> Forum > ๑۩۞۩๑ Kitap Dünyası - İlim Dünyası Kütüphanesi ๑۩۞۩๑ > Kuranı Kerim > Kuranda İnsan Psikolojisi > İnsan Amellerinin Kategorisiyle ilgili Kavramlar
Sayfa: [1]   Aşağı git
  Yazdır  
Gönderen Konu: İnsan Amellerinin Kategorisiyle ilgili Kavramlar  (Okunma Sayısı 1085 defa)
17 Şubat 2011, 13:14:39
ღAşkullahღ
Muhabbetullah
Admin
*
Çevrimdışı Çevrimdışı

Cinsiyet: Bay
Mesaj Sayısı: 25.839


Site
« : 17 Şubat 2011, 13:14:39 »



İNSANIN AMELLERİNİN KATEGORİSİYLE İLGİLİ KAVRAMLAR

 Helal - Haram

 Haram, ister fıtratın getirdiği nitelik, isterse zor­la veya .akıl, ya da emir açısından olsun, yapılması ya­sak olan şeydir. Bir kimsenin bir şeyden yoksun olma­sına da 'mahrumiyet' denilir; yani o şey ona yasaktır, ondan men edilmiştir; bir şeyin kendine yasak oldu­ğu kimseye de 'mahrum' denilir; kişinin kendisinden mahrum kılındığı şeye 'muharrem' denilir. Yasak ol­ma hali haram, yasak etme eylemi de 'harrame' talin­den tahrim masdarıyla ifade edilir. Haranı'ın çoğulu hurum gelir; tekil olarak, örneğin 'eş-Şehr'ul-haram haram ay’ denilirken, çoğul olarak 'eş-Şehr'ul-hurum haram aylar' denilir. 'Hurum' aynı zamanda 'haramlar içinde olma, haram kılınan yer veya zamanda bulun­ma' anlamında da kullanılır. 'İhram' 'helâlleri haramlaştırma' demektir ki, Hacc'da daha önce helâl olan bazı şeylerin yapılması haram olduğundan, Hacc sü­resince giyilen elbiseye de 'ihram' denilmektedir; bu bakımdan, 'ihramda bulunma hali' için de 'hurum' kelimesi kullanılır. 'Hurum' tekil olarak da 'haram olan şey, haram kılınan' anlamına gelir, çoğulu 'hurumat' tır.

'Haram' kelimesinden masdar olarak 'hürmet' ve 'iftlal’ babmdan 'ihtiram' ve 'muhterem' kelimeleri tü­retilmiştir. Türkçe'de bu kelimeler 'saygı, saygıdeğer' gibi anlamlarla karşılanmaktadır. Genel kural olarak insan 'haram' olan bir varlıktır, yani onu öldürmek, haksız yere herhangi bir organına dokunmak 'haram' dır. İşte, bu haramlığı bozmamak, haksız yere onu 'he­lâl' kılmamak, Allah'ın bağladığı haram düğümü çöz­memek veya onu bu mevkiinden indirmemek (bk. he­lâl) gerekir. İşte, bu nedenlerle insan 'muhterem', yani 'haram görülen, saygı duyulan' bir varlıktır. İşlenen herhangi bir suç nedeniyle 'hürmet', yani 'haramlık ve saygı' kalkar. Her bir insanın 'muhteremliği' diğer insanlarınkiyle aynı derecede olduğundan (İslâm fık­hında köle ve cariyeler hariç), bir insan diğerinin 'haremi'ne tecavüz ettiğinde, yani ona 'hürmet' gösterme­diğinde, sözgelimi öldürdüğünde, gözünü çıkarıp bir yanını kırdığında, kendisine de aynı şekilde davranılır; çünkü 'haramlar veya hürmetler' karşılıklıdır; Kur'an 've'l-hurumatü kısas' buyurur. İslâm'ın 'kısas' hük­mü işte bu 'haramların karşılıklı' olmasının ifadesidir. Bu bağlamda Kur'an da, “Ey iman edenler! Öldürme­de üzerinize kısas yazıldı; hür hürle, köle köleyle, ka­dın kadınla..(Bakara:178)”; “Haram ay haram aya karşılıktır; hürmetler karşılıklıdır; kim size saldırırsa size saldırdığının misliyle ona saldırın...(Bakara: 194)” ve “Ve üzerlerine onda (Tevrat'ta) cana can, göze göz, buruna burun, kulağa kulak, dişe diş ve yaralara kar­şılıklı kısas yazdık...(Maide: 45)” buyurulmaktadır. Eğer böyle durumlarda 'kısas' uygulanmazsa 'hürmet­lerin karşılıklılığı' kabul edilmemiş ve bazı insan daha 'saygıdeğer' görülürken, bazısına zulmedilmiş, dolayısıyle haksızlık ve adaletsizlik yapılmış olunur. Oysa, İslâm'da 'müslüman müslümana, köle köleye karşılık olarak, her insan aynı derecede 'muhterem'dir. kimse­nin burnu veya kulağı ya da canı diğerininkinden da­ha kıymetli değildir. Bu bakımdan, Kur'an'ın da be­lirttiği gibi 'kısasta hayat vardır.'

Haram ve yukarıda verdiğimiz kendisinden türe­tilmiş kelimelerle ilgili bazı ayetleri verelim:

“Ona (Musa'ya) önceden süt verenlerin (sütünü) haram küdık(yani, başkalarının sütünü ona yasakla­dık, onun başka süt emmesini uygun görmedik, o da emmedi.) “(Kasas: 12).

“Artık orası onlara kırk yıl haram edilmiş (mu­harrem) dir (oraya giremezler, girmelerine izin veril­mez, girmeleri yasaktır)”(Maide: 26).

“Kim Allah'a şirk koşarsa, muhakkak Allah ona Cennet'i haram etmiştir (onu Cennet'e koymaz; onun Cennet'e girmesi yasaktır)”(Maide:  72).

“Onlar ki, mallarında belli bir hak vardır, isteyen ve mahrum için (yeryüzü nimetlerinin kendisine ve­rilmediği, yaratılıştan veya bir başka şeyden kaynakla­nan sebeple yasaklandığı kişi için; Allah'ın yoksul bı­raktığı için)” (Mearic: 24-5).

'HALÂL 'halle-yehûlü- hülen/halâlen' fiil kökün­den masdardır. 'Borcun ödenmesi gerekmek, yükün inmesi/yükten kurtulmak, (düğümü) çözmek' anlamla­rına gelir:

“Bana göğsünü aç, bana işimi kolaylaştır, dilimden düğümü çöz(uhlül) ki sözümü anlasınlar” (Ta, ha: 25-8).

“Allah'ın va'di gelinceye kadar küfredenlere yap­tıklarından dolayı vurucu bir belânın isabet et­mesi veya yurtlarına yakın konması/inmesi (tehullü) eksik olmaz..” (Ra'd: 31).

'İf'al' babından 'ehalle-yühillü-, ihlâl’ 'indirmek, çözmek, kondurmak' anlamlarına gelir:

“Bakmaz mısın Allah'ın nimetini küfrle değişti­renleri ve kavimlerini helak yurduna konduranla­rı (ehallû)”  (İbrahim: 28).

Bir sultanı veya kralı tahtından indirmeğe 'hdtt’ denilir; Türkçe'deki 'halletmek, aynı kelimeden gelmek­tedir. 'İhtilâl' eskilerin 'hail' dediği şeydir; yani 'bir yöneticiyi, padişahı tahtından indirmek, yönetimden uzaklaştırmak’ anlamındadır. 'İhtilal’ 'halle' fiilinin 'iftial' babındandır. Bu kelime 'durum’ anlamındaki 'hal'le karıştırılmamalıdır; bu kelimede 'lam-l harfi tektir.

 İşte 'haram'ın karşılığı olarak kullanılan 'Halâl, 'haramdan çıkma, haram yerden ayrılma, haram du­rumunu terketme, haramı gerektiren şeylerin çözülme­si, haramlığın, hürmetin giderilmesi’ demektir. Bu bağ­lamda, îslâmî terminolojide 'yapılması caiz olan, ya­pılmasında sakınca olmayan ameller' için kullanılır. Aynı kelimeden gelen bir kullanımla 'racülün halâlün' dendiği zaman 'ihramdan çıkmış' veya 'haramdan, ha­ram yerden ayrılmış' kişi anlaşılır. Kefaretle yeminle­rin düğümünü çözmeğe 'tehılle' denilir. Kur'an'da, “Al­lah size yeminlerinizi çözmeği  (tehılle’ meşru kıldı”

 (Tahrîm: 2) buyurulmaktadır; tabiî ki bu meşru kı­lışın şartları ve meşru kılan kefaret gibi sebepler var­dır.

Türkçe'de de kullanıldığı şekliyle, 'halîl' 'koca', ya­ni 'kadına evlenmesi helâl olan erkek', ‘halile' de 'karı', yani 'erkeğe evlenilmesi helâl olan kadın' demektir. Türkçe'deki 'helalliğin' kelimesi buradan gelmektedir. Aynı kelimeden gelen 'tahlil' 'çözme, analiz etme, yeminin keffaretini verme', 'hülle’ 'boşanmış kadının bir başkasıyla nikahlanıp boşandıktan sonra ilk kocası­na helâl olmasını sağlayan işlem', aynı zamanda 'izar, rida, cübbemsi giysi'; 'hulul' 'iç içe girme, iç çözültü, biri birine geçme' demektir.

'Halle' kelimesinden türeyen bir başka kelime 'mehili' veya 'mahalle'dir ki, 'konulan yer, inilen yer, ikametgâh yeri'”demektir.

'Halâl ve 'haram’ genel olarak İslâmî hayatın sı­nırlarını çizen hükümlerdir ve 'halâl' ve 'haram'lan be­lirleme tam bir genellemeyle 'vahy'e aittir. Bu konu İslâm'da 'teşri' sınırları içindedir ve teşrî Allah'a ait­tir; yine vahy olarak Rasûlüllah'ın da teşrî yetkisi var­dır. Bunun dışında insanlara düşen vahyle haram edil­mişleri haram, halâl edilmişleri de halâl kabul etmek ve haramlardan mutlak anlamda kaçınmaktır. Halâllerin hepsini yapmak zorunlu değildir; yapılması zorun­lu olan halâller vacip veya farz olan halâllerdir.

“Ey iman edenler! Allah'ın size halâl kıldığı gü­zel/temiz şeyleri haram etmeyin . ve sınırı aşmayın..”(Maide; 87).

“Dillerinizin yalan olarak nitelidiğiyle 'bu halâldir’, bu da haramdım demeyin; sonra Allah'a kar­şı yalan uydurmuş olursunuz. Allah'a karşı yalan uyduranlarsa iflah olmazlar” (Nahl:  116). Kur'an'da haram oldukları belirtilen başlıca yiyecek ve davranışlar şunlardır:

“Allah size ancak ölüyü, kanı, domuz etini ve Al­lah'tan başkası için kesileni haram kıldı. Saldır­madan ve sınırı aşmadan mecbur kalanın üzerine ism' yoktur..” (Bakara: 173).

 “Allah alışverişi haldi, faizi haram kıldı” (Baka­ra: 275).

“Size, analarınız, kızlarınız, kız kardeşleriniz, hala­larınız, teyzeleriniz, kardeş kızları, kız kardeş kız­ları, sizi emziren analarınız, süt bacılarınız, kayın valideleriniz, gerdeğe.girdiğiniz kanlarınızdan olup evlerinizde bulunan üvey kızlarınız - eğer henüz gerdeğe girmemişseniz üzerinize vebal yoktur -kendi sulbünüzden gelen oğullarınızın karıları ve iki kız kardeşi bir arada almanız karam kılındı..” (Nisa; 23).

“... Vurularak öldürülmüş, yukardan düşmüş, boy­nuzlanmış ve canavar parçalayarak ölmüş olan hayvanlar -henüz canları çıkmadan kesmeniz ha­riç - dikili taşlar üzerine boğazlanan hayvanlar ve fal oklarıyla kısmet aramanız size haram kılındı..” (Maide:  3).

“Gelin Rabbinizin sizeneyi haram kıldığmı okuya­yım; Ona hiç bir şeyle şirk koşmayasınız, ana-babaya iyilik edesiniz (asi olmak haram), fakirlik korkusuyla çocuklannızı öldürmeyesiniz.. fahşaların açığına da gizlisine de yaklaşmayın ve Allah'ın hakk dışında haram kıldığı cana kıymayın..” (En' am: 151).

“De: “Rabbim ancak açığı olsun, gizlisi olsun fahşaları, 'ism'i, haksız yere 'bağy'i, hakkında delil indirmediği bir şeyle Kendisi'ne şirk koşmanızı ve Allah üzerine bilmediğinizi söylemenizi haram etti.”(A'raf: 33).

Bu ve daha başka ayetler de haramlar açık olarak anıldığı gibi {ism, fahşa' gibi kelimelerle de toplu ve kapalı olarak anılmaktadır. Başka ayetlerde ve Rasül'ün sünnetinde nelerin 'ism' ve 'fahşa', ayrıca 'bağy’ ol­duğu ortaya konmuştur.[223] 'İçki, kumar, hırsızlık, zina, yetim malına yaklaşma...' gibi bu sınıfa giren haram­lar için ilgili kelimelere bakınız. [224]


[223] Müfredat, 114,  128;  Külliyat,  166;  Y. Kamus,   HLL' ve 'HRM’ md.; Ahter-i Kebir, Osmanlıca bsk.

[224] Ali Ünal, Kur’an’da Temel Kavramlar, Beyan Yayınları: 289-295.


[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

Müslüman
Anahtar Kelime
*****
Offline Pasif

Mesajlar: 132.042


View Profile
Re: İnsan Amellerinin Kategorisiyle ilgili Kavramlar
« Posted on: 28 Mart 2024, 20:45:29 »

 
      uyari
Allah-ın (c.c) Selamı Rahmeti ve Ruhu Revani Nuru Muhammed (a.s.v) Efendimizin şefaati Siz Din Kardeşlerimizin Üzerine Olsun.İlimdünyamıza hoşgeldiniz. Ben din kardeşiniz olarak ilim & bilim sitemizden sınırsız bir şekilde yararlanebilmeniz için sitemize üye olmanızı ve bu 3 günlük dünyada ilimdaş kardeşlerinize sitemize üye olarak destek olmanızı tavsiye ederim. Neden sizde bu ilim feyzinden nasibinizi almayasınız ki ? Haydi din kardeşim sende üye ol !.

giris  kayit
Anahtar Kelimeler: İnsan Amellerinin Kategorisiyle ilgili Kavramlar rüya tabiri,İnsan Amellerinin Kategorisiyle ilgili Kavramlar mekke canlı, İnsan Amellerinin Kategorisiyle ilgili Kavramlar kabe canlı yayın, İnsan Amellerinin Kategorisiyle ilgili Kavramlar Üç boyutlu kuran oku İnsan Amellerinin Kategorisiyle ilgili Kavramlar kuran ı kerim, İnsan Amellerinin Kategorisiyle ilgili Kavramlar peygamber kıssaları,İnsan Amellerinin Kategorisiyle ilgili Kavramlar ilitam ders soruları, İnsan Amellerinin Kategorisiyle ilgili Kavramlarönlisans arapça,
Logged
Sayfa: [1]   Yukarı git
  Yazdır  
 
Gitmek istediğiniz yer:  

TinyPortal v1.0 beta 4 © Bloc
|harita|Site Map|Sitemap|Arşiv|Wap|Wap2|Wap Forum|urllist.txt|XML|urllist.php|Rss|GoogleTagged|
|Sitemap1|Sitema2|Sitemap3|Sitema4|Sitema5|urllist|
Powered by SMF 1.1.21 | SMF © 2006-2009, Simple Machines
islami Theme By Tema Alıntı değildir Renkli Theme tabanı kullanılmıştır burak kardeşime teşekkürler... &
Enes