Bazı Surelerdeki Ayetler

18- Rum, Lokman, Secde, Ahzab, Fatır, Sâffât, Sâd, Zü-mer, Mü'min ve Fussilet Sur eleri'ndeki Ayetler

a) Rum Sûresi'ndeki Ayetler

Rum Sûresi'nde mensuh olarak 60. ayet zikredilir.[583] Yaptığımız araştırmada, adı geçen ayetin mensuh olduğuna dair sağlam nakil bulunamamıştır. Nesih haberi konuyla ilgili kitaplarda bulunur. Yüce Allah mensuh kabul edilen ayetle Hz. Peygamber'i inanmayanlara karşı sabırla teselli etmektedir. Ayetin ifade ettiği tavsiyeler Müslümanların en çok ihtiyaç duyduğu önemli prensiplerdir. Her zaman geçerliliğini sürdürmektedir.[584]

b) Lokman Sûresi'ndeki Ayet

Lokman Sûresi'nde, "Kim de inkar ederse, onun İnkarı seni üzmesin. Sonunda onların dönüşleri bizedir. O zaman yaptıklarını kendilerine haber veririz. Şüphesiz Allah göğüslerde gizlenenleri bilir."[585] ayetinin mensuh olduğu nakledilir.[586] İncelemeye aldığımız tefsirlerde farklı yorum ve İzahlara yer verilir. Bu yorumlar muhkem şeklindedir. Ayrıca, ayetin anlamında sabır, haber ve Allah'ın gizli olan sırlarını bildireceği ifade edilmiştir. Mensuh olması halinde ahırette azabın verilmeyeceği ve gizli sırların bilinemeyeceği anlaşılacaktır. Bu ise Allah için söz konusu değildir. Ayrıca neshe konu olan ayetin na-sihi Tevbe Sûresi 5. ayettir. Bu ayetin anlamı ile diğer ayetin anlam] arasında bir zıtlık yoktur. Anlamında haber, sabır ve tavsiye bulunan ayetlerde nesih mümkün değildir. Bu bilgiler, konuyla ilgili eser veren alimlerin şahsi kanaatleri olmaktadır.[587]

c) Secde Sûresi'ndeki Ayet

Bu surede, "Sen onlardan yüz çevir ve bekle, zaten onlar da beklemektedirler."[588] ayetinin neshi rivayet edilmiştir.[589] Bu nakil belirli eserlerde bulunur. İncelemeye aldığımız tefsir kaynaklarında yeterli bilgi bulunamamıştır. Tevbe Sûresi'nde yer alan seyf ayetiyie de aralarında bir zıtlık yoktur. Dolayısıyla bu bilgiler. Kur'ân ilimleriyle ilgili kitap yazan alimlerin kendi görüşlerini oluşturmaktadır. Mensuh kabul edilen ayetin anlamına baktığımızda, dünya ve ahırette verilecek cezayı ifade etmektedir. Nesh şartlarına göre, anlamında haber bulunan ayetler muhkem kabul edilmektedir.[590]

d) Ahzab Sûresi'ndeki Ayetler

Söz konusu surede 48 ve 52. ayetler neshe konu olur.[591] Bunlardan 52. ayetin neshiyle ilgili hayli rivayet zikredilir. Bu sebeple, söz konusu ayeti son bölümde incelemiş oiacağız. 48. ayetin neshiyle ilgili ise yeterli nakil bulunmaz. Yüce Allah ayette; "Kafirlere ve münafıklara itaat etme. Onların eziyetlerine aldırma. Allah'a dayan vekil olarak Allah yeter." buyurmaktadır. Yukarıdaki ayetin "kafirlere aldırma" kısmının mensuh kabul edilmesi eksik bir yorum olarak düşünülür. Çünkü bir cümlenin içinden iki kelimeyi mensuh kabul etmek doğru bir yorum değildir. Kurtubî, Mucahid:den gelen bu haberi sıradan bir nakil olarak değerlendirir.[592] Diğer alimler arasında nesih görüşüne itibar edilmez.[593] Ayrıca ayeti mensuh kabul ettiğimizde kafir ve münafıklara itaat et. Allah'ın dışında birilerini vekil tanı gibi bir anlam ortaya çıkacaktır. Böyle bir yorum, Kuran verilerine uymamaktadır. Kur'an'da yer alan benzer ayetler, gelen nakillerin zayıflığı ve konuyla ilgili yorumlar ayetin muhkem olduğunu ortaya koymaktadır.[594]

e) Sebe Sûresi'ncleki Ayet

Sebe Sûresi'de, "De ki: bizim işlediğimiz suçtan siz sorumlu değilsiniz. Biz de sizin İşlediğinizden sorumlu olacak değiliz."[595] şeklindeki ayetin mensuh olduğu nesihle ilgili kitaplarda yer almaktadır.[596] Dikkat edilirse, ayetin anlamında emir ve nehiy yoktur. Ayrıca, İslam'a göre her insan yaptığından kendisi sorumludur. Bir başkasının suçundan sorumlu tutulamaz. Kur'an'da suç kavramını ifade eden başka ayetler de bulunmaktadır.[597] Bu ayetler ise muhkemdir. Mensuh kabul edilen ayetin, Tevbe Sûresi 5. ayetle bir ilgisi görülmez. Konuyla ilgili nakiller, alimlerin kendi kanaatlerini yansıtmaktadır. Öte yandan, İslâm'ı diğer dinlerden ayıran özelliklerin başında neshe konu olan ayetin ifade ettiği 'kişi yaptığından sorumludur' prensibi gelmektedir.[598] Bu ayetin neshedilmesi durumunda, Ehl-i Kitap'ın hatasına düşüimüş olacaktır. Bu ise İslâm'ın ortaya koyduğu suç ve ceza esaslarına uymamaktadır.[599]

f) Fâtır Sûresi'ndeki Ayet

Yüce Allah, Fâtır Sûresi'ndeki mensuh kabul edilen 23. ayette. Hz. Peygamber ve diğer peygamberleri yalanlayan insanların durumunu haber vererek, inanmanın gereğini hatırlatır. Kur'ân ilimleriyle ilgili kitaplarda mensuh olarak değerlendirilen söz konusu ayetin.[600] neshedilmesi için hiçbir illetin olmadığı anlaşılmaktadır. Ayetin seyf ayetiyle de bir ilgisi yoktur.[601]

g) Sâffât Sûresi'ndeki Ayetler

Söz konusu surede mensuh olduğu kabul edilen dört tane ayet bulunur. Bunlar; 174, 175, 178 ve 179. ayetleridir.[602] ilk tefsir kaynaklarından Mücahid'te buraya aldığımız ayetlerin neshine dair bilgi bulunamamıştır.[603] Ayetlerin anlamlarında, Hz. Peygamberin risaletine karşı çıkan insanlara belirli bir süre sabretmesi ifade edildikten sonra onlara verilecek cezalar hatırlatılmaktadır. Zulmeden ve risalete karşı çıkan insanlara verilecek azabın kaldırılması mümkün değildir. Ayrıca, ayetlerin anlamları dünya ile sınırlı olmayıp, ahıreti de kapsamında bulundururlar. Dolayısıyla, mensuh kabul edilen ayetler emir ve nehiy ifade etmeyip, haber niteliği taşırlar. Böyle ayetlerin neshi ilmi açıdan mümkün görülmez.[604]

h) Sâd Sûresi'ndeki Ayetler

Sâd Sûresi'nde iki ayet neshe konu olmakta, onların da muhkem olduğu anlaşılmaktadır. Neshi ileri sürülenler, 79 ve 88. ayetleridir.[605] Yaptığımız araştırmada, tefsir usulü ve Kur'ân ilimleriyle ilgili kitaplarda yer alan bu bilgileri doğrulayacak sağlam nakil bulunamamıştır. Ayetlerin anlamları, cennet'ten kovulan İblis'i konu edinir. İblis; Yüce Yaratıcı'dan kıyamete kadar mühlet istemiş ve bu istek Yaratıcı tarafından kabul edilmiştir. Mensuh kabul edilen ayetler bu durumu haber verirler. Ayetler insanların yaşantılarını ilgilendirmez. Neshe konu olan ayetleri mensuh kabul ettiğimizde, Şeytan'a verilen mühlet kaldırılmış olacaktır. Kur'ân verilerine göre bu mümkün değildir.[606]

ı) Zümer Sûresi'ndeki Ayetler

Zümer Sures'İnde 3, 13, 15, 39, 40, 41 ve 46. ayetler mensuh kabul edilmektedir.[607] Neshedilen ayetlerin anlamları ileri sürülen rivayetlere uymamaktadır. Yüce Aliah üçüncü ayette dinin kendisine ait olduğunu, on üçüncü ayette isyan edenlerin konumu, on beşinci ayette Allah'tan başkasına yapılan kulluğun durumu, otuz dokuzuncu ayette Çalışmanın önemi, kırkıncı ayette kıyametin gerçek olduğu, kırk birinci ayette Kur'ân'ın hak olarak indirildiği ve son ayette de kulların yaptığı güzel duaya işaret edilmektedir. Dikkat edilirse, ayetlerin hiç birinde kulların eğitimine yönelik emirler yoktur. Tamamen inanca hasredilen konulardır. Nasihleriyle aralarında da bir ilgi yoktur. Yaptığımız araştırmada neshiyle ilgili ileri sürülen görüşlerin doğruluğunu kanıtlayacak hiçbir bilgi bulunamamıştır.[608]

i) Mü'nün Süresindeki Ayetler

Adı geçen surede 76 ve 77. ayetler neshe konu olur.[609] Bu ayetlerden ilki cehennemden, diğeri Hz. Peygamber'in sabrından bahseder. Yaptığımız incelemede, konuyla ilgili nakillerin alimlerin kendi yorumlarının olduğu anlaşılmıştır. Bu haberler diğer alimler tarafından kabul edilmiş değildir. Ayetlerin anlamları da neshe müsait değildir.[610]

j) Fussılet Sûresi'ndeki Ayetler

Bu surede, "Şimdi eğer day anabilir lerse, ateştir onların yeri. Ve eğer Özür dileyip Rablerini memnun etmek isterlerse özürleri kabul edilmeyecektir."[611] ayetinin mensuh olduğu belirtilir.[612] Ayettin anlamı ahıreti içermektedir. Neshedilecek bir durumu yoktur. Anlamında haber bulunan ayetler muhkem kabul edilirler. İslâm'a göre kişi öldüğü zaman amel defteri kapanır. Önceden oraya ne göndermiş ise onu bulur. Dualar, ibadetler, iyi ve kötü ameller bu dünyada yapılmaktadır. Dolayısıyla ahıret de dünyada kazanılmaktadır. Yüce Allah'ta inanmayan insanları ikaz ederek, ölmeden Önce gönderilen vahye inanmalarını arzulamıştır. Neshe konu olan ayet bu durumu haber vermektedir. Mensuh olması için haklı bir illet yoktur.[613]

[583] Bk. Hibetullah, Vrk. 36a: Zeyd. s. 897.
[584] Doç. Dr. Remzi Kaya, Kur'ân-ı Kerim'de Nesih, ISBN : 975-97468-1-6, Bursa Nisan 2001: 106.
[585] Kur'ân-ı Kerim. Lokman, 31/23.
[586] Bk. Hibetullah. Vrk. 36a: Zeyd. s. 897.
[587] Doç. Dr. Remzi Kaya, Kur'ân-ı Kerim'de Nesih, ISBN : 975-97468-1-6, Bursa Nisan 2001: 106-107.
[588] Kurân-ı Kerim. Secde. 32/30.
[589] Bk. Hibetullah, Vrk 36a; Zeyd. s. 897.
[590] Doç. Dr. Remzi Kaya, Kur'ân-ı Kerim'de Nesih, ISBN : 975-97468-1-6, Bursa Nisan 2001: 107.
[591] Bk. Hibetullah. Vrk. 36a: İbn Hazm, s. 190; Zeyd. s. 897.
[592] Bk. Kurtubî, Tefsir. XIV/202
[593] Bk. Taberi, Tefsir, XXH/18-19; İbn Kesir, VI/430-431; Kasımı. Tefsir. XIII/4881.
[594] Doç. Dr. Remzi Kaya, Kur'ân-ı Kerim'de Nesih, ISBN : 975-97468-1-6, Bursa Nisan 2001: 107-108.
[595] Kuran-ı Kerim. Sebe. 34/25.
[596] Bk. Hibetullah. Vrk. 36b: îbn hazm. s. 190: Zeyd. s. 897.
[597] Bk. Kurân-ı Kerim. Müddessir. 74/38: Tur. 52/21; Zilzal 99/7-8; Tefsiriyle ilgili bk İbn Kesîr, 111/379.
[598] Bk. Kuran-ı Kerim. Müddessir. 74/38; Tur. 52/21: Zilzal. 99/7-8; Kaya, Remzi, Kur'ân-] Kerim ve Kitab-ı Mukaddesle Helal ve Haram Gıdalar, İst, 1999. s. 202-203.
[599] Doç. Dr. Remzi Kaya, Kur'ân-ı Kerim'de Nesih, ISBN : 975-97468-1-6, Bursa Nisan 2001: 108.
[600] Bk. Hibelullah, Vrk. 36a: Zeyd. s. 897.
[601] Doç. Dr. Remzi Kaya, Kur...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın