Bazı Surelerin Mensuh Ayetleri 1

Bazı Surelerin Mensuh Ayetleri 1

İki Ayeti Hariç, Medinede İnen Enfal Sûresi Mensûh Ayetleri

Bu Sûrenin Mekkede inen ayetlerden birisi “Ve iz yemkürü» ile başlar, diğeri ise “Yâ Eyyühennebiyyü» ile başlar Bu sûrenin mensûh ayet meallerinden ilki şudur :
60- (Yâ Muhammed) sana savaş ganimetlerinin hükmünü sorarlar. De ki -ganimetlerin hükmü Allah Taâlâya ve Resulüne aittir. (Taksimi onlar yapar) Gerçekten mu'minlerseniz, Allah Taâlâya karşı gelmekten korkun aranızı (münazaaları keserek) islah edin, Allah Taâlâ ve Resulüne uyun»[319][320]

Ayetin İniş Sebebi

Sa'd İbni Ebi Vakkas derki;
“- Bedir savaşında kardeşim Ömeyr ile Sait İbnil As şehit düşmüşlerdi. Ben kardeşimin “Zelkesife» denen kılıcını alıp Resülüllâha geldim. Bana “git o kılıcı aldığın yere bırak» buyurdu. Ben de geri dönüp kılıcı bıraktım. Ben, Allah'tan başka bilen yok ya, hem kardeşimin şehit düşmesinden, hem de kılıcın benden alınmasından müteessir olmuştum. Az bir zaman sonra (üstte) Enfal Sûresinin ilk Ayeti nazil oldu. Bu defa Resülülâh bana “git kılıcını al» buyurdu.»
İkrime de İbni Abbastan rivayet eder ki :
“Bedir savaşı günü Resülüllâh “kim şu şu yararlılıkları yaparsa, şunlar şunlar onundur» buyurmuştu. Bunun üzerine gençler atıldılar ve yaşlılar oturdular. Ganimetler toplanınca gençler, ganimetler bizim, deyince yaşlılar da “bizi tesir altında bırakmayın, siz savaşıyorken, biz de arkanızda durduk siz bozulsaydınız, biz de sizin arkanızda kaftanınızdık» dediler. Sonra “Yeselüneke» ile başlayan (üstte) Ayet indi, Resülüllâh da ganimeti her kese eşit olarak taksim etti.» [321]
Ebulkasım Hibetüllâh, Enfal Sûresinin meali aşağıda yazılı Ayeti, yukarda meali yazılı Ayetin neshetmiştir diyor. [322]
“Bilin ki ganimet olarak aldığınız her hangi bir şeyin beşte biri Allah Taâlânın, Resulünün, yakınların, yetimlerin, yoksulların, yolcularındır...» [323]
Bu Ayeti Kerime gelmeden, ganimetin eşit olarak taksim edildiğini yukardaki hadîslerde okuduk. Bu Ayeti Kerime ise, Ganimetin beşte birinin dışında kalanın taksiminin eşit olabileceğine işaret etmektedir. Buna bakıp nesh yoluyle ganimetlerin tevzi şekli değiştirilmiştir, diyor bâzıları. Ama pek çok tefsirciler, bu iki ayette nâsih mensûh yoktur diyorlar.[324]
60- “Vaktiyle onlar;
- Ey Allah, eğer bu, senin katından (gelmiş) hak (kitab) ın kendisi ise, durma bizim üstümüze gökten taş yağdır, yahut bize (daha) elemli bir azap getir, demişlerdi. [325]
Halbu ki sen içlerindeyken Allah, onlara azap Edici değildi. Onlar istiğfar ederken de Allah, yine onları azaplandırıcı değildirr.» [326]
Mealleri üstte yazılan iki ayetten ikincisinin, yine meali altta yazılı bulunan ayetle neshedilmiş olduğu, gerek İkrime ve gerekse Hasanı Basrı tarafından söylendiği kuvvetle rivayet edilmiş bulunuyor. [327]
“Allah onlara ne diye azabetmiyecek? Onlar Mescidi Haramdan kendileri ona (onun hizmetine) ehil olmadıkları halde, (sizleri) menedip duranlardır. Takvaya erenlerden başkaları ona (hizmete) ehil değillerdir. Lakin onların pek çoğu (bunu) bilmiyorlar.» [328]
Peygamber Efendimiz, hicretlerinden önce Mekkede ikamet buyurdukları bir vakıtta Ebu Cehil,
- Ey Allah, eğer bu senin katından gelmiş hak kitabın kendisi ise, durma bizim üstümüze gökten taş yağdır, yahut bize daha elim bir azap getir, demişti. Aralarında Peygamberimizin bulunması sebebiyle bu azaptan kurtulmuşlardı. Fakat Peygamberimizin hicretinden sonra, temenni edilen azap, taş yağmuru olarak değil, açlık ve müslümanlarm kılıcı olara onları buldu. Bunların arasından ancak, istiğfaredip iman edenler kurtulabildi. [329]
61- “(Ya Muhammed!) O kâfirlere de ki, eğer (düşmanlıklarına) son verirlerse, geçmişleri affolunur. Eğer (kötülüğe) dönerlerse, önceki ümmetlere uygulanan (azap) onlara da uygulanacaktır.» [330]
Meali yazılan bu Ayeti Kerimenin, meali altta yazılı olan ayetle neshedildiğine kail olanlar olduğu gibi, korkutucu olarak kâfirleri düşmanlıklarından vaz geçirmek için indiğini söyliyenler de vardır. [331]
“Bir fitne kalmayıncaya hepsinde din Allah için oluncuya kadar onlarla savaşın. Eğer (kötülüklerine) son verirlerse, (onları bırakın) Şüphesiz Allah, ne yapacaklarını hakkiyle görücüdür.» [332]
62- “Ey Peygamber, müminleri savaşa teşvik et, eğer içinizden sabır edebilecek yirmi (kişi) bulunursa,. onlar ikiyüz (kişiy)e galip gelirler. Eğer yüz (kişi) olursa, kâfirlerden binini yenerler. Muhakkak onlar anlamaz bir gürühtürler.» [333]
Meali yazılan bu Ayeti Kerime de, yine meali altta yazılı olan ayetle nesholmuş, müslümanlar yararına değiştirilmiştir. [334]
“Bu anda Allah Taâlâ sizden (yükü) hafifletti. Bildi ki muhakkak sizde bir zayıflık vardır. O halde eğer içinizden sabırlı yüz (kişi) olursa, ikiyüzü yenerler. Eğer sizden bin (kişi) olursa, Allah'ın izniyle iki bini yenerler. Allah, sabredenlerle beraberdir.» [335]
63- “İman edip hicret edenler, Allah Taâlâ yolunda mallariyle, canlariyle savaş eden (Medineli) ler, işte onlar birbirlerinin (mirasta) velileridirler. İman edip te hicret etmiyenlere ise, hicret edecekleri zamana kadar, sizin onlara hiç bir şey ile yakınlığınız yoktur. Eğer onlar, din hususunda sizden yardım isterlerse, yardım etmek üzerinize borçtur. Şu kadar ki, sizinle aralarında muahede bulunan bir kavım zararına değil. Allah Taâlâ yaptıklarınızı muhakkak görüyordur.» [336]
Mekkeli muhacirlerle Medineli Ansar denen Müslümanlar, akrabalık dışında, gerek hicrette ve gerek seferde alınan ganimetlerde biri birlerine varis oluyorlardı. Sonra üstte meali yazılı Ayeti Kerime, yine altta meali yazılan Ayetle nesholdu ve mirasta akrabalık nazara alındı. [337]
“Henüz İman edip de, hicret ve sizinle birlikte savaşanlar, (var ya) işte onlar, sizdendir. Akrabalar ise, Allah'ın kitabında, onlar (mirasta) birbirlerine daha yakındırlar. Muhakkak ki Allah Taâlâ herşeyi bilendir.» [338]
Yukarda meali yazılan (Enfal 72) ayetin “şu kadar ki sizinle aralarında muahede bulunan bir kavm zararına değil» hükmü, ayrıca bilinen Kılıç Ayeti Kerimesiyle nesholmuştur.[339]

