Cebr Katır ve Utüv

Cebr, Katır ve Utüv

Cebr (zorlamak) ıstılahının türevleri Kur'an’ı Kerim'de 10 defa geçmektedir. Şöyle ki, Cebbar lafzı şu ayette olduğu gibi 5 defa tekrarlanmıştır:
"Fetih istediler, (sonunda) her inatçı zorba (cebbar) perişan oldu." [839]
Allah’u tealanın şu" sözünde olduğu gibi 3 yerde de cebbaren gelmiştir:
"Sen yeryüzünde bir zorba (cebbaren) olmak istiyorsun." [840]
Cebbarın lafzı şu ayet’i kerimede olduğu gibi 2 yerde zikredilmiştir:
"Yakaladığınız zaman zorbalar (cebbârîn) gibi yakalıyorsunuz."[841]
Bu sayıda yani 10 defa da kahr (kahhar, galip, öfkeli) ıstılahının türevleri tekrarlanmıştır. Mesela, el-kahhar lafzı Allah’u tealanın şu sözünde olduğu gibi 6 yerde geçmiştir:
"O tek ve kahredici (el-kahhar) Allah'tır." [842]
el-kâhir lafzı şu ayette olduğu gibi 2 yerde kullanılmıştır:
"O, kullarının üstünde tam bir hâkimdir (e-kâhir). O herşeyi yerli yerince yapan, haber alandır." [843]
Tek'har lafzı bir defa zikredilmiştir:
"Öyleyse sakın öksüzü ezme (tek'har)." [844]
Kâhirûn lafzı ise şu ayette bir defa geçmiştir:
"(Fir'avun) Biz onların, daima üstünde eziciler (kâhirûn) olacağız' dedi." [845]
Utüv (haddini aşmak, tecavüz, kibir, ayaklanma) kelimesinin türevleri de 10 defa tekrarlanmıştır. Şöyle ki; Atevv lafzı Allah’u tealamn şu sözünde olduğu gibi 4 yerde gelmiştir:
"Derken dişi deveyi boğazladılar ve Rabb'lerinin buyruğundan dışarı çıktılar (atevv)." [846]
Atiyyen lafzı şu ayet’i kerimede olduğu gibi 2 yerde kullanılmıştır:
“Sonra her milletten Rahman'a en çok karşı geleni (atiyyen) ayıracağız." [847]
Ve bu ıstılahın değişik türevleri aşağıdaki ayet’i kerimelerde olduğu gibi birer defa gelmiştir:
"Nice kent var ki Rabb'lerinin ve O'nun elçilerinin emirlerine baş kaldırdı (atet)." [848]"Doğrusu onlar, azgınlık (utuvvin) ve nefret içinde direnmektedirler." [849]
"Andolsun ki onlar, kendi içlerinde büyüklük tasladılar ve büyük bir azgınlıkla (utuvven) haddi aştılar." [850]"Âd (kavmi) ise uğultulu, azgın (âtiyeh) bir kasırga ile helak edildiler." [851]
Böylece cebr, kahr ve Utüv kelimeleri türevleriyle birlikte her biri birbirine eşit bir şekilde Kur'an’ı Kerim'in muhtelif yerlerinde dağınık olarak 10'ar defa zikredilmişlerdir.[852]

[839] İbrahim: 14/13.
[840] Kasas: 28/19.
[841] Şuara: 26/130.
[842] Zümer: 39/4.
[843] En'am: 6/18.
[844] Duhâ: 93/9.
[845] A'raf: 7/127.
[846] A'raf: 7/77.
[847] Meryem: 19/69.
[848] Talak: 65/8.
[849] Mülk: 67/21.
[850] Furkan: 25/21.
[851] Hakka: 69/6.
[852] Abdurrezzak Nevfel, Kur’an’da Ölçü ve Ahenk, İnkilap Yayınları, İstanbul, 1988: 106-107.
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın