> Forum > ๑۩۞۩๑ Kitap Dünyası - İlim Dünyası Kütüphanesi ๑۩۞۩๑ > Kuranı Kerim > Kuranda İnsan Psikolojisi > Mesâ
Sayfa: [1]   Aşağı git
  Yazdır  
Gönderen Konu: Mesâ  (Okunma Sayısı 1323 defa)
08 Şubat 2011, 20:47:11
ღAşkullahღ
Muhabbetullah
Admin
*
Çevrimdışı Çevrimdışı

Cinsiyet: Bay
Mesaj Sayısı: 25.839


Site
« : 08 Şubat 2011, 20:47:11 »



Mesâ

Akşam vaktini ifade etmek için bir çok kelime kullanılmakta­dır. Mesâ' kelimesinin yaygın kullanımı akşam vakti için olsa da, asıl ihata ettiği süre öğleden sonra akşam namazına kadar olan sü­redir. Bazılarına göre mesâ' kelimesinin kapsadığı süre, gece yarı­sına kadar sürmektedir [623]. Mesâ' kelimesiyle anlam ilişkisi içinde bulunan 'aşiyy, akşam vaktinin, güneşin zevalinden sabaha kadar olduğunu ifade eder [624]. Buradaki zeval, batı ufkunda yatsı vaktine kadar devam eden, adına şafak denilen kızıllık olabilir [625]. Sabah, nasıl ki geceyi değiştiriyor ve onun zıddını oluşturuyorsa akşam da gündüzü değiştirip onun zıddını oluşturmaktadır. Fiil olarak emsâ, akşam vaktini idrak etmek demektir [626]. El-mesyu rahimden meninin çıkması, el-meysu, gururlu bir şekilde yürüme manalarını ifade eder.           

Mesâ1 kelimesiyle anlam ilişkisi bulunan bir başka kelime ise 'aşiyyu kelimesinin tefsir ettiği, akşam manasını ifade eden ve ço­ğulu âsâl olan esîl kelimesidir. Bu kelime, bir şeyin kökü, temeli, asıl, nesil ve ikindi namazı vaktinden akşam namazı vak­tine kadar olan süreyi ifade eder [627]. Araplar, güneşin batış zama­nını parçalara ayırıp, her batışında güneşin bir parçasının gittiğini belirtmişlerdir. Gurûb da göz yaşının aktığı yerdir. Göz yaşı kesilmeyip aktığı zaman, göze de ğarb denilir. Garb kelimesinin türev­lerinde yaygın olan manalardan birisi de vatanı terk etmek, gur­bete gitmektir. Güneş de mağrib yahut ğurub ile gurbet yapmış olmaktadır. Güneş batmak için hedefine yöneldiğinde parçaları eksilerek, hedefine doğru yol alıp vatanını terk etmektedir. Dolayı­sıyla güneşin batışı tedricen bir plan dahilinde gerçekleşmektedir. Mesâ', hep güneşin batışıyla ilgili bir vakit olduğu için, bu vaktin ifadesinde güneşin batışı dışlanamaz. Bu sebeple, ğarb ve mağrib gibi güneşin hedefini ve kaybolma anını belirleyen kelimelerin bu­rada zikredilmesi gerekir. Rahman sûresinin 17. ayetinde geçen mağribeyn kelimesini, dilciler, yaz ve kış mevsimlerinde, gü­neşin battığı iki nokta olarak açıklamıştır.

Bu iki nokta güneşin battığı en yakın ve uzak noktadır ki aralarında güneşin yüz seksen batış noktası vardır [628]. Rahman, 17. ayette geçen meşrikayn kelimeside iki doğu manasını ifade etmektedir."Güneş ve ay bir hesaba göre (hareket etmekte)dir." (Rahman, 5) ayeti dikkate alınarak ay ve güneşin doğup batma vakitleri diye açıklanmışsa da farklı açıklamalarda vardır. Şema­dan yararlanarak şu açıklamalar da yapılabilir [629]:

Yaz ve kış günlerinin uzayıp kısalmasına göre olan meşrik ve mağrib, güneş ve dışındakilerin meşrik ve mağribi, yerin kürevi olması sebebiyle her yarısına göre bir meşrik ve bir mağribe işaret edilmiş olabilir. Buna göre, meşrik denilen nokta aynı zamanda mağrip, mağrip denilen noktada aynı zamanda meşrik olmaktadır. Kuzey yarım kürede doğan güneş, güney yarım kürede batmakta, güney yarım kürede doğan güneş, kuzey yarım kürede batmakta­dır. Bir başka yaklaşım ise zahiren güneş ve ay, manen ise akıl ve şuurun doğuş ve batış noktalarına işaret edilmiş olabilir [630].Kur'ân'da akşam vaktini bildiren mesâ' kelimesinin türevlerine, bu vakti ifade eden müradifîerine bakmak, söz konusu vaktin anlaşılması açssından yararlı olacaktır. Bir yerde fiil olarak geçen tumsûne (Rûm, 17) kelimesi gecenin gelmesi, karanlığın çök­meye başlaması, akşam ve yatsı vakitleri olarak açıklanmıştır [631]. Güneşin gurubunu takip eden mağrib akşam vaktidir. Bu vaktin kuşattığı sürede şafak denilen kızıllık, veya beyazlık, batı ufkunda yatsı vaktine kadar devam eder, sonra kaybolması ile yatsı vakti girer ve (Rûm,17) ifadesinden anlaşıldığına göre fecr-i sâdık'a kadar devam eder [632]. Şu halde aynı ayette geçen tümsün kapsadığı süre, güneşin batışı ile fecr-i sadık arasındaki süredir. Bu nedenle söz konusu kelime için, "akşam" şeklinde ya­pılan tercümelerden, böyle bir geniş zaman dilimini ve iki namaz vaktinin bu zaman dilimi içerisinde yer aldığını anlamak gerek­mektedir.

Esil kelimesi, türevleri ile birlikte on yerde geçmektedir. Üç yerde kök, temel manasında usûl (Saffat, 64; İbrâhîm, 24; Haşr, 5), dört yerde esîl üç yerde de bunun çoğulu olan âsâl (A'raf, 205; R'âd, 15; Nûr, 36; Furkân, 5; Ahzâb, 42; Fetih, 9; İnşân, 25) şeklinde günün sonu, ikindiden geceye kadar olan süre  [633] diye açıklanmıştır.

Garb ve türevleri, Kur'ân'da on altı yerde zaman kavramının en bariz ölçeği olan güneşin hareketlerini ifade edecek şe­kilde kullanılmıştır. Garebe ve teğrubu (Kehf, 17 ve 86) şeklinde fiil olarak, ğurûb (Kâf, 39; Tâ-Hâ,130) şeklinde isim-mastar olarak, Meğrib (Bakara, 115, 142, 177, 258; Kehf, 86; Şu'arâ, 28; Müzzemmü, 9) şeklinde ismi zaman ve ismi mekân olarak, meğribâyn  (Rahman, 17) şeklinde ikili, meğârib (Me'âric, 40) şeklinde çoğul, ğarbiyy (Kasas, 44 ve Nûr, 35) şeklinde ismi mensup olarak, hepsinin ifade ettiği ortak mana, güneşin batışını, battığı yeri bildirmektedir [634]. Bu ise zaman kavramı­nın mekân, hareket, değişimden tecrit edilemeyeceğinin önemli kanıtıdır. Mezkûr kelimenin 'asr kelimesi ile bir anlam ilişkisi içinde olduğu kozmolojik hareketin ispatladığı bir vakıadır. Nitekim Beydâvî (791/1389), Kaf sûresinin 39. ayetinde geçen ğurûb'u 'asr ke­limesiyle açıklamaktadır [635]. 'Asr semantik olarak, ikindi vakti gibi günün bir parçasını, devir gibi zamanın en uzun sürelerini kapsa­yıp ortaya koyduğu için zamana ve şartlara göre, değişken ve es­nek bir yapıdadır. Bu nedenle, kozmoloji ve değişimle olan ilişkisi daha kapsamlıdır. Halbuki ğarb ve türevleri sadece güneşin batışında kozmolojik anlamda 'asr kelimesi ile anlam ilişkisine gi­rerek, onunla zamandaş olur.

Biyolojik anlamda, her bireyin, ömrünün son vakitleri yahut yaşlılık dönemi; sosyolojik anlamda, toplumların ve medeniyetle­rin; iktisadî anlamda da ekonomilerin sona erişleri birer ğurûbdur. Bu nedenle 'asr kelimesiyle ğurûb arasında, anlam ilişkisinden öte, anlamdaşlık söz konusu olmaktadır. Çünkü, güneşin batış yer­leri,yaz ve kış mevsimlerinde,günlerin uzayıp kısalmasına göre meydana gelen mağriptir. Günlük mağriplerin rölatif oluşundan hareket ederek, A'râf sûresinin 137 ve Me'âric sûresinin 40. ayet­lerinde geçen meğârib kelimesi için bir açıklama getirilebilir. De­nilebilir ki, mekân mağribin kendisidir. Mekân, zaman ve güneşin batış hareketi, mağrib lafzında iç içedir.

Akşam ve yatsının geceye ait olduğunu ifade eden zulef de mesâ' ile anlam ilişkisi içinde olan kelimelerden biridir. Lügatte; yaklaşmak, yakınlık, derece derece, gecenin bölümleri [636] gibi ma­nalar ifade eden zulef kelimesi; türevleri ile birlikte Kur'ân'da on yerde geçmektedir. Fiil olarak yaklaştırmak (Şu'ara, 64, 90; Kâf, 31; Tekvîr, 13), isim olarak yakınlık (Hûd, 114; Sebe', 38; Sâd, 25, 40; Zümer, 3; Mülk, 28) manalarını ifade etmektedir. Hûd sû­resinin 114. ayetinde leyi kelimesi ile oluşturduğu terkibi­nin ifade ettiği "gecenin ilk saatleri", akşam ve yatsı namazlarının vakti olarak anlaşılmıştır. Mezkûr ayette zikredilen tarafeyn kelimesinin sabah ve ikindi namazlarının vakitlerine işaret etmekte olduğu şeklindeki açıklamalar bunu desteklemektedir. Ancak zülef kelimesinin etimolojik yönden iki vakti ifade edemeyeceği, bu ke­lime ile ifade edilen vaktin, vitir namazının vakti olabileceği dü­şüncesi [637], ayette söz konusu edilen zülef kelimesinin akşam ve yatsı vakitlerini ifade etmektedir, şeklindeki açıklamalara gölge dü­şürmektedir. Çünkü aynı terkibi, akşam, yatsı, sabah vakitleri diye anlayanlar, İsrâ sûresinin 78. ayetinde geçen ğasak kelimesini delil oiarak ileri sürmektedirler. Onlara göre ğasak, akşam ve yatsı vakitlerini ifade etmesine rağmen, ayetin bağlamından anlaşılan beş vakittir [638]. Gasak ve ğasık, gecenin zifiri karanlığı, ayın ışığının kaybolması, uğursuzluk vakti,şer güçlerin arttığı, atağa geçtikleri zaman olarak anlaşılmıştır. Ayrıca sihirbazların, sihir yap­mak için bu vakti tercih ettikleri nakledilmektedir [639].

Ayın ışığının kaybolmasından sonra varlık gösteren ğasak olayı, ğurûb'dan sonra ortaya çıkan mesâ' gibi bir öncelik ve sonralığa sahiptir. Bu yaklaşımla her ikisinin de kendi bağlamlarında aydınlığın halefi olduğu söylenebilir. Ancak halefi oldukları aydın­lık, kozmolojik olarak farklı zamanı kuşatmakla birlikte, psikolojik, sosyolojik ve mistik yönden de farklı yapılara sahiptirler. Getirdik­leri köklü değişim açısından stratejik olarak benzerliği bulunan ğasak ve mesâ' kelimeleri, ileride gelecek olan leyi ile anlam ilişkisi içinde olan anahtar kelimelerden olmaları itibarı ile, kendi arala­rında da bir anlam ilişkisi vardır. [640]


[623] ez-Zebîdî, X, 343; el-Ferâhîdî, VII, 322.

[624] er-Râgıb el-Isfahânî, s. 335, 336.

[625] ez-Zâvî, II, 732; Yazır, VI, 3808.

[626] el-Cevherî, IV, 2492; İbn Manzûr, XV, 280.

[627] el-Cevherî, IV, 1623; er-Râgib el-Isfahânî, s. 19; ez-Zebîdî, V, 207, 208.

[628] el-Ferâhîdî, IV, 410; el-Cevherî, I, 192.

[629] Yeni Hayat Ansiklopedisi, V, 2337.

[630] Yazır, VII. 4670-4671.

[631] İbn Kesîr, III, 428.

[632] er-Râzî, Tefsir, VI, 124; Yazır, VI, 3808.

[633] İbn Kuteybe, s. 176,351.

[634] Yazır.V, 3235; VI, 4522.

[635] el-Beydâvî, II, 460.

[636] er-Râgıb el-Isfahânî, s. 214-215; İbn Manzûr, IX, 138.

[637] er-Râzî, Tefsir, VI, 125; Yazır, IV, 2831.

[638] İbn Kuteybe, s. 260; Yazır, IV, 2832.

[639] er-Râzî, Tefsir, XXXIi. 178.

[640] Dr. Faiz Kalın, Kur’an’da Zaman Kavramı, Rağbet Yayınları: 155-160.


[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

Müslüman
Anahtar Kelime
*****
Offline Pasif

Mesajlar: 132.042


View Profile
Re: Mesâ
« Posted on: 29 Mart 2024, 13:08:42 »

 
      uyari
Allah-ın (c.c) Selamı Rahmeti ve Ruhu Revani Nuru Muhammed (a.s.v) Efendimizin şefaati Siz Din Kardeşlerimizin Üzerine Olsun.İlimdünyamıza hoşgeldiniz. Ben din kardeşiniz olarak ilim & bilim sitemizden sınırsız bir şekilde yararlanebilmeniz için sitemize üye olmanızı ve bu 3 günlük dünyada ilimdaş kardeşlerinize sitemize üye olarak destek olmanızı tavsiye ederim. Neden sizde bu ilim feyzinden nasibinizi almayasınız ki ? Haydi din kardeşim sende üye ol !.

giris  kayit
Anahtar Kelimeler: Mesâ rüya tabiri,Mesâ mekke canlı, Mesâ kabe canlı yayın, Mesâ Üç boyutlu kuran oku Mesâ kuran ı kerim, Mesâ peygamber kıssaları,Mesâ ilitam ders soruları, Mesâönlisans arapça,
Logged
Sayfa: [1]   Yukarı git
  Yazdır  
 
Gitmek istediğiniz yer:  

TinyPortal v1.0 beta 4 © Bloc
|harita|Site Map|Sitemap|Arşiv|Wap|Wap2|Wap Forum|urllist.txt|XML|urllist.php|Rss|GoogleTagged|
|Sitemap1|Sitema2|Sitemap3|Sitema4|Sitema5|urllist|
Powered by SMF 1.1.21 | SMF © 2006-2009, Simple Machines
islami Theme By Tema Alıntı değildir Renkli Theme tabanı kullanılmıştır burak kardeşime teşekkürler... &
Enes