Medine'de İnen Tevbe Süresindeki Mensûh Ayetler

Bu Sûre, Hicretin 9. Yılında Medinede inmşitir. Bu Sûreye “Beraeh» de denir. Başında besmelenin yazılmayışındaki sebebini soran İbni Abbas'a (r.d.) Hz .Osman (r.d.) şu cevabı vermiştir:
Allah'ın Resulüne mütaaddit sûreler ve ayetler inerdi. Ona bunlardan biri indiğinde, vahy kâtiplerinden birini çağırır ve ona, bu ayeti şunlar, şunlar yazılı sûreye koy, derdi. Enfal Sûresi Medinede ilk inenlerdendir. Beraeh Sûresi ise Kur'anın son inenlerindendir. Enfal Süresindeki kıssalar, Beraehdeki kıssalara benzediğinden, bu ikisinin bir sûre olması ihtimaline düştüm ve bu sûrelerin ayrılmasına sebep olacağımdan korktum. Esasen Allah'ın Resulü de, bu hususta bize bir şey demeden vefat etmişti. Bu sebeple ikisini bitişik koydum, aralarında Besmeleyi yazmadım. [340]
64- “Altını ve gümüşü yiğip ve biriktirip de onları Allah yolunda harcamayanlar (yok mu?) işte onlara acıklı bir azabı müjdele.» [341]
Yukarda, 1 No.lu bölümde de ifade edildiği üzere meali yazılan bu ayet, yine meali altta yazılan ayetle neshedilmiş ve böylece, zekâtı verilmek şartiyle mal biriktirmek mubah hale gelmiştir. [342]
“Onların mallarından sadaka al ki, bununla kendilerini temizler, bununla onları (mallarını) bereketlendirmiş olasın. Onlara dua et. Çünkü senin duan onlar için sükûnettir. Allah çok iyi bilendir.» [343]
Bu emir geldikten sonra Peygamber Efendimiz, Devlet Başkanı sıfatile ve muayyen ölçüler içinde-ki bunlar Fıkıh kitablarında bildirilmiştir- zekâtı toplatırlardı. Bu suretle kurulmuş olan Devlet Hazinesinde, meali altta yazılı ayette gösterilenlere verilir, Devlet işlerinde kullanılırdı.
“Sadakalar, Allâh'dan bir farz olarak ancak, fakırlar, miskinler, sadaka üzerine (toplamaya) memur olanlar, kalpleri kazanılmak istenenler, köleler, esirler, borçlular, Allah yolunda ve (muhtaç) yolcular içindir. Allah hakkiyle bilendir, tam bir hüküm ve hikmet sahibidir.» [344]
65- “Sizler gerek hafif gerek ağırlıklı olarak birlikte (savaşa) çıkın. Allah yolunda mallarınızla, canlarınızla savaşın. Eğer bilirseniz bu, sizin için çok hayırlıdır.» [345]
Savaşa birlikte çıkma emri böyle gelince, Mikdad Bini Esved (r.d.) çok şişman olduğu için Peygamber Efendimizden izin istemişti. Bundan başka sefere tahammülü olmayanlara da bu ağır gelmişti. Bunun üzerine, meali altta yazılı ayet gelmiş ve bu ağır emir, neshedilerek hafifletilmiştir. [346]
“Allah ve Resulüne sadık olmak şartiyle, ne zayıflara, ne hastalara, ne de harcıyacaklarım bulamayanlara (geri kalmakta) bir günah yoktur. İyilikte bulunanlara karşı, başka bir yol yoktur. Allah mağfiret edicidir, esirgeyicidir.» [347][348]

Bu Ayetlerin İniş Sebepleri

Ayeti Kerimelerde bahsi geçen savaşa ait hazırlıklar, Te-bük seferi içindi. Mevsim yaz, havalar çok sıcak ve kuraktı. Ayni zamanda, hurmaların hasat mevsimi de gelmişti. Bu sebeple Hüneyn ve Taif savaşlarından henüz dönen sahabîler-den bâzılarına bu yeni sefer çok ağır gelmiş, ağır davranmışlardı.
Bu sefere. Romanın tehditkâr bir tavır takınması sebeb olmuştu. Medinede büyük bir ordu hazırlığına başlanmıştı. Bütün müslüman Araplardan, asker göndermeleri emrolun-muştu.
Peygamber Efendimiz, kudreti olanlardan malî yardım talebetti. Hz. Ebubekir (rd) bütün servetini verdi. Hz. Osman da, üçyüz deve yükü zahire ve bin altın nakit vermişti. Peygamber Efendimiz bunlara duada bulunmuş, taksiratlarının affa uğradığım onlara müjdelemişti.
Peygamber Efendimiz sefer yapacağı yeri saklamak için, başka yere sefer yapıyormuş gibi hareketlerde bulunurdu. Tabii bu bir harp taktiğiydi. Fakat bu defa gi...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın