Bakara Sûresi'nde neshe konu olan birçok ayet vardır. Söz konu­su ayetler nesihle ilgili kitaplarda geniş olarak zikredilir. Fakat bizim yaptığımız araştırmada neshi ileri sürülen ayetlerle ilgili farklı bilgilerin olduğu görülmüştür. Yaptığımız incelemede adı geçen bilgilerin tahlili yapıldığında, bunlardan bir çoğunun nesihle ilgisinin olmadığı görül­müştür. Bunlar arasında alimlerin kendi kanaat ve görüşlerine, zayıf nakillere, neshin şartlarına uymadıkları halde nesih kabul edilerek zik­redilen hayli bilgiler bulunur. Öte yandan, ayetlerin neshedilmesi ha­linde İslâm'ın esaslarını temelden sarsacak görüşler de aynı başlık al­tında ifade edilir. Bu çalışmada neshe konu olan ayetler, sure sırasına göre incelenerek, zikredilen bilgilerin sıhhati tarafsız olarak tahlil edil­mektedir. Bakara Sûresi'nde mensuh kabul edilen ayetleri, iki aşama­da değerlendirmemiz mümkündür:
- Konuyla ilgili kaynaklarda neshi meşhur olan ayetler. Bunlar, 15, İSO, 182, 240 ve 284. ayetleridir. Söz konusu ayetlerle ilgili son bö­lümde geniş bilgi verilecektir.
- Neshi ileri sürülen, fakat araştırmamız sonucunda mensuh olma­sı hususunda sağlam delil bulamadığımız ayetler yirmi iki civarındadır. Adı geçen ayetlerin önce numaraları verilip, daha sonra niçin mensuh olmadıkları ele alınacaktır.
Mensuh Ayetler:                    Nâsih Ayetler:
Bakara Sûresi       62.             Âl-i İmran sûresi,         85.
Bakara Sûresi,     109.            Tevbe Sûresi,               5.
Bakara Sûresi,     178.            Mâide Sûresi,              45.
Bakara Sûresi,     183.            Bakara sûresi,              187.
Bakara Sûresi,     184.            Bakara Sûresi.                 185.
Bakara Sûresi,     190.            Tevbe Sûresi,                  5,36,39.
Bakara S. ,           191.            Tevbe S. 5, Bakara S.      193.
Bakara Sûresi,     215,            Tevbe Sûresi                      60.
Bakara Sûresi,     219.           "           ",                             60.
Bakara Sûresi,     221.                        ",                               5.
Bakara Sûresi,     256.                        ",                               5.
Bakara Sûresi,     282.           Bakara Sûresi,                    283.
Bakara Sûresi,     284.           "           ",                            286.
Bu ayetlerle birlikte 3, 82, 158, 159, 173, 192, 196, 229, ve 233. ayetlerin de mensuh olduğu söz konusu kitaplarda yer almakta­dır.[253] Yalnız bu ayetlerle ilgili, mensuh olduğunu kanıtlayacak sağlam bilgi bulunamamıştır. Kanaatimizce söz konusu bilgiler, konuyla ilgili eser yazan alimlerin kendi kanaatleri ve nesh kapsamını geniş tutma­larından kaynaklanmıştır.[254]
 
Bakara Sûresi’ ndeki Mensuh Kabul Edilen Ayetler:
 
a) "Şüphesiz iman edenler, Yahudiler, Hıristiyanlar ue Sa-biı'lerden kim Allah'a ve ahiret gününe inanıp, sâlih amel İşlerse, elbette onların Rableri katında mükafatları vardır. Onlara korku yoktur ve onlar üzülmeyeceklerdir."[255]
Hibetullah ve İbn HazrrTin eserlerindeki bilgilere göre bu ayet mensuhtur.[256] Ayetin mensuh olduğuna dair İbn Abbas'tan şu nakil ge­lir. Yüce Allah Bakara Sûresi 62. ayetten sonra, Âl-i İmrân Sûresi 85. ayeti İndirmiş, bu ayet diğerini nesih etmiştir.[257] Bu rivayet, Taberi'nin dışındaki tefsirlerde sıradan bir bilgi olarak verilir.[258]
İbn Abbas'tan gelen bu rivayetin, ayetin anlamı İncelendiğinde mensuh olmadığı anlaşılır. Zira, manasında haber vardır. Yüce Allah önce din sahiplerini zikretmiş, ardından Allah'a ve ahiret gününe ina­nanların kurtulacağını açıklamıştır. İlahi dinlerin temeli Allah ve ahiret inancıdır. Bu İkisine İnananlar, diğer şartları kabul ederler. Öte yan­dan, incelemeye alınan ayet, eski din sahiplerinin, Hz. Peygam-ber'den önce işledikleri amelleri sorulması üzerine inmiştir. Yüce Al­lah'ın, Hz. Peygamber'den önceki Peygamberlere inanan insanların, Önceden işledikleri amellerin geçerli olduğunu hatırlatmak için bu aye­ti bir cevap olarak gönderdiği anlaşılır.[259] Böylelikle ayet hem geçmi­şi, hem de ahıreti konu edinmektedir. Anlamında haber bulunan ayet­ler muhkem kabul edilir. Diğer taraftan ayette, Müslümanların dışında üç din sahibine işaret edilir. Bunlar Yahudiler, Hıristiyanlar ve Sabi-îler.[260] Tefsir ve dinler tarihi kaynaklarında Sabiî'ler hakkında farklı na­killer bulunur,[261] Buna göre, onların dinleri yoktur. Yıldızlara taparlar. Melekleri ilah mertebesine yükseltirler. Ayrıca onlar Zebur'a inanırlar ve Hanif dinine mensup kişilerdir.[262] Ayet, Kitap Ehlinden iman eden ve salih amel işleyenlerin durumuna açıklık getirmektedir. Ayrıca Mâide Sûresi 69. ve Hacc Sûresi 17. ayetler aynı anlamı ifade etmektedir. Bu ayetler muhkemdir. Bakara Süresindeki bu ayeti mensuh kabul et­tiğimizde, Hz. Peygamberden Önceki peygamberlere inananların ce­hennemlik olacağı zannedilir. Oysa, İslâm'dan önce gönderilen pey­gamberler Allah'ın birer elçileridir. Onların getirdikleri dinler de asılla­rı itibariyle doğrudur. Bütün Peygamberler bir birlerini tasdik etmekle görevlidirler.[263] Bir sonraki gelen, önce gelenleri doğrulamakta, önce­ki dinlerdeki ihtilaf edilen noktalara açıklık getirmektedir.[264] Buna göre peygamberlere verilen doğru hükümler, Kur'anda son şekliyle yer f I maktadır. Hz. Peygamberle diğer dinler sona ermiş, önceki pey-oamberierin getirdikleri en doğru şekliyle Kur'an'da yer almıştır. Böy­lelikle, Ehl-i Kitap sahiplerinin önceki amelleri geçerli olmakta, Hz. Peygamberle birlikte gönderilen dine inanma zorunluğu bulunmakta­dır.[265] Onların eski inançlarını sürdürmeleri mümkün değildir. İşte, Ba­kara Sûresi'ndeki bu ayet onların iman ve amellerine gerçek değerini verirken, inanç ve amellerdeki yanılma ve tahrifleri İslâm'la düzeltmiş, Hz. Peygamberle birlikte Kur'ân'a İnanmalarını istemiştir. Ayetten an­laşılan budur. Netice itibariyle ayet geçmiş ve geleceği muhtevasında bulundurduğu için muhkem olmakta, mensuh olması için nakil, akıl ve ilim açısından yeterli delil bulunmamaktadır.
b) Allah'ın emri gelinceye kadar affedin, hoş görün. Şüphesiz Allah her şeye gücü yetendir."[266]
Hibetullah'ın mensuh saydığı bu ayet hakkında üç görüş ileri sü­rülür.[267] Beşir b. Muaz'ın, Katade'den naklettiğine göre, Bakara Sûresi'ndeki bu ayet, Tevbe Sûresi 29. ayetle nesih edilmiştir.[268] Ebû-lâliye ve Rabia b. Enes'e göre ayetin nâsihî Tevbe Sûresi beşinci aye­tidir.[269] Benzer haberler İbn Abbas'tan da gelir.[270]
Konuyla ilgili eser veren alimler, Katade, Süddî ve îbn Abbas'tan gelen rivayetlere itibar ederek ayeti mensuh görürler. Ayet iki önemli noktaya işaret etmektedir: Birincisi, Allah'ın emri gelinceye kadar ya­pılanların affedilmesi, ikincisi, hoşgörü ve Allah'ın her şeye kadir ol­duğu. Neshe konu oian ayet, Hz. Peygamber ve Müslümanlara eziyet eden Yahudiler hakkında nazil olur.[271] Yüce Allah söz konusu ayetle inananları teselli etmiş, daha sonra savaşa izin vermiş, savaş sebebi olarak da zulüm gösterilmiştir.[272]
İncelemeye aldığımız ayetle ilgili sıhhatli bir kararın verilmesi için, Müslüman Gayr-i Müslim ilişkilerini oluşturan tebliğ, suih ve savaşla il­gili ayetlerin müştereken incelenmesi gerekmektedir. Suyuti, nâsih ve mensuh kabul edilen ayetlerin anlamlarından hareketle, ayeti muh­kem olarak değerlendirir. O'na göre ayetin anlamında bir zaman söz konusudur.[273] Menar müellifi de ayetin bir zamana işaret ettiğini iieri sürerek, muhkem olduğunu belirtir.[274] Diğer tefsir kaynaklarında da ayetin muhkem olduğu görüşü ağırlık kazanmaktadır.[275] Her şeyden önce ayet, Müslümanların Gayr-İ Müslimlere yaklaşımını ortaya koy­maktadır. Ayrıca, söz konusu ayetle, nâsihi kabul edilen ayetler ara­sında bir zıtlık görülmez. Nâsih ve mensuh kabul edilen ayetlerin an­lamları ve gelen nakiller karşılaştırıldığında ayetin muhkem olduğu ka­naati ağırlık kazanır.
Daha önce ifade edildiği gibi, neshin emir ve nehiyde olması ge­rekir. Ayetin anlamı bir bütün olarak düşünüldüğünde, Ehl-i Kitab'ın Müslümanları inançlarından döndürmek isteyecekleri, gerçekler ken­dilerine bildirilince hased edecekleri ifade edilir. Bu özellikler belirtil­dikten sonra onların belirli bir süre affedilmesi istenir. Ayette yer alan; "Affediniz, hoş görünüz" lafızları emir ifade etse de, ayetin tamamın­dan böyle olmadığı anlaşılır. Ayrıca afv ve hoş görü İslâm'ın temel hasletidir. Kur'ân'ın bütünlüğü içinde ayetleri değerlendirdiğimizde da­vası haklı olanın hoş gorülü olduğu gözlenir. Aksi durumda olanların farklı inanç sahiplerini kabullenmekte zorlanırlar. Yüce Allah böyie durumda olan insanların gerçeği görebilmeleri için sabır, hoş görü ve affı tavsiye etmektedir. Zira, İnsan yaratılış itibariyle iyi hasletlerle do­natılmıştır. Her zaman doğruyu kabul edebilir. Kötülük yapana karşı iyilikle karşılık vermek, onun doğruyu anlamasına yardımcı olabilmek­tedir.[276] Zulmetmeleri durumunda, haksızlık yapılmadan karşılık veril­mesine izin verilir. Kur'an'da mensuh olarak değerlendiren bu ayet, tebliğ karşısında yapılması gerekeni ortaya koymaktadır. İslâm'ı tebliğ etmenin özellikleri arasında hoş görü, af ve yumuşak davranma ilk sı­rayı alır.[277] Güzel hasletleri ihtiva eden ayetler, nesih kurallarına göre muhkem olarak değerlendirilir.
c) Ey iman edenler! öldürülenler hakkında sizin üzerinize kı­sas farz kılındı. Hüre hür, köleye köle, kadına kadın kısas olu­nur.. ."[278]
Kur'ân ilimleriyle ilgili bazı kitaplarda bu ayetin mensuh olduğu zikredilir.[279] Nâsihi olarak Mâide Sûresi 45. ve İsrâ Sûresi 33. ayetle­ri kabul edilir. İbn Kesir bu ayetin "nefse mukabil nefis" ayetiyle ne­sih edildiğine yer verir.[280] İncelemeye aldığımız tefsir kaynaklarında da ayetin mensuh veya muhkem olduğuna dair görüşleri bulmak müm­kündür.[281...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın

Ve Aleyküm Selam .
Bir Ayette Şöyle Buyrulmaktadır : Alış veriş yaptığınız zaman şahit tutunuz..." Bakara Sûresi 282. ayet .
Paylaşım İçin Allah Razı Olsun .
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın

Rabbim bizleri Kuran âyetleri ışığında ilerliyen hayırlı kullardan olmayı nasip etsin inşaAllah
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın