, A.g.e., s. 525.
[270] Sühreverdî, Avanfü'l-Medri, s. 105-106.
[271] A.e.,s.567. Ahmet Ögke, Kur'an'da Nefs Kavramı, İnsan Yayınları: 58-59.

Esselamu aleykum. Nefsini terbiye eden kalbini ruhunu islam ile besleyen kullardan olalim inşallah. ..

Ve aleyküm selam. Rabbimiz bizleri nefsimize hakim olmayı ve terbiye etmeyi nasib etsin. Amin...

Aleyküm Selam. Nefsini hakkıyla terbiye eden kişiye ne mutlu. Rabbim bizlere nefsini terbiye edip hâk yolunda hayırlı ameller işliyen kullardan olabilmeyi nasip etsin inşaAllah

Ve aleykümüsselam Rabbim bizleri nefsi terbiye ve tezkiye eden kullarından eylesin Rabbim paylaşım için razı olsun