Cihad

CİHAD

Çaba göstermek, güçlüklere göğüs germek anlamındaki c-h-d kökünden türeyen cihad sözcüğü, olanca gücüyle mücadele etmek, çaba içinde olmak ve karşı koymak anlamındadır.

Cihâd, kavramı, Kur'an'da genellikle "fi sebîlillah" (Allah yolunda/uğrunda) sözcüklerinden sonra veya onlarla ilgili olarak kullanılmıştır. Bu kullanımlarda, askeri olmaktan çok, ahlâki ve ruhî anlamda mücadele yollarını ve amaçlarını anlatır.[1099]

10.4.1 Cihad Emri:

Cihad emrini, cihad yükümlüleri ve cihad emrinden kaçanlar çerçevesinde ele alabiliriz.[1100]

A) Cihad Yükümlüleri:

Gerçek (sâdık) mü'minlerin özelliklerinden birisi de, Allah uğrunda mallarıyla ve canlarıyla cihad etmeleridir.[1101]

Bu niteleme, imanın şekli şartına uyarak "inandık" diyen bedevilere, "inanmadınız, ama islâm olduk deyin, inanç henüz gönüllerinize yerleşmedi, eğer Allah'a ve peygamberine itaat ederseniz, işlediklerinizden bir şey eksilmez" açıklamasından hemen sonra yer alır. Buna göre gerçek iman, Allah'a ve peygamberine inanmak, sonra şüpheye düşmemek ve Allah uğrunda malıyla ve canıyla cihad etmekle ortaya çıkar. Aynı durum, şöylece de belirtilir: "Ey mü'minler! Sizi can yakıcı bir azaptan kurtaracak, kazançlı bir yolu göstereyim mi? Allah'a ve peygamberine inanırsınız, Allah yolunda mallarınızla ve canlarınızla cihad edersiniz. Bilseniz, bu sizin için en iyi yoldur."[1102]

Mü'minlerin, İslâm düşmanı olan gayri müslimlere güvenmeleri, onları dostları ve manevi önderleri kabul etmeleri sonucunda, dinden dönmesi (imanını kaybetmesi) ve Allah yolunda cihadı bırakması, Allah'ın öfkesini çeker:

"Ey mü'minler! Aranızda dininden kim dönerse, bilsin ki Allah, sevdiği ve onların da onu sevdiği, inananlara karşı alçakgönüllü, inkarcılara karşı güçlü, Allah yolunda cihad eden, kınayanların yermesinden korkmayan bir kavim getirir. Bu, Allah'ın dilediğine verdiği bol nimetidir. Allah, her şeyi kaplar ve bilir. Sizin dostunuz, ancak Allah, onun peygamberi ve namaz kılan, zekat veren ve rükû eden mü'minlerdir. Kim Allah'ı, peygamberini ve iman edenleri dost seçerse, Allah'ın taraftarları üstün gelecektir."[1103]

B) Cihad Kaçakları

Cihada katılmayanlar, Kur'an'da iki sözcükle anlatılır: 1) Oturanlar (Kâidûn), 2) Geri kalanlar (Muhallefûn). Oturanlar mü'min sıfatını kaybetmezken, geri kalanların bir bölümü münafık, bir bölümü ise yere çakılanlar olarak adlandırılır.[1104]

1) Oturanlar (Kâidûn):

Allah yolunda maddi veya manevî üstün çaba ve mücadele göstermek anlamına gelen cihadın düşmana karşı yapılanına katılmayıp evlerinde oturanlar, mü'min sıfatını kaybetmezler, ama derece bakımından cihada katılanların altındadırlar:

"İnananlardan özürsüz olarak yerlerinde oturanlar ile mallarıyla ve canlarıyla cihad edenler birbirine eşit değildir. Allah, mallarıyla ve canlarıyla cihad edenleri, mertebece, oturanlardan üstün kılmıştır. Allah, hepsine de güzellik (cenneti) vadetmiştir. Ama Allah, cihad edenleri oturanlara, büyük ecirler, dereceler, bağışlanma ve rahmetle üstün kılmıştır. Allah, bağışlar ve merhamet eder."[1105]

İnananlar toptan savaşa çıkamazlar. Her topluluktan dini iyi öğrenmek ve milletlerini geri döndüklerinde uyarmak suretiyle, yanlış hareketler önlenebilir.[1106]

2- Geri Kalanlar (Muhallefûn)/Yere Çakılanlar:

Tevbe Sûresi'nin büyük bölümü savaşa katılmaktan kaçınanların tutum ve davranışlarını ele alır.

Özellikle düşmana karşı yapılacak silahlı cihaddan kaçınanlar, iki grupta anlatılır: 1) Yere Çakılanlar, 2) Münafıklar.[1107]

A) Yere Çakılanlar:

Özellikle münafıklar, dünya hayatını tercih edip silahlı cihaddan kaçınmaya çalışmaları dolayısıyla, yere çakılanlar olarak adlandırılır.

Mü'minlerin bir bölümü, "Allah yolunda savaşa çıkın" denilince, âhireti bırakıp, dünya hayatına razı olarak, savaştan kaçınırlar. Ama bunlar, can yakıcı azapla karşılaşır ve yerine başka bir millet getirilir. Allah, hicret sırasında peygamberine yardım etmiş ve onu desteklemiştir. Allah yolunda, mal ve canla cihad daha iyidir. Böyle bir cihadın zorluklarına göğüs geremedikleri için, güçsüzlüklerini öne sürüp, yalancı oldukların! bilen Allah'a yemin ederler. Allah'a ve âhiret gününe inananlar, mallarıyla ve canlarıyla cihad etmek istediklerinden, izin istemezler, Allah zaten muttekîleri bilir. İzin isteyenler, Allah'a ve âhiret gününe inanmayan, kalpleri şüpheye düşüp, bu şüpheleri içinde bocalayanlardır. Savaşa çıkmak niyetinde olmadıkları için gerekli hazırlığı yapmazlar, âcizlerle kalırlar. Mü'minlerle savaşa çıksalar bile, fitne çıkarıp orduyu bozmaya çalışırlar. Onları dinlememek gerekir. Zaten onlar, barış zamanında da fitne koparırlar, bir takım dolaplar çevirirler. Mü'minlere iki iyiden, gazilik ve şehitlikten başkası gelmez. Ama geri kalanlar, Allah'tan veya mü'minlerden gelen bir azapla karşılaşırlar.[1108]

Medineliler ve çevresindeki bedeviler, savaşta geri kalmak konusunda uyarılmıştır:

"Ey mü'minler! Allah'tan sakının ve doğrularla birlikte olun, Medinelilere ve çevrelerinde bulunan bedevilere, savaşta Allah'ın peygamberinden geri kalmak, kendilerini ona tercih etmek yaraşmaz. Çünkü Allah yolunda susuzluğa, yorgunluğa ve açlığa uğramak, kâfirleri kızdıracak bir konumda bulunmak ve düşman önünde basan kazanmak karşılığında, onların yararlı bir iş yaptıkları mutlaka yazılır. Doğrusu Allah iyililik yapanların ecrini zayi etmez. Allah, yaptıklarının karşılığını en güzel şekilde kendilerine vermek üzere, az vaya çok sarfettikleri her şey, yürüdükleri her yol, onlar için yazılır."[1109]

Bu âyetlerdeki mesajın, evrensel olduğu, tarihi ve coğrafi sınırları aşkın bulunduğu açıktır.[1110]

B) Münafıklar:

Münafıklar, müslüman olduktan sonra inkâr edip küfür sözünü söylemelerine rağmen, bunun aksine Allah'a yemin ederler. Tevbe ederlerse, iyiliklerine olur. Etmezlerse, dünya ve âhirette can yakıcı azaba uğrarlar. Allah'ın peygamberinin hilafına geri kalanlar, oturup kalmalarına sevinirler. Allah yolunda mallarıyla ve canlarıyla cihad hoşlarına gitmez. Allah'a inanın ve peygamberle birlikte cihad edin diye bir buyruk taşıyan sûre inmiş olsa bile, gücü yetenleri geri kalmak için izin isterler. Geri kalan kadınlarla beraber bulunmaya razı olurlar. Kalpleri kapandığı için anlayışları da gider. Peygamber ve onunla beraber bulunan mü'minler ise, mallarıyla ve canlarıyla cihad ederler, iyilikler de onlarındır. Bedevilerden bile, özür beyan ederek geri kalanlar olur. Ama Allah'a ve peygamberine yalan söyleyenler, özür bile beyan etmeden geri kalırlar. Onların kâfirleri can yakıcı azaba uğrayacaktır. Güçsüzler, hastalar ve sarfedecek bir şeyi bulunmayanlara, Allah'a ve peygamberine bağlı kaldıkları sürece bir sorumluluk yoktur, iyi davrananların sorumluluğu olmaz. Sorumluluk ancak, zengin olduğu halde izin isteyenlere, geride kalan kadınlarla bulunmaya razı olanlara ve Allah kalplerini mühürlediği için bilmeyenleredir. Savaştan dönülünce, kendilerine çıkışılmaması için, Allah'a yemin ederler. Bunlar iğrenç tiplerdir, onlardan uzak durulur. Yeminlerine inanıp onlardan hoşnut olanlar bulunsa bile, Allah yoldan çıkmış (fâsik) kimselerden hoşnut olmaz. Bedevilerin inkarcılığı ve münafıklığı ise, çok daha ileri ölçüdedir. Savaştan geri kalanların bir kısmı da suçlarını itiraf eder. Allah'ın, onların tevbesini kabul etmesi umulur. Savaştan geri kalanların bir kısmının ise işi Allah'a kalmıştır. Bilen ve bilge olan Allah onlara, ya azap eder, ya da tevbelerini kabul eder.[1111]

10.4.2 Cihadın Türleri:

Cihad edilecekler, üç çeşittir: 1) Düşman, 2) Şeytan. 3) Nefis. Son ikisi birleştirilerek ele alınabilir.[1112] "Allah uğrunda cihad edin" buyrukları, genelde her üçünü de kapsayacak özelliktedir.[1113]

A) Düşmanla Cihad (Cihad-ı Asgar: Küçük Cihad):

Bu, daha çok silahlı ve eylemli cihadın sözkonusu olduğu savaştır. Böyle cihada, harb veya kıtal adı verilir.

"Ey peygamber! Kâfirler ve münafıklarla cihad et, onlara karşı sert davran. Varacakları yer cehennemdir, o ne kötü dönüş yeridir."[1114]

"Kâfirlere itaat etme, onlara karşı olanca gücünle cihad et."[1115]

Kur'an'a göre düşmanla savaş anlamındaki silahlı cihad, kesin bazı taleplere karşılık vermelidir: iyi tanımlanmış bir sebep ve düşman, kesin sınırlar ve bir savaş etiği.

Savaşa giriş amaçları ve düşman, şöylece belirtilebilir:[1116]

1) Düşman Saldırısına Karşı Koymak:

Haksızlığa uğratılarak ve "rabbimiz Allah'tır" dedikleri için yurtlarından çıkarılan mü'minlere savaş izni verilmiştir. Bu anlamda savaş, mabed dokunulmazlığını da sağlayıcı özelliktedir.[1117]

Savaş hazırlığı yapmak da, düşmanları korkutup müslümanlara saldırmaları düşüncesinden caydırılmaları anlamına gelir. Ama banşa yanaşırlarsa, bu talebe karşılık verilir.[1118]

Düşmanca tutum içine girmeyenlere karşı cihad yükümlülüğü yoktur, böylelerine iyilikle ve adaletli davranılır.[1119]

2) Hıyaneti Önlemek:

Medineli Beni Kurayza Yahudileri, Medine'yi kuşattıkları sırada Mekkelilerle işbirliği içine girmişti. İşte bu dav ranışları üzerine, cizye vermelerini sağlayıncaya kadar savaşma izni verildi.[1120]

3) Zulüm Ve Fesadı Önlemek:

Mekke'nin fethinden sonra, müşriklerin zulüm ve fesatlarının önlenmesi için, fitnenin ortadan kaldırılmasının ve yalnız Allah'ın dininin geçerli olmasının sağlanması istenmiştir.[1121] Bu savaşın amacı, gönüllü veya gönülsüz olarak ihtidalarını sağlamaktı.[1122]

4) Yardım Amaçlı Savaş:

Yüce Allah, şöyle ...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın