Ayetullah

AYETULLAH

Âyet, sözcüğü, delil, işaret, alâmet, belirti ve iz gibi anlamlara gelir. Kur'an'da geçen âyet (ç. âyât) sözcüğü ise, mucize, kanıt/kılavuz ve ilâhi mesaj (hüküm) anlamlarını içerir. Kur'an, varlık ve oluşu bir âyetler tablosu olarak görür. Bunun için Kur'an, Allah'ın varlığının kavranması bağlamında, dış (âfâkî) âyetler ile iç (enfüsî) âyetlere dikkat çeker.[829] Ünlü mutasavvıf, İsmail Hakkı Bursevi, Kur'an'da yer alan vahiy ürünü âyetlere, "âyât-ı tenziliyye", varlıklar dünyasındakilere ise "âyât-ı tekviniyye" adını verir. Buna göre, Kur'an bir âyetler topluluğu olduğu gibi, evren ve insan da birer âyetler topluluğudur. Şu halde tabiat varlıkları ve kanunları, birer âyet (mucize) anlamı kazanmıştır.

Kur'an'da âyetullah biçiminde bir ifade yer almaz, bunun yerine "âyâtullah" ve "âyâtu'r-rab" sözcükleri bulunur. Bu ifadelerin geçtiği yerlerde "Allah'ın âyetleri"nin inkârından, bu inkâra girişenlerin özelliklerinden, onlara karşı takınılacak tutumlardan, dünyevî ve uhrevî sonlarından[830], Allah'ın âyetleriyle alaydan"[831], az bir değer karşılığında satılmasından[832], okunması, düşünülmesi ve hatırlatılmasından[833], Allah'ın bu âyetleri peygambere okumasından[834]... sözedilir.

Âyetullah terimi, siyasi bir sözcük olarak, İran'da çok geç bir dönemde, 19. yüzyıl sonlarında ilk olarak ortaya çıkmıştır. Müçtehidler, taraftar, öğrenci ve başarı durumuna göre önce huccetulislam (İslâm'ın delili), sonra âyetullah (Allah'ın işareti), en sonunda da âyetullahi'-uzmâ (Allah'ın en büyük işareti) unvanlarım alırlar.[835]

[829] Bkz. Âli İmran, 3/190; Fussilet 41/53; Zâriyât, 51/20-21.

[830] Örnek olarak bkz. Bakara, 2/61; Âli İmran, 3/4, 19, 21, 70; Nisa, 4/140, 155; En'am, 6/33; En'fal, 8/52; Nahl, 16/104-105; Mü'min, 40/4.

[831] Bkz. Bakara, 2/231; Câsiye, 45/35.

[832] Âli İmran, 3/199; Tevbe, 9/9.

[833] Âli İmran, 3/113; A'raf, 7/26; Yunus, 10/71; Tegâbün, 65/11.

[834] Bakara, 2/252; Ali İmran, 36108; Câsiye, 45/16.

[835] Bu konuda bkz. Bernard Lewis, îslâm'vı Siyasal Dili 50-52; Ethem Ruhi Fığlalı, İmâmiyye Şiası, İstanbul 1984. Vecdi Akyüz, Kur’an’da Siyasi Kavramlar, Kitabevi Yayınları: 438-439.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın