๑۩۞۩๑ Kitap Dünyası - İlim Dünyası Kütüphanesi ๑۩۞۩๑ => Kuranda İnsan Psikolojisi => Konuyu başlatan: ღAşkullahღ üzerinde 03 Nisan 2011, 15:32:04



Konu Başlığı: Arş
Gönderen: ღAşkullahღ üzerinde 03 Nisan 2011, 15:32:04
ARŞ

 Arş ve kürsü, egemenlik sembolü olarak kullanılan sözcüklerdir.

Arş (ç. urûş), aslında tavanlı şey, ev tavanı ve çardak anlamındadır. Çardak kurmak anlamına da gelir.[14] Sulta­nın oturduğu yere (tahtına), hüküm ve iktidar makamına, yüceliğini belirtmek üzere "arş" adı verilmiştir. Bununla, izzet (güç), sultan (otorite, güç) ve memleket (hükümran­lık) anlatılmak istenmiştir.[15]

 1. Allah'ın Arşı (Arşullah):

 Allah'ın arşı, beşerin gerçeğini kavrayamadığı, yalnızca ad olarak bildiği bir şeydir. Halkın çoğunun sandığı gibi bir varlık değildir. Bazıları arş'ın felek-i a'lâ, kürsî'nin ise felekü'l-kevâkib (yıldızlar feleği) olduğu görüşündedir. "Zu'l-arşi" ve benzeri anlatımların, Allah'ın hükümranlığı­na ve otoritesine işaret olduğu belirtilir; bir yeri olduğu anlamına değildir, Allah bundan münezzehtir.[16]

Arş; yükseklik, ilim, kudret, mülk ve hükümranlık bi­çiminde yorumlanmıştır.

Allah'ın arş'la ilgisini anlatan kavramları birkaç bölük­te ele alabiliriz.[17]

 a. Rabbu’l-Arş:

 Allah'ın, üç yerde büyük arş'ın rabbı (rabbu'l-arşi'l-azîm) olduğu,[18] bir yerde kerim (cömert) arş'ın rabbi (rabbu'1-arşi'l-kerîm)[19] olduğu ve iki yerde de "arş'ın rabbinin yaptıkları nitelemeden uzak" olduğu[20] belirtilir. Bütün bu Allah'ın sıfatlarının belirtildiği âyetlerde anlatılan arş, kudret ve hükümranlık (egemenlik) taatı anlamındadır. Klasik ve modern bütün müfessirler ittifakla, arş sözcü­ğünün Kur'an'da geçen bu mecazi kullanımının, Allah'ın bütün yaratıkları üzerindeki mutlak hüküm ve iktidarını ifade ettiği görüşündedirler.[21]

 b. Zu’l-Arş:

 Kur'an'ın dört yerinde Allah, zu'l-arş (bütün egemenliği elinde tutan) sıfatıyla nitelenir.[22]

Rabbu'1-arş ve zu'l-arş, Allah'ın ululuk bildiren isimlerindendir.[23]

 c. Allah'ın Arş'a İstivâ'sı:

 Yedi âyette Allah'ın arş'a istiva ettiği anlatılır.[24] Allah'ın arş'a istivâ'sından (kudret ve iktidar makamına oturduğundan/kurulmasından) söz eden bu yedi âyetin hepsinde bu ifade, Allah'ın âlemleri yaratmasına ve yönetmesine ilişkin bir açıklamayla bağlantılı olarak geçmekte­dir. İstiva, arş'a hükmetme anlamında yorumlanmıştır.[25]

 d. Meleklerin Arş'ı Kuşatması Ve Yüklenmesi:

 Allah'ın arş'ıyla ilgili olarak, meleklerin arş'ı çevrelediği ve yüklendiği belirtilir.

Melekler, Allah'ı över ve ona inanırlar, mü'minler için bağışlanma ve azaptan korunma dileğinde bulunurlar: "Arş'ı yüklenenler ve çevresinde bulunanlar, rablerini öve­rek tesbih ederler, ona inanırlar, mü'minler için 'Rabbimiz! İlmin ve rahmetin herşeyi kuşatıp içine almıştır. Tevbe edip senin yoluna uyanları bağışla, onları cehennem azabından koru' diye bağışlanma dilerler."[26]

Muhammed Esed, "Allah'ın kudret tahtının bilgisini içlerinde taşıyan­lar" karşılığını vererek, bu taşıma ifadesinin, sadece me­lekleri değil, aynı zamanda Allah'ın kudreti kavramının muazzam sonuçlarının bilincinde olan ve bu bilinci kendi­lerinin ve hemcinslerinin hayatlarına yansıtmakla sorum­lu bulunan bütün insanları kapsadığını belirtir. "Yüklen­me" eylemi ise, mecaz olarak anlaşılmalıdır; Allah'a karşı hassas/dikkatli olmalarını ve ona uygun davranmalarını belirten bir mecaz; yahut tahtın sahibine yakın olmaları, onun nazarında bir değer taşımaları ve onun iradesini gerçekleştirme aracı olmalarından kinayedir.[27]

İki âyette ise, âhiretle ilgili anlatım sözkonusudur:

"Melekleri, arş'ın etrafını çevirmiş oldukları halde, rab­lerini hamd ile överken görürsün. Artık insanların arasında adaletlice hüküm verilmiştir. 'Övgü, âlemlerin rabbi olan Allah içindir' denir.[28]

"Melekler, onun çevresindedirler. O gün, rabbinin arş'ını onlardan başka sekiz tanesi yüklenir."[29]

Buradaki "yüklenme" tamamen mecazi bir anlatımdır. Muhtemelen Allah'ın kudretinin hesap günündeki tam ve kesin tezahürüne işarettir. [30]                                                 

 e. Arş'ın Su Üstünde Oluşu:                                   

 Allah'ın gökleri ve yeri yarattığı sırada, arş, suyun üstündeydi: "Arş'ı su üzerinde iken, hangisinin daha güzel iş yapacağını ortaya koymak çin, gökleri ve yeri altı günde (altı evrede) yaratan odur."[31] Allah'ın kudret tahtının suyun üstünde oluşu, Allah'ın iradesine bağlı olarak haya­tın bütünüyle suda başlayıp evrimleştiğine işaret eder gibi gözükmektedir. Bu husus, Kur'an tarafından (Enbiya 21/30) açıkça ortaya konur. [32]

 2. İktidar Koltuğu/Hükümdar Tahtı:

 Arş sözcüğü, iktidar koltuğu veya hükümdar tahtı anla­mında da kullanılmıştır.

Hz. Yusuf’un ana-babasını tahtın (arş'ın) üzerine oturttuğu belirtilir.[33]

Hüdhüd, Hz. Süleyman'a Sebe halkına hükmeden, herşeyden kendisine bolca verilen ve büyük bir tahta (güçlü bir yönetime) sahip olan bir kadını bulduğunu, onun ve milletinin Allah'ı bırakıp güneşe secde ettiklerini gördüğünü bildirdi.[34] Hz. Süleyman, bu tahtın kendisine getirilmesini istedi.[35] Kraliçeyi sınamak için tahtın tanın­maz hale getirilmesini emretti. Kraliçe gelince, tahtının daha önce böyle mi olduğu soruldu.[36]



[14] Bakara, 2/259; En'am, 6/141; Araf, 7/137; Nuh, 16/68.

[15] Râgıb el-Isfahânî, age, 493.

Vecdi Akyüz, Kur’an’da Siyasi Kavramlar, Kitabevi Yayınları: 20.

[16] Râgıb el-Isfahânî, age, 493-494. Ayrıca bkz. Nadim Macit, Kur’an'ın İnsan-Biçimci Dili. 80-82.

[17] Vecdi Akyüz, Kur’an’da Siyasi Kavramlar, Kitabevi Yayınları: 20.

[18] Tevbe, 9/129; Mü'minûn, 23/86; Neml, 27/26.

[19] Mü'minûn, 23/116.

[20] Enbiya, 21/22; Zuhruf, 43/82.

[21] Muhammed Esed, Kırfan Mesajı, 1/281-282 (43). Vecdi Akyüz, Kur’an’da Siyasi Kavramlar, Kitabevi Yayınları: 21.

[22] İsra, 17/42 (tefsiri için bkz. Muhammed Esed, age. 2/568  Mu'mm, 40/15; Tekvir, 81/20; Burûc, 85/15.

[23] Vecdi Akyüz, Kur’an’da Siyasi Kavramlar, Kitabevi Yayınları: 21.

[24] A’raf, 7/54: Yunus, 10/3; Ra'd, 13/2; Tâhâ, 20/5; Furkan 25/59; Secde. 32/4; Hadîd, 57/4.

[25] Vecdi Akyüz, Kur’an’da Siyasi Kavramlar, Kitabevi Yayınları: 21.

[26] Mü'min, 40/7.

[27] Muhammed Esed, age, 3/955-956 (4).

[28] Zümer, 39/75.

[29] Hakka, 69/17 Yorumu için bkz. Muhammed Esed, age, 3/1183(11).

[30] Vecdi Akyüz, Kur’an’da Siyasi Kavramlar, Kitabevi Yayınları: 21-22.

[31] Hud, 11/7.

[32] Muhammed Esed, age, 1/4120-413 (10). Vecdi Akyüz, Kur’an’da Siyasi Kavramlar, Kitabevi Yayınları: 22-23.

[33] Yusuf, 12/100.

[34] Neml, 27/23-24

[35] Neml, 27/38.

[36] Neml 27/41-42. Yorumu için bkz. Muhammed Esed, age. 2/769(31-37). Vecdi Akyüz, Kur’an’da Siyasi Kavramlar, Kitabevi Yayınları: 23.